Prabuddha Jivan 2011 08

SR No.: 526037
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2011
Total Pages: 68
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 2 MB

Page 16

૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ જૈન સાહિત્ય કથા વિશ્વ વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૧
સૂતો સાંભળતો હતો. રાણીએ પોતાના નખ વડે શરીરે ઉઝરડા રહેતા જિનદાસ નામના શ્રાવક સાથે મિત્રતા થઈ. કર્યા ને બૂમરાણ મચાવવા લાગી, “કોઈ ચોર પ્રવેશ્યો છે ને મને એક વખત કોઈ શક્તિશાળી પલ્લીપતિ સાથે વંકચૂલને યુદ્ધ પરેશાન કરી રહ્યો છે. રક્ષક દોડી આવ્યા. રાજાએ સુભટોને આજ્ઞા થયું. પેલો પલ્લીપતિ તો યુદ્ધમાં મરાયો, પણ વંકચૂલ પોતે પણ કરી, “એને મારશો નહીં. માત્ર બાંધી રાખો.'
ઘણો જખમી થયો. ઘણાં ઔષધો કર્યા પણ અંગ પરના ઘા રૂઝતા બીજે દિવસે સવારે સભામાં ચોરને બોલાવ્યો. પૂછ્યું, “તું મારા નહોતા. ઘાની પીડા ઓછી થઈ નહીં ત્યારે વૈદ્યોએ કહ્યું કે જો આ મહેલમાં કેમ પ્રવેશ્યો હતો?' વંકચૂલ કહે, “વેપારી, બ્રાહ્મણ, યુવરાજને કાગડાનું માંસ ખવડાવવામાં આવે તો ઘા રુઝાઈ જશે. સોની, વેશ્યા આદિનું દ્રવ્ય મને અસ્વીકાર્ય હતું એટલે દ્રવ્યના મોહથી રાજાએ કાગડાનું માંસ લાવવાનો હુકમ કર્યો. વંકચૂલે કહ્યું, આપના મહેલમાં પ્રવેશ્યો હતો, પણ રાણી મને જોઈ ગયા. એટલે ‘કાગડાનું માંસ ન ખાવાનો માટે સંકલ્પ છે.” રાજાએ એને ઘણી ચોરી કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યો. રાજાએ કહ્યું, “હું તારા ઉપર પ્રસન્ન રીતે સમજાવ્યો પણ વંકચૂલ અડગ રહ્યો. છું. અને મારી પટરાણી તને આપું છું.” વંકચૂલ કહે, ‘આપની રાજાને થયું કે યુવરાજના કોઈ અંગત મિત્રની સમજાવટ કદાચ પટરાણી મારે માતા સમાન છે.” રાજાએ હુકમ કરતાં કહ્યું, ‘આ કામે લાગે. એટલે સેવકોને પૂછી જોયું કે “આ યુવરાજનો નજીકનો ચોર મારા પ્રસ્તાવને સ્વીકારતો નથી એટલે એને શૂળીએ ચડાવો.” મિત્ર કોઈ છે?' સેવકોએ શાલી ગામના જિનદાસ શ્રાવકનું નામ જોકે રાજાએ તો એની પરીક્ષા લેવા જ આવો હુકમ કર્યો હતો. અને આપ્યું. રાજાએ તેને બોલાવી લાવવા સેવકને મોકલ્યો. જિનદાસ સુભટોના નાયકને ગુપ્ત રીતે કહી રાખ્યું હતું કે એને મારવો નહીં, યુવરાજને મળવા નીકળ્યો. રસ્તામાં એક વૃક્ષ નીચે બેસીને બે સ્ત્રીઓ કેવળ ભય જ દેખાડવો. વંકચૂલને શૂળી પાસે લવાયો. ફાંસીના માંચડો રુદન કરતી હતી. એમને રડતી જોઈ જિનદાસે રડવાનું કારણ પૂછ્યું. તૈયાર કરાયો. પણ વંકચૂલ એના નિયમને વળગી રહ્યો.
પેલી સ્ત્રીઓ કહે, “અમે દેવલોકની દેવીઓ છીએ. તમારો મિત્ર સુભટો વંકચૂલને રાજા પાસે પરત લઈ આવ્યા. રાજાએ પ્રસન્ન વંકચૂલ જો કાગનું માંસ ભક્ષણ કર્યા વિના મરશે તો અમારો પતિ થઈ, એને પુત્ર સમાન માની યુવરાજ પદવી આપી. વંકચૂલ પોતાની થવાનો છે, પરંતુ જો માંસભક્ષણ કરશે તો પતિ થશે નહીં એવા પત્ની અને બહેન સાથે સુખેથી રહેવા લાગ્યો. આટલા અનુભવો ભયથી અમને રડવું આવે છે.' જિનદાસે એ બન્નેને ખાતરી આપી કે પછી એનામાં ઘણું પરિવર્તન આવ્યું હતું. એને પોતાનો જન્મ સફળ ‘વંકચૂલ કાગડાનું માંસભક્ષણ કરે એમ હું નહીં થવા દઉં.’ જિનદાસ થયેલો લાગ્યો. મનમાં એવો પણ અભિલાષ જાગ્યો કે જો હું તે વંકચૂલ અને રાજાને મળ્યો. રાજાએ જિનદાસને વિનંતી કરી કે તે મહાત્માને ફરીથી મળે તો તેમની પાસે ઉત્તમ ધર્મ આદરું. મિત્રને સૂચિત ઔષધ લેવા સમજાવે. જિનદાસે કહ્યું, ‘આને તમામ
હવે બન્યું એવું કે જે મહાત્માનો એ કૃતજ્ઞ હતો તે જ મહાત્મા ઔષધ નિરર્થક છે. કેવળ ધર્મરૂપ ઔષધ જ યોગ્ય છે અને એમાં વિહાર કરતા આ નગરીમાં આવ્યા. વંકચૂલ તેમને વંદન કરવા ગયો વિલંબ કરવો નહીં.' અને ધર્મોપદેશ સાંભળ્યો. ત્યાર પછી વંકચૂલ શ્રાવક ધર્મનું પાલન પછી ધર્મની આરાધના કરતો, દુષ્કૃત્યોની નિંદા કરતો, જીવોની કરવા લાગ્યો. આ વંકચૂલને ઉજ્જયિની પાસેના શાલી ગામમાં ક્ષમાયાચના કરતો વંકચૂલ મૃત્યુ પામીને દેવલોકમાં ગયો.
-(૨)શ્રીપુર નગરમાં સાધુ મહાત્માએ
[પ્રથમ કથાના જ કથામર્મને પ્રગટ કરતી આ બીજી કથા ગુરુજીને કહેવા લાગ્યો, “હે ગુરુજી, શ્રીપતિ શેઠના નાસ્તિક પુત્ર કમલને
કાન ઉપકેશગચ્છની દ્વિવંદણિક શાખાના જૈન સાધુ શ્રી હરજી તમારી અમૃતવાણી હવે મને ક્યાં દરરોજ એકેકી એમ ચોત્રીસ દિવસ સુધી મ નિ રચિત ‘વિનોદચોત્રીસી'માં મળે છે. "* ચોત્રીસ કથાઓ કહીને બોધ પમાડી ‘વિનોદચોત્રીસી' મધ્યકાલીન ગુજરાતી ભાષામાં પદ્યમાં પરોપકારા મન બાજ ક્યા સ ધર્માભિમુખ કર્યો. પછી મહાત્મા વિહાર રચાયેલી કથામાળાનો ગ્રંથ છે. રચના વિ. સં. આમ કહીને તે અશ્રુપાત કરવા લાગ્યો. કરવા માટે ઉત્સુક થયા. સકલ સંઘે ૧ ૬ ૪૧ માં થઈ છે. અહીં પ્રસ્તુત કથાની વિશેષતા એ ગુરુએ કમલને આશ્વાસન આપતાં ગુરુજીને રોકાઈ જવા ખૂબ આગ્રહ કર્યો છે કે એનું કથાવસ્તુ હાસ્યરસે રસિત થયું છે. કહ્યું, ‘વળી ક્યારેક અમે પાછા પણ ગુરુજી પોતાના નિર્ણયમાં દઢ રહ્યા. પુસ્તક : ‘હરજી મુનિકત વિનોદચોત્રીસી', સંશો.- આવીશું.'
શ્રેષ્ઠાપુત્ર કમલને હવે મહાત્મા પ્રત્યે સંપા. કાન્તિભાઈ બી. શાહ, મકા. ગુજરાતી સાહિત્ય સઘળો સંઘ ગુરુજીને વળાવવા ઘણો જ ભક્તિભાવ જાગ્યો. તેથી જ્યારે પરિષદ, અમદાવાદ અને સો. કે. પ્રાણગુરુ જેન ફિલો. ગયો. કમલ પણ એમાં સાથે હતો. એમણે વિહાર કરવાનો નિર્ણય લીધો એન્ડ લિટરરી રિસર્ચ સેન્ટર, ઘાટકોપર, મુંબઈ-૮૬, ગુરુજીએ સઘળાં સંઘને વિદાયવચન ત્યારે કમલને ઘણું જ દુ:ખ થયું. તે ઈ. સ. ૨૦૦૫.]
સંભળાવ્યાં, “આ ભવસાગર તરી