Page Text
________________
મે ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
સાહિત્યમાંથી અનુભૂતિનીને તેની વિાંચવાનું પસંદ કરું.
નિભાવવો કેટલો કઠણ છે. દક્ષ અભિવ્યક્તિની અનેક | રવીન્દ્રનાથે ‘ગીતાંજલિ' રોધેન્સ્ટાઈનને અર્પણ કરી યેટ્સ “ગીતાંજલિ'
તત્સંબંધે એના આપેલા દૃષ્ટાંતનું પંક્તિઓ મળે છે ત્યારે આનંદ
નાવીન્ય મૌલિક ને સચોટ છે. માટે અદ્ભુત પ્રસ્તાવના લખી. તેમણે લખ્યું છેઃ સાથે આશ્ચર્ય થાય છે.
કબીર કહે છે કે મૈત્રી કે સ્નેહસંબંધ ....અનુવાદની હસ્તપ્રત સાથે ને સાથે રાખી દિવસોના દિવસો સુધી હું આકાશવાણી’– અમદાવાદફર્યો છું; ટ્રેનના ડબ્બામાં, બસના ઉપલા માળે કે રેસ્ટોરાંમાં બેઠાં-બેઠાં -
નિભાવવો તે મીણના ઘોડા ઉપર વડોદરાએ કબીરની આ પ્રકારની જ્યાં તક અને સમય મળે ત્યાં – હું આ કવિતાઓ વાંચતો રહ્યો છું... |
સવારી કરી અગ્નિપથ પર ચાલવા વાણીનો પ્રચાર કરવામાં ખૂબ ...આપણાથી સાવ અજાણી એવી એક આખી પ્રજાને, એક આખી|
જેવી કપરી વાત છે. ‘ઢાઈ અક્ષર મહત્ત્વનું યોગદાન આપ્યું છે.
પ્રેમકા'ની વાત જ નિરાળી છે! સંસ્કૃતિને કવિની કલ્પનાના કેમેરાએ ઝડપી છે, પણ અજાણપણાનું રહસ્ય | આના સમર્થનમાં અનેક દષ્ટાતા વિસ્મય નહીં પણ તેમાં જોવા મળતી આપણી પોતાની જ છબી આપણને
કેટલીક અનુભૂતિઓ આપી શકાય પણ હું કેવળ બે જ ભાવવિભોર કરી મૂકે છે.
વ્યષ્ટિગત ને કેટલીક સમષ્ટિગત દૃષ્ટાંત આપીશ. તનના જોગી તો અમેરિકાના ‘ફોર્ટનાઈટલી રિવ્યુમાં ઝરા પાઉને “ગીતાંજલિ' વિષે |
હોય છે. લંગડો, આંધળો, મૂંગો, અનેક મળે પણ મનના જોગી લેિખ કર્યો; લખ્યું:
બધિરની અનુભૂતિઓ કેવી મળવા વિરલ. પ્રભુમાં ધ્યાન ન ..પદ્યખંડોમાં ક્યાંક-ક્યારેક (ગ્રીક સંસ્કૃતિની) “હેલેનિક’ પુનિત
હોય? એમની અપૂર્ણતાઓને, હોય ને માળા ફેરવવી એ કેવળ ભવ્યતાની ઝલક દેખાય છે, તો ઘણી બધી જગાએ દ ગુરુમોન્ટ કે બૉદલેરી
ખોડખાંપણોને, અધૂરપોને દંભ ને આત્મપ્રતારણા છે. નમાજ જવા કવિઓએ આખરી તબક્કામાં સાધેલી શુદ્ધ કાવ્યસફાઈ જોવા મળે
સંવેદનશીલ કવિ ગુણ-વિશેષમાં સમે જોરથી બાંગ પોકારનારને
મૂલવી બતાવે ત્યારે? વાંચો આ કબીર કહે છે કે ખૂદા તો કીડીના | ...રવીન્દ્રનાથની કવિતાઓના પાયામાં તેમજ તેના આકાશમાં વિસ્મિત
વિરલ શ્લોકઃપગનો ઝાંઝરનો રણકાર પણ શાંતતા છવાયેલી છે...આપણા યાંત્રિક જીવનમાં એકાએક શાણપણનું
- પંગો વન્યસ્વમસિ ન ગૃહ સાંભળી શકે તો તું શીદને જોરથી નીરવ પ્રભાત ઊઘડી ઊઠે છે...
યાસિ યોડર્થી પરેષાં બાંગ પૂકારે છે...“શું અલ્લાહ ...પ્રકૃતિ સાથે કવિ એકાકાર થઈ ગયા છે. ક્યાંય કશો જ વિરોધ રહ્યો
ધન્યોડમ્પ – ધનમદવતાં (ખુદા) તેરા બહેરા હૈ ?' અહીં નથી.
નેક્ષસ ય—ખાના અખો સોનારો યાદ આવે. અખો લંડનના ટાઈમ્સ લિટરરી સપ્લિમેન્ટ ઊંચામાં ઊંચા પ્રકારના અભિનંદન
ગ્લાધ્યો મૂક ત્વમસિ કૃપણ કહે છેઃઆપ્યાં:
સ્તૌષિ નાર્થાશયા યઃ સજીવાએ નજીવાને ઘડ્યો “ગીતાંજલિ'ની રચનાઓ વાંચતાં આપણા યુગના કોઈ ડેવિડના સ્તોત્રો]
સ્તોતસ્વ બધિરન વચો યઃ ને સજીવો નજીવાને કે'છે કેવાંચતાં હોઈએ એવો અનુભવ થાય છે. પોતાના શ્રદ્ધા-સાધનાકર્મ અને
ખલાનાં કૃણોષિTI તું મને કાંક દે, જીવન-અનુભવોથી કવિ ઈશ્વર પામ્યા છે. તેને ઉદ્દેશીને તેમણે કાવ્યો રચ્યાં
મતલબ કે હે લંગડા માણસ! આ અખો ભગત તો એમ પૂછે છે.
તું વંદન કરવાને લાયક છે કારણ .ક્યાંય કલા-કસબ કે બુદ્ધિની છીછરી ચાતુરી નથી...સાદગી એવી
કે તું પારકાને ઘેર કંઈ માગવા અલ્યા! હારી તે એક ફૂટા છે પૂર્ણ છે કે કાવ્યોને તો સૌ કોઈ સહજતાથી સમજી શકે અને છતાંય તેમાં જતા નથી. હું આપળા માનવ! કે બે? સમજવા જેવું ગંભીર ઊંડાણ અલ્પ કે નહિવત્ તો નથી જ નથી
તને ધન્ય છે કારણ કે ધનથી સ્નેહના સ બ ધો-મેત્રી- | તેમની કવિતામાં ઘણાને બાઈબલનું શાણપણ અને શાંત રમ્યતા,
ઉન્મત્ત બનેલા માણસોના મુખ નિભાવવી અતિ કપરી સાધના છે, દિખાયાં. ડાર્વિનના વિદષી પોટી ક્રાન્સિસ કોનકોર્ટે એ કરાર કર્યો | તારે જોવા પડતો નથી; હું મૂંગા છતાં મૈત્રી થઈ જાય પણ એ અતંદ્ર _*રવીન્દ્રનાથને મળ્યા પછી એકીસાથે શક્તિપ્રભાવી અને મૃદુ એવી ઈશુની માણસ! તું પ્રશંસાને પાત્ર છે જાગ્રતિ માગે છે, પ્રમાદ, અપેક્ષા, પ્રતિભામાં હું માનતી થઈ. તે પહેલાં એવા અજબ સમન્વયનું સત્ય હું
કારણ કે કંજૂસ માણસની પાસે ઉપેક્ષા એમાં ન નભે. કબીર સ્વીકારી શકી નહોતી.
ધન મેળવવાની આશાથી તું પ્રશંસા પ્રેમ-સંબંધે લખે છેઃ‘ગીતાંજલિ'ની રચનાઓએ પશ્ચિમના વિશ્વમાનસમાં રવીન્દ્રનાથની|
કરતો નથી. હે બહેરા માનવ! તું નેહ નિભાવન કઠન હય, એક વિશિષ્ટ છબી ઉપસાવી. પૂર્વમાંથી આવેલા શાણા અને સંત ઋષિી વખાણને પાત્ર છે કારણ કે તારે સબસે નિભત નાહિ; તરીકેની તેમની છાપ ઊભી થઈ. તેમને ઈશા મસીહ સાથે| દુર્જનોનાં ખરાબ વચનો સાંભળવા ચઢવો મોમ-તુરંગપે, સરખાવનારાઓની સંખ્યા નાનીસૂની નહોતી.
પડતાં નથી. ચલવો પાવક માંહિ.
મહેશ દવે, એક અતિશય કરુણ સ્નેહ તો થાય પણ એને
‘કવિતાનો સુર્ય'માંથી અનુભૂતિનું દષ્ટાંત મહાત્મા
| SR No. | 525995 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2010 Year 57 Ank 01 to 12 - Ank 02 is not available |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 352 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 54 MB |