________________
૧૦
પ્રબુદ્ધ
ખૂબ જ નાણાં રળે અને જેનો શેર ખૂબ જ ઝડપથી વેચાય એ મોટો માસ ગશાય છે. ભૌતિકવાદના જમાનામાં જ્ઞાનની સાથે ધર્મના સંસ્કાર આપે એવા આદર્શ ગુરુ મળવા ખૂબ જ અઘરી વાત છે. પ્રત્યેક સફળ માાસની પાછળ સ્ત્રી હોય છે. તે પ્રકારે તારાબહેન હંમેશા ડૉ. રમણભાઈની પડખે રહ્યાં છે અને સાથ-સહકાર આપ્યો છે. ડૉ. રમણભાઈ અને પ્રો. તારાબહેન એકમેકને પૂરક બની રહ્યા હતા.
પદ્મશ્રી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઇએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે જ્ઞાન, શીલ અને પ્રાને શ્રાવક બનવાનું મન થાય ત્યારે તે પૃથ્વી ઉપર ડૉ રમણભાઈના રૂપમાં અવતરે છે. આજના તક ઝડપી લેવાના જમાનામાં ડૉ. રમણભાઈએ પોતાના બધાં પુસ્તકોના કોપીરાઈટ જતા કર્યા એ બાબત તેમની મહાનતા દર્શાવે છે. ઓછામાં ઓછા પરિગ્રહની ભાવના ધરાવતા ડૉ. રમાભાઈના સાત ગ્રંથોનું નામ સાહિત્ય સૌરભને બદલે સાહિત્યસાધના રાખવાનું ઉચિત લેખાત. તેનું કારણ તેમાં ભાષા નહીં ભાવ છે અને આત્માના સાચુકલા અવાજનો રણકાર છે. તેમના પુસ્તકો સાધક સાથેના સંવાદ જેવા લાગે.
ધરમપુરના રાજચંદ્ર આશ્રમના ડૉ. રાકેશ ઝવેરીએ જણાવ્યું હતું. કે ડૉ. રમાભાઈમાં ભરપુર વિદ્વતા સાથે આશ્ચર્યજનક સરળતા હતી. સારા વક્તાની સાથે તેઓ સારા શ્રોતા હતા. તેઓ આદર માંગતા નહોતા પણ આપોઆપ મળતો હતો. તેઓ જિનેશ્વરના પૂજક હતા અને તેઓ ઉ૫૨ મા સરસ્વતીની કૃપા હતી. તેઓ વિદ્યાર્થીઓ ૫૨ પોતાના મંતવ્યો લાદતા નહીં પણ પ્રશ્નો કરતા હતા અને પ્રયોગો સૂચવતા હતા ચિત્તવૃત્તિ અને હાજરજવાબીના ગુણો તેઓમાં હતા.
સમારંભ અને ગ્રંથોના સંયોજક અને 'સંઘ'ના મંત્રી તેમજ 'પ્રબુદ્ધ જીવન'ના મંત્રી ડૉ. ધનવંત શાહે જણાવ્યું હતું કે ડૉ. રમાભાઈ શિષ્યોમાં શ્રદ્ધા જન્માવતા હતા. મારા કૉલેજકાળમાં તેઓ ભાષા શાસ્ત્રનું ચોથું પેપ૨ ભણાવતા હતા. તે વિષય અઘરી ગણાતી પરંતુ તેઓ વિદ્યાર્થીઓમાં તે શીખવા માટેની શ્રહ અને આત્મવિશ્વાસ પેદા કરતા હતા. આ સમારંભમાં આપણે ડૉ. રમાભાઈ નિમિત્તે શબ્દપૂજા અને ગુણભક્તિ ક૨વા એકત્રિત થયાં છીએ. તેમના ચૂંટેલા લેખોનો સંગ્રહ પ્રગટ કરવા તેમની હયાતીમાં પ્રયત્ન થયો પણ તેના માટે તેમશે ખૂબ મથામણ પછી સંમતિ આપી હતી.. પોતાના પુસ્તકોના કોપીરાઈટનો હક્ક સમગ્ર વાંચકોનો છે એવો નિર્ણય પણ ડૉ. રમાભાઈની મહાન ગુણ દર્શાવે છે. જ્ઞાનની સાથસાથે જ્ઞાનમય જીવન પણ અતિશય મહત્ત્વનું છે.
જીવન
તા. ૧૬ સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૬
લોકોનું કામ ડૉ. રમણભાઈએ ખૂબ જ ચીવટપૂર્વક પૂર્ણ કર્યું હતું. જૈન તત્ત્વના વિદ્વાન ડૉ. સાગરમલ જૈને જણાવ્યું હતું કે ડૉ. રમણભાઈએ જૈન ધર્મ અને સાહિત્યની સેવા કરી છે. તેઓ આજે સ્થૂળ દેહે નથી પછા અક્ષરદેહે હયાત છે. તેઓ હંમેશાં પોતાની એટલે કે 'સ્વ'ની શોધમાં રહ્યા. 'હું કોણ છું ?' એ પ્રચનો ઉત્તર તમર્શ જૈન ધર્મની ફિલસૂફી વડે શોધવાનો પ્રયત્ન કર્યો. આપડા બધા બહિર્મુખ છીએ. વ્યક્તિને માનનારા થશો હોય છે પણ તેને જાગનારા ઓછા હોય છે. ડૉ. રમણભાઈના જીવનથી સમાજ લાભાન્વીત થયું છે.
જાણીતા ઉદ્યોગપતિ સુશ્રાવક શ્રી સી. કે. મહેતાએ કહ્યું કે ‘આયંબિલ ઓીનું ઉજવણું કરવા ટાણે મહારાજ સાહેબે મને જ્ઞાનીઓની સેવા કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. ડૉ. રમણભાઈને મળ્યી નથી પણ તેમના પુસ્તકો વાંચ્યા છે. તેમને રૂબરૂ મળી ન શકાયું તેનો મને રંજ છે.’
સાયલા સ્થિત રાજચંદ્ર આશ્રમના શ્રી નલિનભાઈ કોઠારીએ જણાવ્યું હતું કે ડૉ. રમાભાઈ શાહનું 'જ્ઞાનસાર' ગ્રંથનું કાર્ય શ્રાવક માટે ઉપકાર સમાન છે. આ ગ્રંથોમાં પૂ. યશોવિજયજી મહારાજના જૈન તત્ત્વ દર્શનનો નિચોડ આવે છે. તેના લગભગ ૧૨૦૦ જેટલા
‘સંઘ'ના પ્રમુખ શ્રી રસિકભાઈ શાહે જણાવ્યું હતું કે રાજા માત્ર સ્વદેશે પૂજાય છે પણ ડૉ. રમાભાઈ જેવાં વિદ્વાનો સર્વત્ર પૂજાય છે. ઓળખ માટે એવું કહી શકાય કે તેઓ વડોદરા પાસેના પાદરા ગામે જન્મ્યા હતા પણ વાસ્તવમાં ડૉ. રમાભાઈના પ્રવાસવર્શનોએ લોકોને ફરતા કર્યા છે એમ કહેવામાં અતિશયોક્તિ નહી લેખાય.
'સંઘ'ના ઉપપ્રમુખ શ્રી ચંદ્રકાંતભાઈ શાહે સંસ્થાનીપ્રવૃત્તિઓની માહિતી આપતાં જણાવ્યું હતું કે પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના માધ્યમથી અત્યાર સુધીમાં ગુજરાતના અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં કાર્યરત સંસ્થાઓને આશરે ત્રા કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે. ચાલુ વર્ષે કચ્છમાંની ગ્રામ સ્વરાજ સંસ્થા પર પસંદગી ઉતારવામાં આવી છે. સંસ્થા જરૂરિયાતમંદોને અનાજ વિતરણ, શિષ્યવૃત્તિ અને તબીબી સહાય જેવી પ્રવૃત્તિઓ ચલાવે છે.
ડૉ. રમણભાઈને સદેવ મદદરૂપ થયેલા તેમના પત્ની અને ઋષિપત્ની તુલ્ય પ્રા. તારાબહેનને ‘સંઘ' તરફથી પન્નાલાલ છેડાએ સન્માનપત્ર અર્પશ કર્યું હતું, ડૉ. ધનવંત શાહે કહ્યું હતું કે આ માત્ર સન્માન નથી પણ આદર્શ દાંપત્યનું પૂજન છે. શ્રી સી. કે. મહેતા તરફથી આ પુસ્તકોના પ્રકાશન તેમજ અન્ય જ્ઞાન પ્રવૃત્તિ માટે ૧૧ લાખ રૂપિયા જેવી માતબર રકમનું દાન પ્રાપ્ત થયું હતું. કાર્યક્રમનું સંચાલન ડૉ. ધનવંત શાહ અને શૈલજાબહેન શાહે કર્યું હતું. અમેરિકામાં રહેતા ડૉ. રમણભાઈના પૌત્ર આર્ચિત શાહે પોતાના દાદા ડૉ. રમાભાઈના સંસ્મરશો રજૂ કર્યા હતા.
સાર્ત ગ્રંથો અને પ્રવચનોની સી.ડી.નું એક સાથે, એક જ પળે,
૮૦૦ નેત્રયજ્ઞો દ્વારા અઢી લાખ લોકોને દૃષ્ટિ પ્રાપ્ત કરાવવામાં સહાયરૂપ થનારા ડૉ. રમણીકલાલ દોશીએ જણાવ્યું હતું કે ડૉ.આઠ મહાનુભાવોના વરદ્ હસ્તે પ્રકાશન થયું એ 'પણ' ખરેખર જ રમણભાઈ સ્થૂળ દેશસ્વરૂપે આજે આપણી વચ્ચે હયાત નથી પણ તેમના વિચારો અને અક્ષરદેહે તેઓ આપણી વચ્ચે છે.
' ભવ્યાતિત' હતી! આ દૃશ્ય એક ધન્ય ક્ષણ હતી !
પ્રકાશન સમારંભના દિવસે જ આ ગ્રંથોના ૩૫૦ સેટ જિજ્ઞાસુઓએ ખરીદ્યા, આ પણ જૈન જગતની એક વિરલ ઘટના બની રહી. આ માટે એ સર્વે જિજ્ઞાસુઓ અને શ્રોતાઓ અભિનંદનના અધિકારી છે.
***