Page Text
________________
કાલરવરૂપ.
૨૮૫.
અર્થ-દશ કોડા કોડી સાગરોપમ પૂરા થાય તે ઉત્સપિણું, અને તેટલાજ કાળની અવસર્પિણી પણ છે. ભરતક્ષેત્રમાં અવસર્પિણીના છ કાળ સમય થાય છે. તેમનાં અનુક્રમે નામ કરીએ છીએ. પહેલો સુષમ સુષમા, બીજે સુષમા, ત્રીજે સુષમદુઃષમા, ચોથી દુષમસુષમા, પાંચમો દુઃષમા, અને છઠ્ઠો અતિ દુધમાં. ઉત્સર્પિણીના પણ એજ છ વિભાગે છે, પણ તે ઉલટાક્રમે લેવાના છે. સુષમ દુષમા ચાર કડા કેડ સાગરોપમને છે. સુષમાં ત્રણને અને સુષમ દુષમા બેને છે. બેતાલીશ હજાર વર્ષે ઉણું એક કોડા કેડ સાગરોપમ એ દુઃષમ દુ ષમાનો કાળ છે. એકવીશ હજાર વર્ષ નો દુરુષમા છે. અને અતિ દુષમાનો કાળ પણ તેટલોજ છે.
–ઉપદેશપદ, પૃ ૧૪૭-૮
આ પ્રમાણે ઉત્સર્પિણના ઉલટા ક્રમથી એટલે પહેલો અતિદુઃષમા, અને છેલ્લો સુષમ સુષમા--એમ જાણવા. અહીં જણાવાઈએ આ પિકીને અવસર્પિણી-દુઃષમ (પં. ચમ આરો–પંચમ કાળ ) હાલ વતે છે.
પરમાર્થ ભાગેથી મનુષ્ય મુક્તિ મેળવે છે. તે પરમાર્થ માર્ગ જે કાલમાં સુખેથી પ્રાપ્ત થાય તેનું નામ “સુષમ” અને જે કાલમાં દુખેથી પ્રાપ્ત થાય તેનું નામ “દુષમ’ છે. આ બે શબ્દોની ઘટનાથી સુષમસુષમા, સુષમદુપમાં, દુઃષમસુષમા. દુઃષમ દુષમાએ સામાસિક શબ્દો બંનેના ભાવને મિશ્રિત કરી દશવને પ્રયોજેલ છે. હમણાં ચાલુ વર્તમાનમાં ચાલતકાલ પંચમકાલ કહેવાય છે અને તે પમ છે. આ સંબંધી વિસ્તારપૂર્વક એક વિધાન વિચારક એમ દર્શાવે છે કે –
જિનાગમમાં આ કાળને “દુસમ” ની સંજ્ઞા કહી છે, તે પ્રત્યક્ષ દેખાય છે; કેમકે “દુસમ' શબ્દનો અર્થ “દુઃખે કરીને પણ ત થવા યોગ્ય” એવો થાય છે તે દુખે કરીને પાસ થવા યોગ્ય તો એવો એક પરના માર્ગ મુખ્યપણે કહી શકાય; અને તેવી સ્થિતિ પ્રત્યક્ષ જોવામાં આવે છે; જે - પરમાર્થ માગનું દુર્લભપણું તે સર્વ કાળને વિષે છે; પણ આવા કાળને વિષે તે વિશેષ કરીને કાળ પણ દુર્લભપણાના કારણ રૂપ છે. '
અત્ર કહેવાનો હેતુ એવો છે કે, ઘણું કરીને આ ક્ષેત્રે વર્તમાનકાળમાં પૂર્વે જેણે પરમાથેભાર્ગ આરાધ્ય છે, તે દેહ ધારણ ન કરે અને તે સત્ય છે, કેમકે જે તેવા જીવન સમૂહ દેહધારીપણે આ ક્ષેત્રે વર્તતો હોત, તો તેમને તથા તેમના સમાગમમાં આવનારા એવા ઘણું છને પરમાર્થ માર્ગની પ્રાપ્તિ સુખે કરીને થઈ શકતી હેત; અને તેથી આ કાળને “દુસમ” કહેવાનું કારણ રહેત નહીં. આ રીતે પૂરાધક જૈનેનું અલ્પ પણું એ આદિ છતાં પણ વર્તમાન કાળને વિરે જે કોઈપણ જીવ પરમાર્થ માર્ગ આરાધના ઇછે, તો અવશ્ય આરાધી શકે, કેમકે દુઃખે કરીને પણ આ કાળને વિષે પરમાર્થ માર્ગ પ્રાપ્ત થાય એમ પૂર્વજ્ઞાનીઓનું કથન છે. | સર્વ જીવને, વર્તમાનકાળમાં, માર્ગ દુ:ખે કરીને જ પ્રાપ્ત થાય, એમ પૂર્વજ્ઞાનીઓનું કથન છે.
સર્વજીવન, વર્તમાનકાળમાં, મા ૬.ને કરીને જ પ્રાપ્ત થાય, એ એકાંત અભિપ્રાય
| SR No. | 536512 |
| Book Title | Jain Shwetambar Conference Herald 1916 Book 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1916 |
| Total Pages | 264 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Shwetambar Conference Herald, & India |
| File Size | 20 MB |