________________
પ્રબુદ્ધ જીવત :
ઓક્ટોબર ૨૦૧૬ ૬ પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ- આવતીકાલ : સદા નિરંતર કા પૃષ્ઠ ૨૭ આવતીકાલ
પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર ## પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ સદા નિરંતર ## પ્રબુદ્ધ જીવત : ૬
છું કરી હતી, તેનો હેતુ જ માર્યો જાય. આઝાદી તો, બાજુએ રહી ઇજિપ્ત, મેસોપોટેમિયા, સીરિયા વિગેરેમાં...યુદ્ધ કરીને પહોંચી છું
જાય પણ, દેશ એક અંધકારમાં ધકેલાઈ જાય જેમાંથી તેને બહાર વળવાનું. બ્રિટીશ સરકાર ખૂબ અકળાયેલી હતી. ઉમેરામાં 5 આવવું ખૂબ મુશ્કેલ બને અને આઝાદીની લડત તો આજે છે. સિંગાપુરમાં સુભાષચંદ્ર બોઝે “આઝાદ હિંદ ફોજ' ઉભી કરી. આ દસ-પંદર-પચ્ચીસ વર્ષ પછી પણ કાયમનું ગુમાવવાનું જ થાય. ભારતની અંદર ગાંધીજીએ ચળવળ ચલાવી ‘પૂર્ણ સ્વાતંત્ર્ય'ની, 8
While fighting for political independence he was અંગ્રેજો ચાલ્યા જાવ.'-ક્વીટ ઈન્ડિયા મુવમેન્ટ. બ્રિટીશ સરકારે કે also laying foundation of another equally important એમની હંમેશની પ્રણાલિકા મુજબ કેટલાક લાગવગધારી, $ independence i.e. Economic independence. He ભારતીઓને હાથમાં લેવાની કોશિશ કરી. એક હતા, જે.આર.ડી. હું $ knew well, that economic independence is the ટાટા. વાઈસરોય તેમને ખાસ મળવા ગયા અને તેમને હું mother of all independences.
નાઈટહુડ” એટલે કે, ‘સર’નો ઇલ્કાબ આપવાની ઓફર કરી. હું અને એટલે જ એમનો એજેન્ડા જુઓ :
ટાટા જેનું નામ, એમણે વાઈસરોયને કહ્યું: ‘હું, ગાંધીજીને પૂછી ગ્રામ્યોદ્યોગ-ગ્રામોદ્ધાર-ગ્રામ્ય નિરીક્ષરતા નિવારણ જોઈશ. એ કહેશે તો, હું સ્વીકારીશ.’ ગયા જે.આર.ડી. ટાટા ક સુતરને તાંતણે સ્વરાજ-સ્વદેશી ચળવળ શરૂ કરી. ગાંધીજીને મળવા. વાત કરી અને ગાંધીજીએ તેમને કહ્યું:
ખાદીનો આગ્રહ કરનારને કોઈ સંકોચ એમ ન થયો કહેતાં ‘ભારતની પ્રજા તમને આટલી બધી ચાલે છે. સૌ તમારું માન કું છે કે, ‘મિલોનું તો મિલોનું, પણ દેશની મિલોનું કાપડ વાપરો. કરે છે. આ બ્રિટીશ સરકારના ‘સર’ના ઇલ્કાબથી તમારું માન છું કે પરદેશી માલનો બહિષ્કાર કરો. તે કદી નહીં.'
કંઈ વધી જવાનું છે? એ વધશે કે ઘટશે તમે જ વિચાર કરી જુઓ. ૨ નહિ તો, તે જમાનામાં તો ધોતિયાં અને સાડીઓ પણ અને જે.આર.ડી. ટાટા સીધા વાઈસરોયને મળવા ગયા. $ હૈ મેન્ચેસ્ટરમાં બનતાં અને આપણાં સમૃદ્ધ કુટુંબો એ પરદેશી માલને ‘સર’ના ઇલ્કાબ માટે ધરાર ના પાડીને આવ્યા. જે હોંશે હોશે પહેરતાં અને તેમાં ગર્વ લેતાં. ગાંધીજીની સમજણ કે તો, આ એ મહામાનવ છે કે જેની દુરંદેશીને પ્રતાપે આઝાદીના : શું આ દેશમાં દ્રવ્યોપાર્જન જરૂરી છે જ. ગરીબી નિવારણ માટે પણ ટાણે પણ ૧૯૪૭માં એક ઔદ્યોગિક રાષ્ટ્ર તરીકેનું સ્થાન હતું. હું છું ઉત્પાદન, કારખાનાં અને તેમના સ્થાપનાર – ચલાવનારાની તેમણે એ Entrepreneurshipને જીવતી રાખી કે જેવી સ્વતંત્રતા જરૂર પડવાની જ.
મળી કે આપણે ઔદ્યોગિક અને આર્થિક વિકાસને પંથે વળી શું | માટે જો સામ્યવાદને રવાડે ચઢીને આ વર્ગને ખતમ થઈ જવા શક્યા. $ દેવામાં આવે તો, આઝાદી પછી શું?
આપણે ત્યાં પાક્યા, ટાટા, બિરલા અને પછીના ગાળામાં છે આ દેશની આર્થિક આત્મનિર્ભરતાનું શું? ગરીબોની, મજૂરોની અંબાણી, મિત્તલ, અઝીમ પ્રેમજી, બજાજ, મહેન્દ્ર જેવા કે જે છે રોજગારીનું શું?
વિશ્વ કક્ષાના ઉદ્યોગપતિઓ ગણાયા. નારાયણ મૂર્તિ, જે મેં ૬ સ્વદેશી ચળવળ મારફતે તેમણે મુંબઈ, અમદાવાદની મિલો, પરદેશીઓના સમકક્ષ કે તેથી પણ ચઢીયાતા. રુ દેશનાં બીજાં બધાં કારખાના અને એ સાહસવીરો, ઉદ્યોગકારો, આપણે એક આર્થિક મહાસત્તા-વિશ્વ સત્તાના બનવાના ૐ શાહ સોદાગરો-Enterpreneuring Classને જીવંત રાખ્યાં. સ્વપ્નો જોઈ શકીએ છીએ. દેશ વિકાસને પંથે છે. તેમ અનુભવીને તે તે અને તેમની સામે જંગ ખેલવાની કરવાની જગ્યાએ તે વર્ગને આનંદ પામીએ છીએ. હૈં આઝાદીની લડતમાં સાથે લીધો. તેમણે ગરીબોની સેવા શરૂ તો, આ હતા-The wily old fox Gandhi. જે કરી. દરિદ્રનારાયણોની સેવા કરો કહેનારે અબજોપતિઓ સાથે જે બિરલા-ટાટાને પોતાના લાગે અને ગામડાના ગરીબો કે જુ પણ ઘરોબો રાખ્યો. આશ્રમમાં એ મહામાનવ બિરલા ભવનમાં શહેરના મજૂરોને પણ પોતીકા લાગે. $ વસે અને ભંગીવાસમાં પણ જાય. આશ્રમમાં સાધુ જીવન ગાળનાર A vily old fox કે જેની દુરંદેશીના મીઠાં ફળ આપણે ખાઈએ $ - અંબાલાલ સારાભાઈના મહેલમાં એટલી જ આસાનીથી જઈ છીએ અને માણીએ છીએ. ૐ શકે અને આ ઉદ્યોગપતિઓ પણ તેમને કેટલા અહોભાવથી માટે અશોક સેનની વાત કબૂલ. The wily old fox -- શું જુએ!
Gandhi-- certainly was. એક પ્રસંગ છે-જે.આર.ડી. ટાટાનો-૧૯૪૨માં ‘સર’નો ઈલ્કાબ! તેનું Vision-Mission-Passion અને તેની ચતુરાઈને અમે છે
૧૯૪૨નદિવસો. બ્રિટીશ સરકાર ખૂબ અકળાયેલી. એક બાજુ બિરદાવીએ છીએ જ્યારે તમે લાલભાઈઓ નિઃસાસા નાખો છો. ૪ યુરોપમાં જર્મની અને તેના સાથી રાષ્ટ્રો સામે યુદ્ધ. જાપાન સાથે અરેરે! તમારા તો, હાથમાંથી ચાલ્યું ગયું. હાય રે, હાય રે. $ પૂર્વ એશિયા અને દક્ષિણ એશિયા. વળી પાછું, મધ્ય પૂર્વમાં
* * * $ Uબુદ્ધ જીવંત "No culture can live, if it attempts to be exclusive.',
તે આવતીકાલ
ä પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર ## પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-વતીકાલેઃ સદા નિરંતર ## પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર ## પ્રબુદ્ધ જીવન :