Page Text
________________
૮ જૈન ગુર્જર કવિઓ »
૧૪૯
દેશાઈ જેવા સંગ્રાહકે અને સંયેજક સાહિત્યરસિક સુધીને; (૩) અર્વાચીન ગુજરાતી યુગ સત્તરમાં શતધનિક અને સંસ્થાઓના આશ્રયથી શોધી બહાર કથી ઓગણીશમાં શતક સુધીનો. વળી એ સહુ આણશે ત્યાર પછી જ ગુજરાતી સાહિત્યના ઉદયસમય વિવેચકોએ જૂની ગુજરાતીના યુગની કાવ્યકતિઓનું અને સ્વરૂપ વિષે ચક્કસ, યથાયોગ્ય કયાસ બાંધી અવલોકન કરી જૂનાગઢના ભક્ત કવિ નરસિંહ મેહેશકાશે. દરમ્યાન જે કાંઈ કયાસ બંધાય છે તેથી તાને આદિકવિપદે ચૂકયા છે. પરંતુ વખત જતાં જેમ અને બંધાતો જાય છે તેથી તેને ખીલવનારી, અંગ- જેમ નવનવી બ્રાહ્મણ અને જેની કવિઓની સાહિભૂત ચોક્કસ કેમોને પોતાની કેમના કવિઓની કદર કૃતિઓ વિશેષને વિશેષ પ્રકાશમાં આવતી ગઈ યથાયોગ્ય થયેલી લાગતી નથી, અને ઉલટો એ અને તેનાં અવલોકનો થતાં ગયાં તેમ તેમ જણાયું યાસ અન્યાય કરનારા લાગ્યો છે. એ સાહિત્ય પ્રકા- કે જુની ગુજરાતી સાહિત્યનો ઉદયસમય નરસિહ શનની નીચેની ટુંકી તવારીખથી જણાઈ આવશે. મેડેલાના સમયથી પણ પૂર્વે આગળ જાય છે અને
રખડપટીને અને અત્યાચારના વમળે ચઢાવનારી એ કાળના બ્રાહ્મણી સાહિત્યને અવલોકીને બંધાયેલો પેશ્વાઈ ગુજરાતમાંથી ગયા પછી અંગ્રેજી અમલમાં ખ્યાલ જૈન સાહિત્યના અવલોકનથી બદલે પડે થાળે પડતાં ગુજરાતી પ્રજાની સાહિત્યરસિક વૃત્તિ એમ છે તેમજ કેવળ વિષ્ણુભક્તિનું સાહિત્ય પુનઃ ઉત્તેજિત થઈ અને લીથો પ્રેસમાં નરસિંહ, લખાયું છે એ ખ્યાલ પણ બદલ પડે એમ છે. મીરાં, અખ, પ્રેમાનંદ, શામળ, વલભભટ્ટ, દયારામ આદિની કૃતિઓ પ્રકટ થવા માંડી. પછી છાપાકળા
પરંતુ આ સંક્રાતિકાળમાં જે કંઈક નિશ્ચિત વધતાં પ્રકાશકોએ તે કાર્ય ઉપાડ્યું અને શુદ્ધિ
આલેખન થયું તેથી જૈન ભાઈઓ, કે જેમના મુનિ છાપવાનું અશુદ્ધિને, સવ્યાપસાવ્યનો વિચાર સરખોએ
મહારાજે સૂરિઓએ પણ અથાક અને અગાધ પ્રમાન કરતા પૂરપાટ ગ્રંથે છપાવી પ્રસાવવા માંડ્યાં; પછી
માં ગુજરાતી સાહિત્યની અભિપ્રેત અને પ્રશસ્ત
સેવા બજાવેલી છે તેમની તેમજ તેઓની કૃતિઓની નર્મદાશંકર, દલપતરામ, રા, બ, હરગોવિંદદાસ કાંટા
જાણી બુઝીને અવજ્ઞા અને અનાદર કરાયાં છે, એવી વાળા રા. ઈચ્છારામ સૂર્યરામ દેસાઈ આદિએ કાવ્ય "
ફર્યાદ ઉઠી; જો કે વાસ્તવમાં તેવું કાંઈ હેતુપૂર્વક માળા અને કાવ્યદેહનો કાઢયાં; ધીરે ધીરે પ્રજાનો સાહિત્યરસ પૂરપાટ ખીલ્યો અને બહેલ્યો.
થયેલું હતું જ નહીં અને હેઈ ન શકે. જેનો ભલે
અન્ય બ્રાહ્મણી ધમએથી ધર્મના સ્વરૂપમાં ભિન્નઆમ થતાં પ્રકટ થયેલા ગુજરાતી સાહિત્યનો
માગે હોય; છતાં નિત્યના સર્વ વ્યવહારોમાં તે સરળ ઇતિહાસ તારવવાની વૃત્તિ અભ્યાસીઓને ઉગી આવી
રીતે સંયુક્ત છે, તેમની સાહિત્ય-કૃતિઓ અને અને શાસ્ત્રી વ્રજલાલ, પંડિત ડાહ્યાભાઈ, કવીશ્વર
સાહિત્યભાવનાથી બ્રાહ્મણી સાહિત્યના રસિકે અલિપ્ત દલપતરામ, કવિ નર્મદાશંકર, રા. બ. હરગોવિંદદાસ,
રહી શકે નહીં, અને વસ્તુસ્થિતિથી પૂરવાર કરે છે રા. છોટાલાલ નરભેરામ, રે. ઇચ્છારામ સૂર્યરામ
તેમ જેની સાહિત્યસર્જક અને ઉપદેશકો તેમજ દેશાઇ, રા. હરિલાલ હર્ષદરાય ધ્રુવ, રા. ગોવર્ધનરામ
બ્રાહ્મણું સાહિત્યસર્જક અને ઉપદેશકો પરસ્પરની માધવરામ ત્રિપાઠી, રા. કેશવ હર્ષદ ધ્રુવ આદિએ પ્રકટ
સાહિત્યપ્રવૃત્તિથી અલિપ્ત રહી શક્યા નથી, અને અને ઉપલબ્ધ પણ અપ્રકટ કૃતિઓ અવલેજી કવિઓ ભવિષ્યમાં અલિપ્ત રહી શકશે પણ નક્કીં. અને તેમની કૃતિઓને પરિચય કરાવવા માંડ્યો. એમ થતાં કંઇક નિશ્ચિત સ્વરૂપમાં ગુજરાતી સાહિત્યને આથી જણાશે કે જાણી બુઝીને પણ અન્યાય ત્રણ યુગ પડ્યા છેઃ (૧) પ્રાચીન ગુજરાતી કે અપ કરવા ખાતર, અનાદર અને અવગણના ખાતર જૈન ભ્રંશ યુગ. વિક્રમના દશમા, અગીઆરમા, શતકથી સાહિત્યકારો અને તેમની સંમાન્ય કૃતિઓ તરફ ચાદમાં શતક સુધીને; (૨) મધ્યકાલીન કે જૂની ઉપેક્ષા બુદ્ધિ બ્રાહ્મણી સાહિત્યના અવલોકનકારોએ અને ગુજરાતીને યુગ પંદરમા શતકથી સત્તરમા સૈકા અભ્યાસીઓએ દાખવી નથી. માત્ર સમયની તાણ,
| SR No. | 536287 |
| Book Title | Jain Yug 1984 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1984 |
| Total Pages | 622 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Yug, & India |
| File Size | 49 MB |