Page Text
________________
૫૧
વિકમ પદરમા સેકાના કેટલાક જૈન કવિઓની કાવ્ય પ્રસાદી ૧૯ વિક્રમ પંદરમા સૈકાના કેટલાક જૈન કવિઓની કાવ્યપ્રસાદી*
[ નરસિંહ મીરાંબાઈ આદિના યુગ પહેલાંના ] - હમણાં સં. ૧૪૪૪ માં આભીર દેશમાં લખેલી
બેટા કારણિ માનઈ જોગ, વસ્તિગની ચિહ્રગતિ ચોપઈની પ્રત મલી છે તેમાંથી
કંદલું કરિ તે લિઈ ઘર આગ; નમુને સંસારની અવસ્થાએ સંબંધી લઈએ. જે
બેટા પાખઈ ઘણું દુખ ધરઇ, ડણું તેજ રાખી છે.
બેટ દૂતઈ વિઢિ વિઢી મરજી. ૫૪ સંસાર દેસ માહિ અરૂહ અબાહ,
ઘરધંધઈ પડીઉ સહૂ કેઈ, રાજકરઈ છઈ તિહાં મોહરાઉ;
કુટુંબ મેલાવઉ ખાવા હાઈ; ચોર ચરડ ફિરતાં છ ચ્યારિ,
ખત્ર અખત્ર કીધાં સૂવિચાર, લૂસ છઇ તે પુણ નરનારિ.
ડોકરની કઈ ન કરઈ સાર. રૂલીરૂલી આવઈ માણસ માહિ,
જરા ભણઈ હિવ મઈ તું સાતિ, એકિ દિવસ બાલાપણિ જાઈ;
પહિલિઉં દાંત કર જિ ફલાતિ, યોવન ભરિ જુ પહુતઉ કિમઈ,
ત્રિષ્ણ માડી રહીનઈ હસી, વિષઈ પાસિ બાંધિઉ છઈ તિમઈ.
હિવ ડોકરૂ માંગઈ લાપસી. ઘર ઘરણી પહુતી ઘરમાહિ,
ધઉલું માથું દેહ જાજરી, ચીંત પડિલ સ્થલ થઈ;
વાંક વાંસઉ ઝુંબઈ લાલરી, ઈધણ તઉણિ તણીઅ સંપત્તિ,
ઘર દૂત તે કિહાંઈ ન જાઈ; તેહ કારણિ ભમડઈ દીહરાતિ.
૫૩
સઘલા કુટંબ બીત થાઈ.. ૫૭ - આ લેખમાં અત્યાર સુધી ગુજરાતી કાવ્યું સાહિ- લાલ મુનશીએ વધારી આપવા છતાં પણ મધ્યકાલીન ત્યમાં આદિ કવિ મનાતા શ્રી નરસિંહ મહેતાના પુરોગામી
સાહિત્ય (૧૫ માં શતકથી તે સં. ૧૯૦૮ સુધીના)ને જૈન કવિ પૈકી કેટલાકનાં કાવ્યના નમુના મૂક્યા છે,
વાર આવે તે પહેલાંના પ્રકરણનાં પૃષ્ઠ ૫૬ થઈ ગયાં. કારણ કે બધા કવિઓની કૃતિઓ લેખ લખતી વખત હસ્ત
આથી જગ્યાને અતિ સંકેચ પડશે. મધ્યકાલીન સાહિ
ત્ય માટે પ્રધાનતઃ લખવાનું, તે અતિ ગાણું કરી ટૂંકમાં ગત હોય નહિ તે સમજાય તેમ છે. કારણકે કઈ કૃતિ
‘ક બની આખા મધ્યકાલીન સાહિત્ય માટે જૈન કવિઓ મુકિત થઈ નથી. આ લેખ લખવાને પ્રસંગ કેમ આવ્યું
અને તેના કૃતિઓને માત્ર નામનિદેશ વગેરે આપી તે ભાગ તે જણાવીએ છીએ –
ટૂંકાવવો પડશે. આ વિક્રમ પંદરમાં. અને સેળમા સૈકાના મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્ય માટે જદી જુદી કેટલાક જન કવિઓનાં કાવ્યના નમુનાઓ તે મધ્યકાલીન ભૂમિકાઓ લખવાને ગૂજરાત સંસના પ્રયત્નમાં જૈન
સાહિત્ય માટેજ તૈયાર કરેલા તે ઉક્ત નિબંધમાંથી બાદ સાહિત્ય સંબંધી ભૂમિકા લખવાનું અને મેંપવામાં કરવા પડયા. અત્ર તેમાંથી પહેલાને વધારે ઉમેરો કરી સ્થાન આવેલું હતું. તેમાં જે જે વિષયના પ્રકરણો મૂકવા પોતે આપવામાં આવે છે. આ સૈકાના કવિઓના નમુનાઓને યોગ્ય ધાર્યું છે તે વિષયની યાદી સંસદે પૂરી પાડી, તે
પ્રકરણ ૧૧ મું ક તરીકે ઉક્ત નિબંધમાં મૂકી શકાશે. પરથી શ્રી મહાવીરના સમયથી આરંભી જૈન ધર્મ, તેની
અને આ નિબંધ નામે જન અને તેમનું સાહિત્ય ૧૫ અને તેના સાહિત્યની અસર, તેના અનુયાયીઓ વગેરે પ્રકરણમાં છે અને તે ગૂજરાત સંસ તરફથી પ્રકટ થઈ સર્વ પર પ્રકાશ ટૂંકમાં પાડવાનું અમારે માથે આવ્યું; ગયેલ છે અને તે ત્યાંથી મળી શકશે. વિક્રમ પંદરમાં અને તે પર લક્ષ રાખી જને અને તેમનું સાહિત્ય, એ સૈકામાં થયેલા જયશિખરસરિની ‘ત્રિભુવન દીપક'-'પરમ મથાળાને નિબંધ શરૂ કર્યો તે અતિશય સંક્ષિપ્ત રૂપે હસપ્રબંધ' નામની ગુજરાતી કતિમાંથી નમુના ઉક્ત નિબંકરવા જતાં ૫ણુ અને મૂળ ૩૫ પછી ૪૦, પછી ૫૦ ધના પ્રકરણ ૧૧ માં આપવામાં આવેલ છે તેથી અત્ર એમ પૃષ્ઠ અમારે માટે સંસદૃના પ્રમુખ શ્રીયુત કનૈયા- મૂક્યા નથી.
| SR No. | 536286 |
| Book Title | Jain Yug 1983 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 576 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Yug, & India |
| File Size | 36 MB |