________________
૨૧૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. . દાધી નગરી દ્વારકા, નાઠા બાંધવ દોય; તરો ત્રિકમ વન મુએ, માન મ કરશે કેય. ૨ સમય કષણ સમય ધન, સમય સહ સમરસ્થ ગેપન રાખી અને, તેહ ભાથાં તેહ હથ્થ. લજા મતિ સત્ય શીળ કુળ, ઉધમ વરત પલાય; જ્ઞાન તેજ માનજ વળી, એ ધન જાતાં જાય. સાયરપુત્રી ત્રિકમ પિયુ, ચંદ્ર સરિખા ભાઉ; લચ્છી હીંડે ઘરઘરે, મહિલા નીચ સભાઉ.
બધા દિવસો સરખા હોતા નથી. માટે હે પુરૂષ! ગુમાન અભિમાન કરશે નહીં. બ્રહ્મદત્તચકી જેવા હોય તે પણ એવી સ્થિતિ કમલેગે પ્રાપ્ત થાય કે ઘેર ઘેર ભમતાં પણ ખાવા ધાન્ય ન મળે. જુઓ ! દ્વારિકા આખી નગરી જેતાજોતામાં બળી ગઈ અને કૃષ્ણ ને બળભદ્ર બે ભાઈઓ જ માત્ર જીવતા નીકળી શક્યા; તેઓ ત્યાંથી ભાગીને વનમાં આવ્યા, કૃષ્ણને તૃષા લાગી, બળભદ્ર પાણી લેવા-શાધવા ગયા અને પાછળ જરાકુમારના બાણથી ત્રિકમ જે કૃણ તે તૃષાતુર૫ણે મરણ પામ્યા. માટે હે ભાઈઓ ! કઈ માન કરશો નહીં. કારણ કે બધું સમયનું છે. અર્થાત્ વખત પ્રમાણે પ્રાપ્ત થાય છે. યોગ્ય સમયેજ ખેતી થાય છે, એગ્ય સમયેજ ધન મળે છે, એગ્ય સમયે જ સહુ સમર્થ થઈ શકે છે. જુઓ ! તેજ હાથ અને તેજ ધનુષ્ય છતાં અર્જુન જે બાણાવળી એક ગોવાળીઆથી હારી ગયે. વળી કર્તા કહે છે કે-લજજા, બુદ્ધિ, સત્ય, સદાચાર, કુળવાનપણું, ઉધમ, વ્રત નિયમ, જ્ઞાન, તેજ ને માન-એ બધું ધન જતાં જાય છે--નાશ પામે છે. સમુદ્ર જે પિતા, કૃષ્ણ જે પતિ અને ચંદ્ર જેવો નાઈ છતાં લક્ષ્મી ઘરે ઘરે ભટકે છે; કારણકે સ્ત્રી જાતિને સ્વભાવજ એ નીચ હોય છે.” ( આ લૈકિક દષ્ટાંત છે.)
અહી શેઠની જ્યારે તમામ લક્ષ્મી નાશ પામી ત્યારે તેણે વિચાર કર્યો કે હવે ઘેર બેસી રહેવું ઠીક નથી, હવે તો પરદેશમાંજ જઉં કે જેથી કાંઈક પ્રાપ્તિ થાય.” કહ્યું છે કે
દત કેશ નખ અધમ નર, નિજ થાનક શોભંત;
સુપુરૂષ સિંહ ગચંદ મણિ, સઘળે માન લહંત. ૧ દાંત, કેશ, નખ અને અધમ મનુષ્ય પિતાને સ્થાનકે જ લે છે; સ્થાનભ્રષ્ટ થયા પછી શેભતા નથી; અને પુરૂષ, સિંહ, હાથી અને મણિ તે સ્વસ્થાન કે પરસ્થાન ક્યાં જાય ત્યાં શોભે છે.”
આ પ્રમાણે વિચારીને શેઠ ઘરેથી નીકળ્યા, પણ પાસે. બીલકુલ દ્રવ્ય
