________________
૧૦
છે કે નિશ્ચયપૂર્વકનો વ્યવહાર પાળવો એ આત્માર્થીનું કર્તવ્ય છે. એકાંત નિશ્ચયવાદીનું માનવું એમ છે કે શુભ ક્રિયાથી પુણ્યબંધ થાય છે, જે સંસારમાં જીવને રઝળાવે છે. તેમને એટલું જ પૂછવું રહ્યું કે એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યનું કાંઈ કરી શકતું જ નથી એમ જ જો તે માનતો હોય તો કઈ જ તે રીતે કહી શકે કે ધર્મક્રિયા પુણ્ય બંધાવે છે અને પુણ્ય જીવને સંસારમાં રઝળાવે છે. શું જડ એવું પુણ્ય ચૈતન એવા આત્માને રઝળાવી શકે ? જડ એવું આકાશ જેમ આત્માથી આત્યંતિક અને એકાંતિક ભિન્ન હોવાથી ચેતનદ્રવ્યને રઝળાવી શકતું નથી, તેવી રીતે પુણ્ય પણ ચેતન-દ્રવ્યથી ભિન્ન હોવાથી તેને કઈ રીતે રઝળાવી શકે ?
પ્રભુપ્ત જીવન
તા. ૧૬ આંક્ટોબર ૨૦૦૬
ક્રિયાઓનો ઉપદેશ કરે છે. નિક્ષ્યના બળપૂર્વક શુભ ક્રિયાઓની અભ્યાસ કરતાં પરિણામો સુધરે છે. નિશ્ચયદ્રષ્ટિપૂર્વકનો સદ્વ્યવહાર સેવતાં, ક્રમે કરીને ભાવશુદ્વિ થતાં મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેથી શાનીઓ પરિણામોની શુદ્ધિ માટે શુભ ક્રિયાઓનો ઉપદેશ કરે છે. *** (શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા આયોજિત પર્યુષણો વ્યાખ્યાનમાળામાં તા. ૨૪-૮-૨૦૦૬ના આપેલું પ્રવચન) ૮૦૨, મંજુ એપાર્ટમેન્ટ, નારાયણ દાભોલકર રોડ, મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૬,
(૩) એકાંત નિશ્ચયવાદી એવી દલીલ પણ કરે છે કે ભાવ જ જીવોના બંધ–મોક્ષનું કારણ છે તો પછી શરીર દ્વારા થતી બાહ્ય ક્રિયાઓની શી આવશ્યકતા છે? ભાવ શુદ્ધ રાખવાનો જ પ્રયત્ન કરવી, બાહ્ય ક્રિયાઓની આવશ્યકતા નથી. ભાવ શુદ્ધ રાખવાનો જ ઉદ્યમ કરવો જોઈએ, ક્રિયાઓ કરવાથી કોઈ લાભ નથી. તેમના મત પ્રમાર્ગો ખાવા-પીવામાં ભણ્યાનો વિવેક કે ધર્મક્રિયાઓની કંઈ જરૂર નથી. માત્ર ભાવ શુદ્ધ રાખવાની જરૂર છે.
આ દલીલનો ઉત્તર પ્રમાણે છે-ભાવ બંધ-મોક્ષનું કારા હોવાથી ભાવશુદ્ધિને મોક્ષનું અધ કારણ માનવામાં વિરોધ છે જ નહીં. પરંતુ ભાવશુદ્ધિ કાંઈ એકાએક પ્રાપ્ત થઈ જતી નથી. અનાદિ કાળના વિપરીત અભ્યાસના કારણે જે અશુભ સંસ્કારો અંકિત થયેલા છે તે આપોઆપ અને સહેલાઈથી નિર્મૂળ થતા નથી. તેને નિર્મૂળ કરવાનો અભ્યાસ અત્યંત જરૂરી છે. તે માટે મનને શુભ ક્રિયામાં જોડવું ઘટે છે. મનને શુભ ક્રિયામાં જોડવાથી બે કાર્ય થાય છે-અશુભ ભાવમાંથી નિવૃત્તિ અને શુભ ભાવમાં પ્રવૃત્તિ. અશુભ સંસ્કારોનું પોષણ ન થાય અને શુભ સંસ્કારોનું રોપણ થાય તે માટે શુભ ક્રિયા ખૂબ ઉપકારી નીવડે છે. વારંવાર અશુભ નિમિત્તોથી દૂર એવાનો તથા શુભ નિમિોમાં એવાનો અભ્યાસ કરવાથી ભાવશુદ્ધિ થાય છે, માટે શુભક્રિયાત્મક વ્યવહાર અત્યંત આવશ્યક છે.
હોમિયોપથીના ડૉક્ટર દર્દના ઇલાજ માટે મીઠી સાકરની ગાડી જેવી દવા આપે છે. હોમિયોપથીમાં દવાઓ એટલે જુદા જુદા પ્રકારનાં તે ટિચી દર્દીને સીધાં આપી શકાય નહીં. એટલા માટે તેને ઝીલનાર કોઈ માધ્યમની જરૂર પડે છે. એ માધ્યમ તે જ સાકરનીગોળી સાકરની ગોળી ટિક્ચરને ઝીલે છે. અહીં મૂલ્ય તો ટિંક્ચરનું જ છે. સાકરની ગોળી તો માત્ર એક માધ્યમ છે, પણ એના વિના મૂલ્યવાન ટિક્ચર ગ્રહો થઈ શકે તેમ નથી. એ દષ્ટિએ સાકરની ગોળીનું પણ મૂલ્ય જરા પણ ઓછું નથી. આમ મુખ્યતાની દ્રષ્ટિએ ટિક્ચર મૂલ્યવાન છે, જ્યારે માધ્યમની દ્રષ્ટિએ સાકર મૂલ્યવાન છે. તેવી રીતે મુખ્યતાની દૃષ્ટિએ ભાવશુદ્ધિ મૂલ્યવાન છે, જ્યારે માધ્યમની દૃષ્ટિએ શુભ ક્રિયાઓ મૂલ્યવાન છે. ભાવશુદ્ધિની જ પ્રધાનતા છે, પરંતુ તે અર્થે શુભ ક્રિયાઓ આવશ્યક છે. જ્ઞાનીઓ પરિણામોની શુદ્ધિ માટે શુભ
ગ્રામ સ્વરાજ સંઘ-નીલપર, કચ્છ નોંધાયેલ વધુ રકમોની યાદી ૧૯,૪૮,૪૨૦/- આગળની રકમનો સરવાળો ૧૧,૦૦૦/- શ્રી ભોગીલાલ લહેરચંદ કાશન ૧૦,૦૦૦/- શ્રી કેશવજી રૂપી શાહ તેમના
ધર્મપત્ની સ્વ. મુક્તાબેન શાહના સ્માર્થે ૯,૦૦૦/- ઈન્દુબહેન ઉમેદભાઈ દોશી ૩,૧૦૦/- શ્રી જે. કે. શઠ એન્ડ ફ્રેન્ડસ ૩,૦૦૦/- શ્રી નિતિન એમ. ઝવેરી-કલકત્તા ૩,૦૦૦/- શ્રી સાકરબેન પ્રેમજી ગાલા ૩,૦૦૦/- શ્રી ભાનુબેન રમેશભાઈ મહેતા ૩,૦૦૦/- શ્રી બીનાબહેન અનિલકુમાર મહેતા ૩,૦૦૦/- શ્રી ઝલકીન રાકેશભાઈ શાહ ૩,૦૦૦/- મે. મહાવીર ઓલ્ડ પેપ૨ માર્ટ હસ્તે-શ્રી રમેશભાઈ એમ. નીસાર ૩,૦૦૦/- શ્રી વીરલ અરવિંદ ધરમશી લુખી ૩,૦૦૦/- શ્રી ઓજસ અરવિંદ ધરમશી લખી ૨,૦૦૦/- શ્રી નથના હિતેન્દ્ર કુરી ૨૦,૦૭,૪૨૦/- આજ સુધી કુલ
પ્રબુદ્ધજીવન નીધિ ફંડ ૯૨૮૫૦૮/- આગળની રકમનો સરવાળો ૧૦,૦૦૦/- શ્રી કલાવતી હસમુખલાલ વોરા ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ| ૩૮૫૦/- કુલ આજ સુધી
પ્રબુદ્ધજીવન આજીવન સભ્ય ૨,૫૦૦/- પ્રો. જશવંતભાઈ શેખડીવાળા શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ આજીવન સભ્ય ૫,૦૦૪ શ્રી રવીન્દ્ર મણિલાલ સંઘવી