Page Text
________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૧
ત્યાંથી આગળ વિહાર કરી ગયા.
હવે એકવાર ઉનાળાની ઋતુમાં વંકચૂલ પોતાના કેટલાક સાથીદારોને લઈને કોઈ એક ગામમાં લૂંટ કરવા નીકળ્યો. પણ ગામના લોકોને આગોતરી જાણ થઈ જવાથી ધન આદિ દ્રવ્ય લઈને ગામમાંથી નીકળી ગયા હતા. આથી વંકચૂલની ટોળીને કાંઈ હાથ લાગ્યું નહીં. બપોરની વેળાએ પાછા ફરતાં ખરાખરના ભૂખ્યાતરસ્યા થયા હતા. કેટલાક સાથીદારો રસ્તામાં એક વૃક્ષ નીચે વિશ્રામ કરવા બેઠા, તો કેટલાક ફળ અને પાણીની શોધમાં નીકળ્યા. તેમણે એક વૃક્ષ જોયું. એની ડાળીઓ નીચી નમેલી હતી. અને ત્યાં સરસ મઝાનાં પાકાં ફળો ઝૂલતાં હતાં. પેલા સાથીઓએ તે ક્યો લાવીને વંકચૂલ આગળ મૂક્યાં. વંકચૂલ ભૂખ્યો તો હતી જ, પણ એને તત્ક્ષણ વિહાર કરતા મહાત્મા સમક્ષ લીધેલો સંકલ્પ યાદ આવ્યો. એણે સાથીઓને ફળોનું નામ પૂછ્યું. તેમણે કહ્યું, ‘નામ તો અમે જાણતા નથી, પણ ફળો મીઠાં જણાય છે.’ વંકચૂલે કહ્યું, ‘હું અજાણ્યા ફળ ખાતો નથી.' સાથીઓએ ફળો ખાવા માટે આગ્રહ કરતાં કહ્યું, ‘જીવતાં રહીશું તો નિયમ તો ફરીથી પણ લેવાશે. અત્યારે તો આપણે ભૂખે મરી રહ્યા છીએ. પણ વંકચૂલ નિયમપાલનમાં અડગ જ રહ્યો. બાકીના બધા સાથીઓએ ફળ ખાધાં. ખાઈને સૂઈ ગયા. માત્ર વંકચૂલ અને એના નિકટતમ સેવકે એ ખાધાં નહીં.
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ જૈન સાહિત્ય કથા વિશ્વ વિશેષાંક
થોડોક સમય વીત્યા પછી વર્કચૂલે સૂતેલા સાથીઓને જગાડવા માટે એના સેવકને કહ્યું. સેવકે જગાડવાનો ખૂબ પ્રયત્ન કરતાં એ જાગ્યા નહિ. ધ્યાનથી જોયું તો એ બધાને મરેલા દીઠા. સેવકે વંકચૂલને આની જાણ કરી. વંકચૂલ પણ નવાઈ પામી ગયો. એક બાજુથી સાથીઓ મૃત્યુ પામ્યા એનો શોક અને બીજી બાજુ પોતે મહાત્મા પાસે લીધેલા સંકલ્પથી જીવતો રહી શક્યો એનો આનંદ – આ બે મિશ્ર લાગણીઓ વચ્ચે, હાથમાં ખુલ્લી તલવાર સાથે તે પોતાના નિવાસે પહોંચ્યો.
ઘેર પહોંચ્યો ત્યારે ઘરનાં દ્વાર બંધ હતાં. એક નાના છિદ્રમાંથી એણે અંદર ડોકિયું કર્યું. દીવો બળતો હતો. એણે પોતાની સ્ત્રીને કોઈ પુરુષ સાથે સૂતેલી દીઠી. ચિત્તમાં ક્રોધ ભભૂકી ઊઠ્યો. છાપરા પર થઈને તે ઘરમાં ઊતર્યો. તલવાર ઉગામી સૂતેલાં સ્ત્રી-પુરુષ ઉપર ઘા કરવા તત્પર થયો. પણ તે જ ક્ષણે મહાત્માએ લેવડાવેલો બીજો નિયમ એને યાદ આવી ગયો. કોઈની હિંસા કે હત્યા કરતાં
પહેલાં સાત ડગલાં પાછા હઠી જવું,' આ નિયમને અનુસરી વંકચૂલ સાત ડગલાં પાછો હઠ્યો. આમ કરતાં બન્યું એવું કે ઉગામેલી તલવાર ઘરના બારણા સાથે અથડાઈ. એનો અવાજ થયો. એ અવાજથી જાગી ઊઠેલી વંકચૂલા (વંકચૂલની બહેન)એ બૂમ પાડી, ‘કોણ છે? કેમ આવ્યો છે?' વંકચૂલે બહેનનો અવાજ ઓળખ્યો.
હકીકત એવી હતી કે વંકચૂલની બહેન પુરુષવેશ ધારણ કરીને ભાભી સાથે સૂઈ ગઈ હતી. વંકચૂલે તલવાર સંતાડી બહેનને પુરુષવેશ ધારણ કરવાનું કારણ પછ્યું. ત્યારે વંકચૂલાએ સ્પષ્ટતા
૧૫
કરતાં જણાવ્યું કે 'ગામમાં નટ લોકો નૃત્ય કરવા આવ્યા હતા. પણ કદાચ તેઓ નટોના સ્વાંગમાં ગામને રેઢું જાણીને લૂંટ કરવા આવેલા લૂંટારા પણ હોય એવી શંકાથી હું તારા વસ્ત્રો પહેરીને પુરુષવેશમાં નટ લોકોની સભામાં નૃત્ય જોવા ગઈ હતી. એમને ઘટતું દ્રવ્ય વગેરે આપી ઘેર આવી ને મોડું થઈ જવાથી પહેરેલે કપડે જ ભાભીની સાથે સૂઈ ગઈ હતી.'
વંકચૂલે નિયમ આપનાર મહાત્મા પ્રત્યે ઉપકારવશતાની લાગણી અનુભવી. જો આ નિયમ ન લેવાયો હોત અને લીધા પછી એનું પાલન ન થયું હોત તો આજે મારે હાથે જ પત્નીની હત્યા થઈ ગઈ હોત. મહાત્માએ મને આવી સ્ત્રીહત્યાથી બચાવ્યો છે.
વંકચૂલના સાથીદારો અજાણ્યાં ફળ ખાવાને કારણે મૃત્યુ પામ્યા હોવાથી વંકચૂલ એકલો પડ્યો. એટલે શત્રુના આક્રમણના ભયથી પલ્લીનો ત્યાગ કરી ઉજ્જયિની નગરી આવ્યો. કોઈ શેઠને ત્યાં બહેન અને પત્નીને કામે મૂકીને પોતે ચોરીનો ધંધો કરવા માંડ્યો. ચોરી કરવામાં પૂરતી કુશળતા પ્રાપ્ત કરી લીધી એટલે ગર્ભશ્રીમંતોને ત્યાં જ એ ખાતર પાડતો, પણ કદી પકડાતો નહીં. ધીમેધીમે તે વેપારીઓ, બ્રાહ્મણો, સોનીઓ અને વેશ્યાઓના ધનને ધિક્કારતો થયો હતો એટલે હવેથી ચોરી કરવી તો રાજાને ત્યાં જ કરવી એવું વિચારવા લાગ્યો હતો.
ચોમાસામાં જંગલમાંથી તે એક ધોને પકડી લાવ્યો. એક દિવસ એ ધોને મહેલના ઝરૂખે વળગાડી એનું પૂંછડું પકડી મહેલ ઉપર ચડી ગયો. ત્યાંથી તે રાજાના રહેવાના એક ઓરડા સુધી પહોંચ્યો. ત્યાં એક સ્વરૂપવાન સ્ત્રી બેઠી હતી. તેણે વંકચૂલને જોયો. પૂછ્યું, ‘તું કોણ છે?’ વંકચૂલે ઉત્તર આપ્યો, ‘હું ચોર છું.’ સ્ત્રીએ પૂછ્યું, શું લેવાની ઈચ્છા છે ?' વંકચૂલનો જવાબઃ 'હીરા-રત્ન-મણિમાણેક'. પેલી સ્ત્રીએ કહ્યું, ‘બીજા ચોરો તો ભલે હીરા-માણેક ચોરી લેતા હોય, પણ તેં તો મારું ચિત્ત ચોરી લીધું છે. એટલે સાચો ચોર તો તું છે.' આમ કહીને પેલી સ્ત્રીએ પોતાની સાથે કામક્રીડા માટે વંકચૂલને ઈજન આપ્યું. વંકચૂલે પૂછ્યું, ‘તું કોણ છે?’ સ્ત્રીએ કહ્યું, “હું રાજાની પટરાણી છું. પણ અત્યારે રાજા માચ ઉપર ખા છે. અને તું નારીસોંદર્યથી વિંચત છે. તો તું મારો અંગીકાર કરી તારા જીવનને સફળ કર.' સાજમાં લપસી પડાય એવી નાજુક વો સર્જાઈ હતી, પણ તે જ તો એને મહાત્માએ આપેલો ત્રીજો નિયમ સાંભરી આવ્યોઃ ‘રાજાની પટરાણીને માતા સમાન ગણવી.' આ નિયમને વળગી રહીને વંકચૂલે રાણીને કહ્યું, ‘તમે સર્વ પ્રકારે મારી માતા સમાન છો.’ રાણીએ જીદ કરી કહ્યું, 'મૂર્ખ, તું વૃથા ઉપેક્ષા ન કર.' પણ વંકચૂલ ડગ્યો નહીં. રાણીએ ગુસ્સે થઈ કહ્યું, ‘જો તું મારી ઈચ્છા પૂરી નહીં કરે તો તારું મોત નિકટ છે એમ સમજ લેજે.”
હવે જોગાનુજોગ આ બધી વાત રાજા નીચેની મેડીએ સૂતો
| SR No. | 526037 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2011 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 68 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 2 MB |