________________
જનયુગ
માગશર ૧૯૮૪ સીતાહરણુ તથા ઉષાહરણ ત્રીજા ચોથા ચરણમાં દરાની સેંટ્રલ લાઈબ્રેરીના પંડિત લાલચંદ્ર ભગવાનગોઠવાય છે. શતકના પૂર્વાર્ધમાં અધિક પ્રચાર છંદનો દાસે પ્રબોધચિંતામણિતી હાથuતેને લગતી કેટલીક થાય છે. ઉત્તરાર્ધમાં દેશીને વપરાટ વધે છે અને ઉપયોગી માહીતી પૂરી પાડી હતી. મુનિમહારાજ છંદનો ઘટે છે. શતકના છેલ્લા દસકાનું ઉષાહરણ તે પ્રવર્તક શ્રીકાંતિવિજયજીએ વઢવાણુ મુકામથી વડેન દેશીબદ્ધ જ છે. પ્રાકૃત પાસેથી વારસામાં દરે આત્મારામ જ્ઞાનમંદિરના સેક્રેટરી ભાઈ જીવણમૂળેલી છંદની પૂજી વધારીને અપભ્રંશે ગુજરાતીને લાલ કિશોરદાસને પત્ર લખી ભંડારમાંની પ્રત કઢાવી આપી૪૯. એને લીધે ગુજરાતીનું પુરાતન સાહિત્ય આપી હતી. વળી ‘જૈન ગૂર્જર કવિઓના કર્તા છંદમાં રચાયું. સમય જતાં ગૂજરાતીએ નવું સાહસ શ્રીયુત મોહનલાલ દલીચંદ દેશાઈએ મુંબઇની શ્રીમેખેડી વિવિધ દેશીને લયબંધ ઊપજાવ્યો. ચિરંતન હનલાલજી સેંટ્રલ લાઇબ્રેરીમાંની હાથત મોકલી હતી, ગૂજરાતી સાહિત્ય ઓછું ઉપલબ્ધ અને ઓછે અને હવણું ખંભાતના શ્રી શાંતિનાથજીના ભંડારની પ્રસિદ્ધ હેવાથી, ગત કાળનૂ ગૂજરાતી સાહિત્ય તે પણ મોકલી છે. એ બંધુકૃત્ય માટે લાગી અને દેશીમાં જ હેય-છંદમાં ન હોય, એવી માન્યતા સંસારી જૈન બંધુઓને હૂં ઋણી છું. અહીં ભાબાંધનાર પુરુષ અપભ્રંશે આપેલ વારસે ભૂલી જાય વનગરના શેઠ કુંવરજી આણંદજીએ કરી આપેલી છે. રણમલછંદ એના નામથી જ એ વારસાનું ભાન અનુકૂળતાની નેધ લેતાં મને બહુ આનંદ થાય છે. કરાવે છે. વળી, ઇંદન કલામય ઉપયોગ આજકાલ તો એમણે ત્યાંની જૈન લાઇબ્રેરીમાંથી મુકિત મૂળભૂત નથી-૫ણ કલાના જેટલો છે, એને પણ કંઈક પ્રબોધચિન્તામણિ મોકલાવ્યું ન હતું, તે હું તે ખ્યાલ એની રચનાકારાએ આપે છે.
જોવા પામત નહિ; કેમકે એ હવે અપ્રાપ્ય બન્યું છે.
વિશેષમાં એમણે એનું ગુજરાતી ભાષાંતર ભેટ આભાર,
મોકલ્યું હતું. એ માટે હૂં એમને આભારી છું. વળી ૪પ આ સંગ્રહ બહાર પાડવાનો મારો જે પ્રયાસ શંગારત્રિવેણીના કર્તા ભાઈ તનમનીયંકર લાભશંકર છે, તેને અનેક દિશાએથી સહાયતા ન મળી હેત શિવે પ્રેમાનંદના વણઝારાના રચનાકાળ ઉપર પ્રકાશ તે એ કે બહાર પડત તે કહી શકાય નહિ. વડો- પાનાર અજાચક બાઈ હાનીતૂ પેઢીનામું બીજી ( ૪૯ જુએ હેમાચાર્યવિરચિત છાનુશાસનને પ્રાપ્ત જાણવાજોગ વિગત સાથે મેળવી આપ્યું હતું, તેમને અને અપભ્રંશ છે દેને લગતો ભાવ.
પણ દૂ કેમ ભૂલું?
જનસાહિત્ય સાધક–ખંડ ૩ અંક ૩ હમણાં બહાર પડે છે તેમાંના વિષયેટ-૧ મહાકવિ ધનપાલકૃત સત્યપુરીય શ્રી મહાવીર ઉત્સાહ, ૨ તેનો પરિચય ૩ મહમૂદ ગજનવી અને સોરઠના સોમનાથ જ મૂર્તિપૂજાનું માહાત્મ ૫ કવિ દીપ વિજયજી લિખિત મહાનિશીથ સૂત્ર પરિચય ૬ કઠુઆ મતની પટ્ટાવલી ૭ ઉજજયિનીના સંધનું વિજ્ઞપ્તિપત્ર ૮ અધ્યાપક હર્મન યાકેબી લિખિત સમરાઈસ્યકહાની પ્રસ્તાવના ( અનુવાદક- શ્રીયુત ચમનલાલ જેચંદ શાહ બી. એ.) ૯ મહાકવિ ધનપાલ વિરચિત મહાવીર પુતિ-૫૦ બેચરદાસ ૧૦ જે તત્ત્વચર્ચા (૧) સ્ત્રી જાતિને દષ્ટિવાદ અંગ ભણવાનો નિષેધપર એક વિચાર (૨) અવ્યવહાર રાશિ ને વ્યવહાર રાશિની કલ્પના (૩) કેટલાક વિચારવા લાયક પ્રશ્ન, ૧૧ પંન્યાસ પદવી. આ દરેક વિષયે મનનીય અને ઉપયોગી છે.