________________
૨ ૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
ક્ટોબર ૨૦૧૦ શ્રી જૈન વર્લ્ડ જૈન જગતની અપેક્ષાઓને સંતોષતું માસિક જૈન પત્રકારિત્વનો ઇતિહાસ ૧૫૦ વર્ષથી પણ જૂનો છે. સન સુઘડ તો છે જ. ‘ઇન્ડિયા ટુ ડે’ કે ‘ચિત્રલેખા’ જેવું આંતર-બાહ્ય ૧૮૫૯માં અમદાવાદથી પ્રથમ જૈન માસિક “જૈન દીપક' પ્રગટ સોંદર્યની સૂઝબૂઝ પ્રગટ કરતું રંગબેરંગી અને આકર્ષક છે. પ્રથમ થયું. ૧૯૮૨ સુધી ૬૦૦ જૈન પત્રો હતા. આ જૈન સામયિકો અંકમાં ૬૬ પાના, જાહેરખબરો ખરી, પણ જાહેરખબરોની ગુજરાતી, અંગ્રેજી, ઉર્દૂ, હિંદી, કન્નડ, તામિલ, બંગાળી, મરાઠી ગોઠવણી એવી કે વાચન ક્ષતિ થાય નહિ. અને સંસ્કૃત ભાષામાં, આમાંના કેટલાંક દૈનિક, સાપ્તાહિક, સમગ્ર માસિકની ભાષા સાદી, સરળ, અંગ્રેજી શબ્દોના ઝૂમખાં પાક્ષિક, માસિક, ત્રિવાર્ષિક અને વાર્ષિક હતા. વર્તમાનમાં પણ સાથે, જેથી નવી પેઢીને એમાંના વિચારો તરત જ સમજાઈ જાય વિવિધ ભાષામાં અનેક જૈન સામયિકો પ્રકાશિત થઈ રહ્યાં છે. આ અને મગજ-બુદ્ધિમાં ઉતરી જાય. “જૈન વર્લ્ડ' એ અંગ્રેજી નામની બધા પત્રોમાં કેટલાંક વિવિધ સંપ્રદાય અને સંસ્થાના મુખપત્ર તેમજ આગળ સંસ્કૃત શ્રી અક્ષર-શબ્દ મૂકી એક સંસ્કારને પ્રગટ કરે છે, કેટલાંક પૂ. સાધુ ભગવંતો પ્રેરિત અને સંચાલિત હતા–છે. સાથોસાથ સૂત્રમાં “ગ્લોબલ જૈન સમાજનો પ્રખર અવાજ' એ
જૂન ૧૯૯૦માં યોગ પ્રાચાર્યા વિદુષિ ગીતા જૈનના પરિશ્રમથી પ્રારંભના અંગ્રેજી શબ્દ અને પછી યોજાયેલા “પ્રખર અવાજ' આ પ. પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી રાજેન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ. સા.ની પ્રેરણાથી, શ્રી શબ્દોમાં આ મેગેઝિન પોતાનો પત્રકાર ધર્મ પ્રગટ કરી દે છે. “સમસ્ત ચિત્તરંજન ડી. શાહના અધ્યક્ષસ્થાને શ્રી કુમારપાળ વી. શાહ, જૈન સમાજનું પ્રતિનિધિરૂપ મેગેઝિન' આ સૂત્ર પણ પ્રથમ પાને કલિકુંડ તીર્થ ધોળકામાં પ્રથમ અખિલ ભારતીય જૈન પત્રકાર શ્રી તિલક જેવું શોભે છે અને પોતાની આઇડેન્ટીટી પણ સ્પષ્ટ કરે પરિષદનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં વિવિધ ભાષાના ૩૦૦થી છે. પ્રથમ અંકમાં પ્રગટ થયેલ મુલાકાતો આ અંકનું શિરમોર વધુ જૈન પત્રકારો એકત્રિત થયાં હતાં.
આકર્ષણ છે. નોબેલ પ્રાઈઝ વિજેતા બૌદ્ધ ધર્મ ગુરુ દલાઈ લામા ઉપર જણાવેલ જૈન સામયિકોમાં અલગ અને વિશિષ્ટ સ્થાન સાથે જૈન ધર્મની ચર્ચા, જિન શાસનના ધ્રુવ તારક સમાન પૂ. પામતું “શ્રી જૈન વર્લ્ડ' માસિક સૂરતથી પ્રકાશિત થયું છે. આ કોઈ ચંદ્રશેખર વિજયજી, તરુણ સાગરજી, રત્ન સુંદરજી, નમ્ર મુનિજી સંસ્થાનું કે સંપ્રદાયનું મુખપત્ર નથી, પણ ‘પરસ્પરોગ્રહો નીવાના' વગેરે વિવિધ સંપ્રદાયના મુનિ ભગવંતો સાથે નિખાલસ અને સ્પષ્ટ એ મંત્ર સાથે “ડિવાઈન વિઝન' નામક ટ્રસ્ટે આ ભવ્ય સાહસ કર્યું પ્રશ્ન અને ઉત્તરો, ઉપરાંત માનવતાની મહેંક જેવા શ્રેષ્ઠિવર્ય દીપચંદ છે. “સમસ્ત જૈન સમાજનું પ્રતિનિધિરૂપ મેગેઝિન' એવી આ ગાર્ડ, સંયુક્ત કુટુંબની સફળતાની ઝાલર વગાડતા હિરા ઉદ્યોગના માસિકની વિચારધારા છે. આ માસિકના મેનેજિંગ તંત્રી પી. જે. માતબર ઉદ્યોગપતિ શ્રી આસિત મહેતા અને જૈન સાહિત્યના સમર્થ વાણ (શાહ), તંત્રી એસ. ડી. શાહ અને સપના જૈન અને સલાહકાર સર્જક પદ્મશ્રી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ સાથેનો વિગતે વાર્તાલાપ. તંત્રી રમેશ બી. શાહ અને જયકુમાર અનાગોલ છે. વિવિધ શહેરોમાં આ મુલાકાતો ખરેખર જૈન વાચકને જીવન પ્રેરક બને એવી રીતે પોતાના પ્રતિનિધિઓની નિમણુંક એમણે કરી છે. મુંબઈના પ્રતિનિધિ લેવાઈ છે. મુલાકાત લેનારની સજ્જનતા અને સ્વસ્થતા ખરેખર છે રોહિત પરીખ (૯૩૨૩૩૯૭૧૯૭) અને ઋષભ શાહ. પ્રકાશન અભિનંદનીય છે. આ ઉપરાંત વિશ્વની જૈન વસ્તી વિશેનો સ્થાન-સૂરત. ફોન ૦૨૬૧ ૩૨૩૫૦૫૬.
સંશોધનાત્મક લેખ તો પ્રશંસાપાત્ર છે જ. પ્રથમ અંકથી પ્રતીત થાય છે કે બીઝનેસ હાઉસની જેમ આ આ પ્રકારના માસિકની જૈન જગતને ઘણાં સમયથી જરૂર હતી. માસિકનું લગભગ ૨૫ કાર્યકરોના સાથનું વ્યવસ્થા તંત્ર હશે. જૈન વાચકોની અપેક્ષા પૂરી કરે એવું આ સ્વચ્છ અને નિખાલસ માત્ર જૈન જગતને જ કેન્દ્રમાં રાખીને આવું માસિક શરૂ કરવું એ માસિક અન્ય ભાષામાં, અંગ્રેજી, હિંદીમાં પણ પ્રગટ થવું જોઈએ. એક મોટું સાહસ તો છે જ, પરંતુ જે રીતે આ પ્રથમ અંક સમૃદ્ધ આ “શ્રી જૈન વર્લ્ડ'ને અવશ્ય આવકાર અને સફળતા મળશે જ, બન્યો છે એ જોતાં મનમાં શ્રદ્ધા બેસે છે કે આ માસિકના કાર્યકરોની અને એ ચિરંજીવ બની રહે એવા આશીર્વાદ સર્વ દિશાએથી આ નિષ્ઠા આ સાહસને અવશ્ય સફળતા અને કીર્તિ અપાવશે.
ટ્રસ્ટને પ્રાપ્ત થાય એવી શુભ ભાવના પ્રત્યેક જેન ભાવે એ જિન પ્રિન્ટિંગ પ્રોડક્શનમાં આ માસિક “શ્રી જૈન વર્લ્ડ' સુંદર અને શાસનની અમૂલ્ય સેવા ગણાશે.
-ધનવંત શાહ • ઓછામાં ઓછું કામ કરીને વધુમાં વધુ વળતર મેળવવાની વૃત્તિ સમાજને પતનના માર્ગે લઈ જશે. જરૂર પૂરતું જ લઈને વધુમાં વધુ મહેનત કરવાની વૃત્તિ જ સમાજને આગળ વધારશે.
-મહાત્મા ગાંધી