Prabuddha Jivan 2010 Year 57 Ank 01 to 12 - Ank 02 is not available

SR No.: 525995
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2010
Total Pages: 352
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 54 MB

Page 309

નવેમ્બર ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨ ૧
જયભિખ્ખું જીવનધારા : ૨૨
I ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ [ગ્વાલિયર પાસે આવેલા શિવપુરીના ગુરુકુળમાં સર્જક ‘જયભિખ્ખું ”એ વિદ્યાભ્યાસ કર્યો. અહીં વિદ્યાર્થીકાળમાં થયેલી પઠાણ શાહઝરીન સાથેની દોસ્તીએ સર્જકના જીવનમાં હિંમત અને સાહસના ગુણોનું સિંચન કર્યું, જે એમના જીવનમાં કર્મરૂપે અને એમના સાહિત્યમાં શબ્દરૂપે પ્રગટ થયા. શિવપુરીના ગુરુકુળ નિવાસના કેટલાક પ્રસંગ જોઈએ આ બાવીસમાં પ્રકરણમાં. ]
તમે વિશ્વધર્મની વાતો કરો છો ને ! ગાઢ જંગલોની વચ્ચે આવેલા શિવપુરીના ગુરુકુળના ચોકીદાર કંઈક હલચલ થાય છે. કોઈ આમતેમ ફરી રહ્યું છે. એક વિદ્યાર્થીને પઠાણ ખાન શાહઝરીન સાથે વિદ્યાર્થી ‘જયભિખ્ખને ગાઢ દોસ્તી લાગ્યું કે નક્કી રાત્રે કોઈ ધાડપાડુ આવ્યા લાગે છે અને ગુરુકુળમાં થઈ. દિવસે બંને સાથે ફરે અને રાત્રે શેરશાયરીની રંગત જમાવે. દાખલ થવાનો લાગ શોધી રહ્યા છે. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ ગભરાઈ દોસ્તીએ ધર્મની ભેદરેખા ભૂંસી નાખી હતી. શિવપુરી ગુરુકુળમાં ગયા, કેટલાક વિચાર કરતા હતા કે બૂમો પાડીને બીજા વિદ્યાર્થીઓને આમ તો જયભિખ્ખના અનેક મિત્રો હતા. વળી, ‘વડા વિદ્યાર્થીનું જગાડવા, કોઈને થયું કે શિક્ષકોને જાણ કરવી; પરંતુ હજી આ પદ ભોગવતા હોવાથી બધા વિદ્યાર્થીઓ સાથે એમનો ગાઢ સંબંધ બધા વિદ્યાર્થીઓ શું કરવું એની અવઢવમાં હતા, ત્યાં જ અચાનક હતો. અભ્યાસની સાથોસાથ નાટકમાં પણ વિદ્યાર્થી “જયભિખુ” ખાનની ઓરડી ખૂલી. એમાંથી કોઈ ઊંચી પડછંદ સ્ત્રી હાથમાં ઉઘાડી ઉત્સાહભેર ભાગ લેતા હતા અને ક્યારેક વિદ્યાર્થીઓની ધીંગા- તલવાર સાથે બહાર નીકળી. મસ્તીમાં પણ સામેલ થતા હતા.
વિદ્યાર્થીઓને ખ્યાલ આવી ગયો કે આ તો ખાન શાહઝરીનના આ સમયે ખાન શાહઝરીન સાથે આત્મીયતાનો ગાઢ તંતુ પત્ની છે અને તેઓ આ ભયની સામે ખુલ્લી તલવારે પડકાર આપવા બંધાયો. પાક મુસલમાન શાહઝરીનની પત્ની ઊંચી, કદાવર અને નીકળ્યા છે. એમની ચાલમાં ત્વરિતતા હતી, તેઓ ત્યાં પહોંચ્યા અત્યંત સ્વરૂપવાન હતી. બુરખાથી એનો દેહ ઢંકાયેલો રહેતો. અને વાડની પાસે જ્યાં હલચલ થતી હતી, ત્યાં ઊભા રહ્યા. કેટલાક
એકવાર ખાન શાહઝરીન ગુરુકુળના કામ અંગે બહારગામ ગયા માનવ આકારો આમતેમ હરી-ફરી રહ્યા હતા. ક્યાંક પદરવ હતા. ચોકીપહેરો કરવાની જવાબદારી એ રાત્રે વિદ્યાર્થીઓની હતી. સંભળાતો, તો ક્યાંક પાંદડાંનો અવાજ આવતો હતો. શાહઝરીનના રાત પડે ત્યારે શરૂઆતમાં તો ઉત્સાહથી બધા વિદ્યાર્થીઓ પત્નીએ વાડની નજીક ઊભા રહીને જોરથી ખોંખારો ખાધો, તલવાર ચોકીદારીનું કામ કરતા અને ખાન શાહઝરીન જેવા હિંમતવાન છે આગળ કરીને કહ્યું, એવો દેખાવ કરીને ગુરુકુળમાં થોડા આંટા લગાવતા હતા; પરંતુ “ખબરદાર! જો અંદર પેસવાનો પેંતરો કર્યો છે, તો તમારું રાત જેમ વધુ ઢળતી જાય, તેમ તેમ આ વિદ્યાર્થીઓની હિંમતમાં આવી બનશે. આ તલવાર કોઈની સગી નહીં થાય. જાન વહાલો ઓટ આવતી જાય. કેટલાકને ઊંઘ આવી જતી અને એક કે બીજું હોય તો ભાગી છૂટો.' બહાનું બતાવીને સૂવા માટે પોતાના રૂમમાં જતા રહેતા. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ સ્તબ્ધ બનીને આ દશ્ય જોઈ રહ્યા. એ અવાજમાં જાગતાં ખરાં, પરંતુ જાગવા માટેનો વારો નક્કી કરતા. એક વિદ્યાર્થી રહેલો પડકાર સાંભળીને એમની ભાગતી હિંમત પાછી આવી ગઈ. ચારેક કલાક જાગે, પછી એ બીજાને ઉઠાડે અને પોતે ઊંઘી જાય. વાડની નજીક આવ્યા અને જોયું તો ત્યાંથી કોઈ માણસો નાસતા વળી બીજો વિદ્યાર્થી ચારેક કલાક જાગે.
હોય તેવો અવાજ આવ્યો. વિદ્યાર્થીઓએ દોડીને પકડવા પ્રયાસ ભયાનક જંગલ, ઘનઘોર રાત, પ્રાણીઓના અવાજો, ક્યાંક કર્યો, એમના શિક્ષકો પણ આવી પહોંચ્યા; પરંતુ ધાડપાડુઓ નાસી ક્યાંક સંભળાતી ત્રાડ અને ચીસો-એવે સમયે કંઈક ખખડાટ થાય છૂટ્યા હતા. ખાન શાહઝરીનના પત્ની ખુલ્લી તલવાર સાથે તરત તો પણ વિદ્યાર્થીઓના હૃદયમાં ભયની કંપારી પસાર થઈ જતી. જ ઓરડીમાં ચાલ્યા ગયા. ન કોઈને કશું કહ્યું, ન કોઈની સાથે આથી ગુરુકુળની આજુબાજુ પહેરો ભરવાને બદલે એ ગુરુકુળની કશી વાત કરી. અંદર ચારેય બાજુ ફરીને પહેરો ભરતાં. ખાન શાહઝરીન ગુરુકુળની જાણે અંધારા આભમાં વીજળી ઝબકીને અલોપ થઈ જાય એવું વાડના છેડે ઊભા રહીને “સબ સલામત'નો પોકાર કરતા હતા, લાગ્યું, એક સ્વપ્ન આવીને પસાર થઈ ગયું હોય એમ જણાયું. જ્યારે આ વિદ્યાર્થીઓ ગુરુકુળની વચ્ચે ખાનસાહેબની માફક રૉન વિદ્યાર્થીઓ સ્વપ્નમાં એ વસંત દેહયષ્ટિને સજીવન કરવા પ્રયાસ ફરીને “સબ સલામત” પોકારતા હતા.
કરવા લાગ્યા; પરંતુ આ ગુજરાતી વિદ્યાર્થીઓ માટે એ શક્ય નહોતું. એવામાં વિદ્યાર્થીઓએ જોયું કે દૂર ગુરુકુળની વાડની પાછળ કેટલાય દિવસ સુધી ખાનસાહેબની ગેરહાજરીમાં એમની