Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[વૈશાખ
.. .
.
છે, કારણ કે તે તે પાંચમી દષ્ટિમાં થાય છે. એટલે મિત્રા વગેરે ચાર તે મિયાદષ્ટિ છે, તે પછી તેને ૫ણુ સદ્દષ્ટિમાં-સમ્યગૂદષ્ટિમાં કેમ ગણવામાં આવી છે તેનું સમાધાન.
જે મિત્રા વગેરે ચાર દૃષ્ટિએ છે, તે સમ્યગદષ્ટિના અમેઘ-અચૂક કારણરૂપ થાય છે, તેટલા માટે કારણમાં કાર્યના ઉપચારથી તે મિત્રો વગેરેનું પણ સમ્યગદષ્ટિપણું ઘટે છે, એટલે જ એને સમ્યગદષ્ટિની અંદર ગણું છે. આ સમજવા માટે આ દૃષ્ટાંત છેઃ
શેરડીમાંથી શુદ્ધ સાકરનું દૃષ્ટાંત. શુદ્ધ સાકરના ચોસલાની-ખડી સાકરની બનાવટમાં તેની આગલી આગલી અવસ્થાએ પણ કામની છે. કારણ કે ખડી સાકર બને છે, તે એમ ને એમ બની જતી નથી. શેરડીથી માંડીને શુદ્ધ સાકર સુધીની સઘળી પ્રક્રિયામાંથી તેને પસાર થવું પડે છે, ત્યારે જ ખડી સાકરની પ્રાપ્તિ થાય છે. તે આ પ્રકારે -(૧) પ્રથમ તે શેરડી હોય, (૨) પછી તેનો રસ કાઢવામાં આવે, (૩) તેને ઉકાળીને કા બનાવાય, (૪) તેમાંથી ગોળ બને (૫) ત્યાર પછી તેને શુદ્ધ કરતાં કરતાં તેમાંથી બારીક ખાંડ થાય, (૬) પછી શર્કરાઝીણી સાકર બને, (૭) અશુદ્ધ સાકરના ગઠ્ઠા-પિંડ થાય, ૮) અને છેવટે શુદ્ધ સાકરના ચોસલા-ખડી સાકર (Refined crystallised sugar) બને. આમ શુદ્ધ સાકરનો અવસ્થાએ પહોંચતાં પહેલાં જૂદી જૂદી પ્રક્રિયામાંથી (Various Processes) પસાર થવું જ પડે છે.
તેમાં શેરડીથી માંડીને ગેળ બનવા સુધીની ચાર અવસ્થાઓ બરાબર મિત્રો વગેરે પહેલી ચાર દષ્ટિ છે; અને ખાંડથી ખડી સાકર સુધીની ચાર અવસ્થાએ બરાબર સ્થિર વગેરે છેલ્લી ચાર દષ્ટિઓ છે. એટલે જેમ શુદ્ધ સાકરની બનાવટમાં શેરડીથી માંડીને બધી અવસ્થાઓ ખપની-કામની છે, તેમ શુદ્ધ આત્મસિદ્ધિને માટે મિત્રા દષ્ટિ વગેરે અવસ્થાઓ પણ તેવા તેવા પ્રકારે ઉપગની છે; કારણ કે તે સમદષ્ટિનું કારણે થાય છે. આમ આ મિત્રા વગેરે દૃષ્ટિને અત્રે ચગદષ્ટિમાં પોતપોતાનું યથાયોગ્ય સ્થાન છે જ.
આ મિત્રા વગેરે અવસ્થાએ ખરેખર ! ઈક્ષ-શેરડી વગેરે જેવી છે, કારણ કે તેમાંથી સંવેગરૂપ માધુર્યની-મીઠાશની પ્રાપ્તિ થાય છે. મૂળ શેરડી જ ન હોય તે રસ ક્યાંથી નીકળે ? રસ ન હોય તો ગોળ વગેરે કેમ બને ? મીઠી સાકર કેમ નીપજે છે પણ આ મિત્રા વગેરે તે શેરડી વગેરે જેવી હેઈ, તેમાંથી અવશ્ય પરમાર્થ પ્રેમરૂપ રસાદિની નિષ્પત્તિ થાય છે, ને મીડી સાકર જેવા–પરમ અમૃત જેવા સંવેગની મધુરતાનો અનુભવ થાય છે.
અભ અપાત્ર. આથી ઊલટું અભ તે નલ જેવા–બરૂ જેવા છે, તેથી કરીને જ તેમને કોઈ કાળે સંવેગરૂ૫ માધુર્ય નીપજતું નથી. “નલ' તો સાવ નીરસ હોય છે, એટલે એને ગમે તેટલે પીલે તો પણ તેમાંથી રસ નીકળતું નથી તે પછી તેમાંથી મીઠી સાકરની પ્રાપ્તિ તે કયાંય દૂર રહી ! તેમ આ અભવ્ય પણ તેવા જ નીરસ, “કોરા ધાડ’ હોય છે, તેમને ગમે તેટલા બધથી પણ પરમાર્થ પ્રેમરૂપ રસ ઉપજતો નથી, તે પછી સવેગરૂપે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533791 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1950 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 9 MB |