________________
આત્માનન્દુ પ્રકાશ
આવી રીતે બહિરાત્મા સત્ય જ્ઞાનના અભાવે મિથ્યાત્વરૂપી જવરથી નિરંતર પીડિત હેઈને, પિતાથી તદન ભિન્ન એવા શ્રી, પુત્ર, પશુ, લક્ષ્મી વિગેરે ચેતન અચેતન પદાર્થોને પિતા રૂપે માની, તેને સંગ અને નાશ થયે પિતાને સંગ અને નાશ માને છે. તેથી શરીરમાં જે આત્મ બુદ્ધિ છે તેજ ધન ભાઈ બાપ વિગેરે કપના કરાવે છે અને તેને પિતાનું માની ઠગાય છે.
શરીરમાં એ ભાવ થાય કે આ હું (દેહ) તેજ આ ત્મા એ ભાવ તે સંસાર સ્થિતિનું બીજ છે. જેથી તે સંસાર
તિરૂપ બીજને નષ્ટ કરી આભા તેજ હુ તેમ સત્યરૂપ જાણવાની મુમુક્ષ જેને ખાશ આવશ્યકતા છે.
આવા બાહ્ય શરીરાદિકમાં આત્મ બુદ્ધિ છેડવાને માટે દરેક મનુષે વિચારવું જોઈએ કે, જે જે પદાર્થો દેખવામાં આવે છે તે અન્ય સ્વરૂપ છે. અને મૂર્તિક પદાર્થો હોવાથી તે જડ છે અને હું (આત્મા) અમૂતિક છું.
દેરડીમાં જેની સપની બુદ્ધિ છે તેવા ભ્રમવાળા પુરૂની જેમજ શરીરાદિકમાં આત્મ બુદ્ધિ જાણનાર મનુષ્યનું જાણવું. જેથી તે શ્રમ કયારે જાય છે કે જ્યારે આત્મા એવું વિચારે કે, મારે આત્મા જર્તિમય જ્ઞાન પ્રકાશ રૂપ છે. આ જગતમાં નથી કે મારે શત્રુ નથી કે કોઈ મારે મિત્ર. અને અત્યાર સુધી મેં જે જે ચેષ્ટાઓ કરી તે મારૂં ખરું સ્વરૂપ જાણવાથી હવે તમામ મને સ્વપ્ન જેવું યાને ઇંદ્ર જાલવત્ છે તેમ જણાય છે. આવી રીતે વિચારવાથી અને શ્રદ્ધાથી બાહ્યભાવ છેડતાં અન્તરાત્મા દ્વારા ક૯૫ના જાલ મટવાથી પરમાત્મા સ્વરૂપ પ્રાપ્ત થાય છે.
બહિરાભા જ્યારે પિતા માટે સુંદરરૂપ, આયુ, બેલ, ધન ઈત્યાદિ ને ચાહે છે ત્યારે અન્તરાત્મા છે તેનાથી છુટવા માગે છે.
આત્માને જાણવાવાળા જ્ઞાનીઓ, ડાહ્યા પુરૂષ જેમ વસ્ત્ર - વિન હોવાથી છેડી દે છે, તેમ આ દેહને ગ્લાનિનું સ્થાન અને
