________________
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ . શ્રી ચિદાનંદજી કૃત બહેતરીમાંથી પદ ર૮ મું.
(રાગ-ટેડી.) કથણી કથે સહુ કેઈ, રહણી અતિ દુર્લભ હોઈ. એ આંક. શુક રામ નામ બખાણે, નવિ પરમાર તસ જાણે, યા વિધ ભણી વેદ સુણાવે, પણ અકળ કળા નવિ પાવે. ફન્નિશ પ્રકાર રઈ, મુખ ગણતાં તૃપ્તિ ન હોઈ શિશુ નામ નહીં તસ લેવે, રસ સ્વાદત સુખ અતિ લે. કથ૦ ૨ બંદીજન કડખા ગાવે, સુણી શૂરા સીસ કરાવે; જબ રૂંઢમુંડતા ભાસે, સહુ આગળ ચારણ નાસે. કથ૮ ૩ કહી તે જગત મજુરી, રહણ હે બંદી હજુરી; કહણું સાકર સમ મીઠી, રહણ અતિ લાગે અનીઠી. કથ૦ ૪ જ રહણીકા ઘર પાસે, કથણી તબ ગિણતી આવે; અબ ચિદાનંદ ઈમ જોઈ, રહણકી સેજ રહે છે. કથ૦ ૫
ભાવાર્થ-કથની-નરી વાતે તે સહુ કોઈ કરી શકે છે, પરંતુ કથનીય વિભાગમાંથી વિવેકપૂર્વક આદરવા ગ્ય આદરવા અને તજવા ગ્ય તજવા તરફ લક્ષ રાખનારા કોઈ વિરલ સભાગી જ હોય છે, એ વાત નીચેની હકીકત ઉપરથી સ્પષ્ટ થવા પામશે.
૧. જેમ ભણાવી રાખેલો પોપટ રામનું નામ લે છે ખરે પરંતુ તેને પરમાર્થ કશે જાણતો નથી, તેમ વેદ-શાસ્ત્ર પ્રમુખ ભણી જઈ બીજાને તે સંભળાવે ખરે, પરંતુ પરમાર્થ શૂન્યતાથી ખરી આત્મ-કળા (અધ્યાત્મ શા) પામી ન શકે.
૨. છત્રીશે પ્રકારની રસોઈનાં નામમાત્ર ગણી જવાથી કંઈ ભૂખ ભાંગતી નથી. નાના બાળકને તેનું નામ ઠામ કાંઈ આવડતું ન હોય તો પણ ભૂખ લાગે ત્યારે કંઈ ખાવાનું મળતાં સુખ સંતેષ પામી જાય છે. એ રીતે કહેણું ! માત્રથી નહી પણ ખરી રહેણી-કરણીથી જ કાર્ય સરવાનું છે.
૩. સંગ્રામ સમયે ભાટ ચારણ શૂરાઓને અધિક શૂર ચઢાવવા “કઠખા” ગાય છે, તેથી શૂરા રણસંગ્રામમાં બહાદુરીથી લઢે છે; પરંતુ જ્યારે શસ્ત્ર અસ્ત્રથી રંગ જામે છે-માથાં કપાવા માંડે છે, તે દેખવામાં આવે છે કે તરતજ તેઓ મૂઠીઓ વાળીને સહુ પહેલાં નાસવા લાગે છે.
૧ ચારણભાટ વિગેરે. ૨ માથાં કપાવા માંડે ત્યારે, ૩ અનિષ્ટ-કડવી.
