Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 286

પ્રબુદ્ધ જીવન
એક માણસ ગરજ સ્વાર્થ વિગેરે કારણોથી, નમ્રતા– સરળતાપ્રેમ-નિર્દોષતા--સેવા વિગેરે જે ગુણો બતાવે તેમાં, અને જે સહજ પ્રાકૃતિક અથવા સમજા-સાધનાથી જે ગુણો પ્રગટ થાય, તે બન્નેમાં ઘણો જ ફરક હોય છે, અને એ ફરક સંગ પ્રસંગે પાંગરે અને પરખાય.
આપણે જ્યારે સ્વ-દોષ દર્શન કરતું, ત્યારે પહેલાં તો સ્કુલ જ પકડી. ભલે સ્કુલ પકડાય તો પણ તેને પકડતાં શીખવું, ગુસ્સાને શબ્દ દ્વારા કે કાયા દ્વારા દબાવ્યા વગર, મનથી જ તેને કાઢવાની કળા જોઈએ
ન
ક્યાય આવે છે તેની મનમાં અશાન્તિ છે. પણ તે વચનમાં તો જ આવવો જોઇએ. જ્યારે બહુ ગુસ્સો આવે ત્યારે ગુસ્સાને કહો, કે તારે મને બાળવો હોય તો બાળી નાખ પણ હું તને વચન દ્વારા પ્રગટ નહીં જ કરું.
જ્ઞાનીઓ ગમે તેવા ઉદયમાં અકળાતા નથી, તેનું કારણ એ છે કે તેઓને આત્માનું અને કર્મોનું બન્નેનું જ્ઞાન હોય છે. પરંતુ તકલીફ એ વાતની છે કે અજ્ઞાની જીવ ઉદયગત કર્મોને ભોગવે છે તેના કરતાં બાંધે વધારે, જેના કારણે જીવનો આરો નથી આવતો ને સંસાર ચક્રમાં ફર્યા જ કરે છે. કારામાં સમતાનો, સહન શક્તિનો અભાવ અને આર્તધ્યાનનો પ્રભાવ. આવા કારણોની તો હારમાળ ચાલ્યા જ કરે છે. એટલે બંધ અને હૃદયની ગેઈન પણ જોડાયેલી જ રહે છે.
આવું અંતર નિરીક્ષણ થતું રહે તો ભવિષ્યમાં ક્યારેક ઉત્થાનની આશા રાખી શકાય. આપણી વૃત્તિ અને ભાવોને જ આપણે જોતા શીખી જઈએ તે પણ એક સાધના જ છે. કારણ કે તેથી જાવની જાગૃતિ વધે છે. પોતાનામાં કેટલી ખામીઓ છે; તેનો ખ્યાલ આવતા પુરુષાર્થ પણ કેટલો ક૨વી બાકી છે, તે પણ ખ્યાલ આવી જાય
જો કે ચેતના ત્રણ પ્રકારની છે. કર્મ ચેતના, કર્મફલ ચેતના અને જ્ઞાન ચેતના. આ ત્રણેય ચેતનાને ઓળખી, નિરખી અને પછી જ્ઞાન ચેતનામાં લીન થવાય તો ખરેખર ધર્મ ધ્યાન જીવને પ્રાપ્ત થયું ગણાય.
એક આ પણ સિદ્ધાંત યાદ રાખવો, કે જે કર્મ ઉદયમાં આવે છે તે ય થવા માટે જ આવે છે. પરંતુ જીવ તે સમયે સમતાના અભાવે કર્યો ભોગવે તેના કરતા પણ ક્યારેક નવા કર્મો વધારે બાંધી લેતો હોય છે. માટે જ જ્ઞાનીઓ નવા બંધથી ચેતતા રહેવા ઉપદેશ આપે છે.
ઉત્તમા અધ્યાત્મ ચિંતા, મોહ ચિંતાય મધ્યમા, અધમા કામ ચિંતાય, પર ચિંતા અધમાધમ.
જીવે કરેલા કર્મો તેને કોઈ પણ સ્થિતિમાં ભોગવવા જ પડે છે. તેનું જ્ઞાન તો છે જ, અને રહે. જ્ઞાન ઘણું જ હોવા છતાં જીવની
સહન રાન્તિ મર્યાદિત હોય છે અને મોઢ ાળધર્મ વિગેરે અમર્યાદિત હોય છે. હૃદય એ ન જોવે કે આ શાની છે કે અજ્ઞાની ? ઉદય શ્રદ્ધા કે સમજાની ખેતર રાખે નહીં, જો એમ હોત તો મહાવીર સ્વામીને કર્મો ઉદયમાં આવત જ નહીં. તેમની પાસે ચાર જ્ઞાન હતા અને તેઓ તીર્થંકર થવાનાં હતાં, પણ કરમને કોઈની શરમ નથી
તા. ૧૬ નવેમ્બર ૨૦૦૬
આવતી.
ઈર્ષાની આગને જ્ઞાનરૂપી પાણીથી શાંત કરી દઈએ તો જ કંઈક આત્મ સમાધિ પ્રાપ્ત કરી શકશે. બાકી તો ઘણી સંવત્સરી ગઈ અને ઘણી હજીય જશે પણ કામ કાંઈ ન થશે.
જેમ આ હૃદયમાં રાગ–પ્રેમ અને લાગણીના તરંગો ઊભા થાય છે તેમ તેનું પોષણ ન થાય ત્યારે તે જ ભાવ ડંખનું, ઈર્ષાનું રૂપ ધારણ કરે છે.
જીવાત્માએ અનાદિથી આજ સુધી ઉદય આવેલા કર્મોને ભોગવ્યા નથી એમ તો કહી શકાય તેવું નથી, છતાં કર્મોનો અંત આવ્યો નથી તેનું કારણ એ છે કે જેટલું ભોગવ્યા તેટલા કે તેનાથી પણ વધારે બાંધી લીધા છે. શ્રીમદ્જીએ લખ્યું છે કે તું નવા કર્મો બાંધવાના બંધ કરી દે, જુનાની ચિંતા ન કર, મારા ઉપર છોડી દે. જ્ઞાનીઓને આ વાત બરાબર સમજાણી હોય છે, એટલે જ દુઃખને બદલે આનંદ હોય છે તે એમ સમજે છે અને માને છે કે જેટલા દુષમાં આવે છે એટલા સત્તાના સ્ટોકમાંથી ઓછા થાય છે અને હું કર્મોના કરજથી મુક્ત થાવ છું. તે હળવાશ અનુભવે છે.
આવા જ્ઞાનીની જ્ઞાનની વાતો સો ટકા વિચારશું ત્યારે માંડ તેમાંથી અમુક ટકા આચરણમાં મૂકી શકીશું. એટલે વિચારવું-પાવના ભાવવવી ને પ્રાર્થના કરવી. આમાં નિરાશ કે હતાશ થવાની જરૂર નથી. કોઈક વાત વિચારવા છતાં ન થાય, ઈચ્છવા છતાં ન થાય. ઉદયની ધારા અને જ્ઞાનની ધારા અલગ હોય છે તે વાત ભૂલવી જોઈએ નહીં.
ઉપરના વચનો તો માત્ર થોડું આચમન છે. પૂરો ગ્રંથ વાંચીએ ત્યારે પૂ. બાપજીએ સર્જનની એ ક્ષણોનો અનુભવ જે સ્થાન ઉપર બિરાજીને કર્યો હશે એ સ્થાનના પરમાણુનો આપણને પરોક્ષ અનુભવ થયા વિના રહેતો નથી. અહીં ચૂંટાયેલું અને પછી ઘટ્ટ થયેલું સત્ય છે. આંતર મનને ખોદતા જે શોધાયું તેનું પ્રગટીકરણ છે.
૫. લલિતાબાઈ મહાસતીજી બાપજીની ના ‘ચિંતન ધારા' અને વિદ્વાન સંપાદક આપ્યું ડૉ. તરૂલત્તાબાઈ મહાસતીજીની ભક્તિધારા'નો અહીં પવિત્ર સમન્વય છે.
આ ‘અધ્યાત્મની પળે...' ગ્રંથનું જે આચમન ક૨શે એ સર્વની પ્રત્યેક પળ ચિરંજીવ હૃદયસ્થ બની રહેશે જ.
જે જે પળોએ આ ગ્રંથમાં પ્રસ્તુત થયેલા ચિંતનનો જન્મ થયો, એ સર્વે પળોને સર્વ પ્રથમ પ્રણામ, એ પવિત્ર સ્થાન અને સ્થળને નમન, અને જેના દ્વારા આ ચિંતન આપાને પ્રાપ્ત થયું એ સર્જક પુ. બાપજીન
પ
તો ‘અનેક શઃ પ્રણિપાત ઃ"
એ પરમાણુઓનો સર્વને અનુભવ થાય અને એ સર્વે વાચકના આંતરમનની સત્ય આનંદ યાત્રાનો પ્રારંભ અને પ્રગતિ થાવ એવી મહાકાલને પ્રાર્થના.
Iધનવંત શાહ