________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
માર્ચ, ૨૦૧૦. નહોતા. એવા અનેક આગમિક શબ્દો છે, જેમનો
ના મહાવીર આજે વિદ્યમાન હોત તો તેઓ આ સંઘર્ષો આnયાન સ્પષ્ટ અર્થ આજે પણ પ્રાપ્ત નથી અને એવા પાઠ
જોઈને સઘળું છોડીને હિમાલયની કોઈ ગુફામાં જઈ પણ છે જેમના માટે – ‘તત્ત્વ પુનઃ કેવલિગમ્યમ્'
બેઠા હોત, એકાન્તવાસ કરી દીધો હોત. પોતાને સંદર્ભસહિત અર્થને પામીએ કહીને જ છૂટી જવું પડે છે. આમ છતાં આગ્રહ
કારણે આવા સંઘર્ષો થાય એવું તેમણે ક્યારેય એવો છે કે જાણે સઘળું સત્ય પ્રત્યક્ષ જ હોય. આવી
ઈચ્છયું ના હોત. આજે ઉપાશ્રયો, ધર્મસ્થાનોને ચલણા સૂતી હતી. કાતિલ ઠંડીની ઋતુ હતી. પરિસ્થિતિમાં આપણે મહાવીર જયંતી ઉજવીને પણ
કારણે વિવાદ છે, નાની-નાની માન્યતાઓને કારણે તેનો હાથ કામળાની બહાર રહી ગયો હતો. તે તેમની વિજયપતાકા લહેરાવવાનો અધિકાર પામી
પણ વિવાદ છે. આ વિવાદોમાં મહાવીરને શોધવાનો હાથ ઠંડો પડી ગયો. વચ્ચે આંખ ખૂલી. એકાએક શકતા નથી. તેમના વિભિન્ન રૂપોમાં એકતા પ્રગટાવી
પ્રયત્ન કેટલો સાર્થક થશે ? એના મુખમાંથી ઉગાર નીકળી પડ્યો, ‘તે શું કરતો શકતા નથી. એ ત્યારે જ શક્ય છે કે જ્યારે આપણે
ચર્ચની સામે એક માણસ ઘણા સમયથી ઊભો હશે ?' મગધ સમ્રાટ શ્રેણિકની ભ્રમર તંગ બની ગઈ. મહાવીરને મહાવીરની દૃષ્ટિએ જ લોકોને જોવા
હતો. તે માણસ કાળો હતો. ત્યાં કોઈક અજાણી ‘મહારાણી પોતાના કોઈ પ્રેમીને યાદ કરી રહી છે’– દઈએ.
વ્યક્તિ આવી. તેણે ફરિયાદ કરી કે કેટલા સમયથી એમ સમજીને તેમનું મન શંકાઓથી ભરાઈ ગયું. તેમણે
હું અહીં ઊભો છું, મને કોઈ અંદર જવા નથી દેતું. મહારાણીના મહેલને સળગાવી દેવાનો આદેશ
પૂજાને બદલે
આવનાર વ્યક્તિ બોલી, તમે ઓળખો છો કે હું આપી દીધો. અંતે રહસ્ય ખૂલ્યું. ચેલણાએ એ જ
કોણ છું ? હું ઈસુ છું. મને પણ અંદર નથી જવા સાંજે એક મુનિને જંગલમાં ધ્યાન ધરતા જોયા હતા. મારે કહેવું જોઈએ કે ન કહેવું જોઈએ-આપણે
દેતા. તમને અંદર નથી જવા દેતા તો તેમાં આશ્ચર્યની પોતાના હાથને ઠંડો પડેલો અનુભવીને એકાએક લોકો પૂજા કરવાનું સારી રીતે જાણીએ છીએ, પરંતુ
વાત શી છે ? તેના મુખમાંથી એવો ઉદ્ગાર સરી પડ્યો હતો કે, જેની પ્રશંસા કરી રહ્યા છીએ, જેની સ્તુતિ કરી રહ્યા ‘તે શું કરતો હશે ?' આ સંદર્ભમાં એ વાક્ય બીજો છીએ તેની વાત સ્વીકારવાનું બહુ ઓછું જાણીએ
આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞા અર્થ આપે છે. સંદર્ભ વગર કોઈ પણ વાક્ય જે છીએ અથવા તો નથી જાણતા. જો મહાવીરની પૂજાને અર્થ આપ્યો, તેણે શ્રેણિકને કોપાધુ બનાવી મૂક્યો. બદલે તેમની આજ્ઞાને માથે ચઢાવી હોત, તેમની
‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ની ગંગોત્રી
૧. શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ પત્રિકા દેશ, કાળ અને સંદર્ભો વગર આગમોના અર્થને વાત સ્વીકારીને ચાલ્યા હોત, તેમના પગલે પગલે
- ૧૯૨૯ થી ૧૯૩૨, પકડવામાં કેવી મુશ્કેલી પેદા થાય છે એ વાત એ જ ચાલ્યા હોત તો શું આજે જૈન સમાજમાં મંદિરોને
૨. પ્રબુદ્ધ જૈન લોકો સમજી શકે છે જેણે તેના વિષે થોડું પણ કારણે જે સંઘર્ષ ચાલી રહ્યો છે તે ક્યારેય ચાલ્યો
૧૯૩૨ થી ૧૯૩૩ ચિંતન કર્યું હોય. આપણા પ્રાચીન વ્યાખ્યાકારોએ હોત ખરો ? ધર્મના ક્ષેત્રમાં આટલો મોટો સંઘર્ષ !
બ્રિટિશ સરકાર સામે ન ઝૂકવું આગમના એક પાઠના અનેક અર્થ રજૂ કર્યા છે. મહાવીરથી આ તદ્દન વિપરીત છે. હું જાણું છું કે એટલે નવા નામે તેનો ચોક્કસ અર્થ આપવામાં તેઓ સ્વયં સ્પષ્ટ મહાવીર મુક્ત છે, તેમનામાં રાગ-દ્વેષ નથી પરંતુ ૩. તરૂણ જૈન
૧૯૩૪ થી ૧૯૩૭ | સર્જન-સૂચિ
૪. પુનઃ પ્રબુદ્ધ જૈનના નામથી પ્રકાશન કુતિ
- ૧૯૩૯-૧૯૫૩ (૧) મહાવીર માર્ગ : ‘ઈણ અવસર મત ચૂક' ડૉ. ધનવંત શાહ
૫. પ્રબુદ્ધ જૈન નવા શીર્ષક બન્યું ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ (૨) ભગવાન મહાવીરનું બુનિયાદી ચિંતન ડૉ. જયકુમાર જલજ
૧૯૫૩ થી અનુ. ડૉ. શેખરચંદ્રજી જૈન
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના મુખપત્રની ૧૯૨૯ (૩) મહાવીર કથા શા માટે ?
થી, એટલે ૮૧ વર્ષથી અવિરત સફર, પહેલા (૪) ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી રચિત
સાપ્તાહિક, પછી અર્ધમાસિક અને ત્યારબાદ
માસિક શ્રી વર્ધમાન સ્વામી જિન-સ્તવન સુમનભાઈ એમ. શાહ
૨૦૧૦માં ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’નો પ૭માં વર્ષમાં (૫) તીર્થકર ભગવાન મહાવીર વિશે પુસ્તકો ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ
પ્રવેશ (૬) લોક વિદ્યાલય વાળુકડ (પાલીતાણા)
પ્રબુદ્ધ વાચકોને પ્રણામ ચેક અર્પણ કાર્યક્રમ
મથુરાદાસ ટાંક (૭) આજીવન સભ્યોનો પૂરક રકમ માટેનો
પૂર્વ મંત્રી મહાશયો | અભુત પ્રતિસાદ
જમનાદાસ અમરચંદ ગાંધી (૮) જયભિખ્ખું જીવનધારા-૧૬,
ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ
ચંદ્રકાંત સુતરિયા (૯) શ્રી જૈન મહાવીર ગીતા : એક દર્શન–૧૭ પ. પૂ. આચાર્ય શ્રી વાત્સલ્યદીપ ૨૯
રતિલાલ સી. કોઠારી (૧૦) એક જંગમ તીર્થની યાત્રા અનુભવ પારુલબેન ભરતકુમાર ગાંધી
મણિલાલ મોકમચંદ શાહ (૧૧) અબુધ કોણ ?
જિતેન્દ્ર એ. શાહ
જટુભાઈ મહેતા (૧૨) જૈન પારિભાષિક શબ્દકોશ
ડૉ. જિતેન્દ્ર બી. શાહ
પરમાણંદ કુંવરજી કાપડિયા (૧૩) સર્જન સ્વાગત
ડૉ. કલા શાહ
ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ (૧૪) પંથે પંથે પાથેય : હે રામ !
કન્ધી દવે
ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહ
ક્રમ
કર્તા
પૃષ્ટ