________________
૨૩૮
જૈન કૅન્ફરન્સ હૈરહ્યું. सज्ञांभोभिरथो पूर्णे परिकोरुवेदिके । कालासवर्णसंरूढलुढत्पाठीनसंकुले ॥२०॥ प्रकीर्णकमहाग्रात्रैराशिकतरंगिणि। मिश्रकंव्यवहारोद्यत्सूक्तिरत्नांशुपिंजरे ॥२१॥ क्षेत्रविस्तीर्णपाताले खाताख्यसिकताकुले । करणस्कंधसंबंधच्छायावेलाविराजिते | | ૨૨ / गणकैर्गुणसंपूर्णैस्तदर्थमलयोऽमला ।
गृह्यते करणोपायै स्सारसंग्रहवारिधौ ॥ २३ ॥ આ પછી ગણિતશાસ્ત્રમાંથી (સંજ્ઞા) કોષ્ટકનું મહત્વ આપેલ છે-એટલે મહાવિરાચાર્યની ક્ષેત્રપરિભાષા (આમાં પરિમાણથી યોજન સુધી ભૂમિનું માપ કેમ લેવું તે વર્ણવેલ છે), કાલપરિભાષા (સમય માપવાનું કેષ્ટક), ધાન્યપરિભાષા, સુવર્ણપરિભાષા, રજતમપરિભાષા, લેહપરિભાષા-આ પ્રમાણે કષ્ટ આપ્યાં છે. તેમાંનું એક નમુના માટે આપીએ છીએ. કાલપરિભાષા.
अणुरण्वंतरं काले व्यतिक्रामति यावति । सकाल-समयोऽसंख्यैस्समयै रावलि भवेत् ॥ ३२ ॥ संख्या तावलिरुच्छ्वासः स्तोक स्तूच्छ्वास सप्तकः ।। स्तोका सप्त लवस्तेषां साष्टा त्रिंशता घटी ॥३३॥ घटीद्वयं मुहूर्तोऽत्र मुहूर्त त्रिंशता दिनम् ।। पंचनास्त्रिादिनैः पक्षः पक्षौ द्वौ मास इष्यते ॥३४॥ ऋतुर्मासद्वयेन स्यात् त्रिभिस्तैरयनं मतम् ।
तद् द्वयं वत्सरो वक्ष्ये धान्यमानमतः परम् ॥ ३५ ॥ “કાલમાનનું કેષ્ટક કાલને અંશ ૧ આવલી ૩૦ મુહૂર્ત
૧ દિવસ અનેક આવેલી ૧ ઉસ ૧૫ દિવસ
૧ પક્ષ ૭ ઉસ ૧ સ્તક ૨ પક્ષ
૧ માસ ૭ ઑક
૧ લવ ૨ માસ ૩૮લવ
૧ ઘટિ | ૩ ઋતુ ૨ ઘટિ ૧ મુહૂર્ત ૨ અયન
૧ વર્ષ. આ પ્રમાણે કોષ્ટકને પરિચય આચાર્યો કરાવ્યો છે. બીજા વિષયે નીચે પ્રમાણે છે:--
૧ પરિકર્મ વ્યવહાર–આ ભાગમાં પ્રત્યુત્પન્ન (ગુણાકાર, ભાગહાર (ભાગાકાર ), વર્ગ (વર્ગીકરણ squaring ), વર્ગમૂળ (square root ), ઘન ( cabing),
૧
તું
