Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 201

૧૨ જુલાઈ ૨૦૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૧
શ્રી પદ્મપ્રભ જિન ગુણાનિધિ રે લાલ,જગતારક જગદીશ:-વાલેસર જાગૃત થાય છે અને તેને આત્મ-રમણતા તથા શૂલપાન વર્તે છે. જિન ઉપકાર કી જો રે લાલ,ભાવિષ્ઠન સિદ્ધિ જળીયા ૩-કેસર.... ૧ આમ ઉપાદાન-કારણતા કાર્યરૂપે પરિણમતા સાધકને શ્રી પદ્મ પ્રભુજીને પ્રવર્તમાન કેવળ જ્ઞાન-દર્શનાદિ આત્મિક-આત્મિક-ગુણોનો આવિર્ભાવ થાય છે.
બીજે વૃક્ષ અનંતતા રે લાલ, પસરે ભુજલ યોગ રે; વાલેસર તિમ મુજ આતમ સંપદા રે ભાલ, પ્રગટે પ્રભુ સંગ રે, વાલેસર... ૩
ગુણોનો સઘળો સમૂહ એવો અદ્ભુત છે કે તેઓશ્રી સમસ્ત જગતના પદાર્થ કે દ્રવ્યનું બિકાલિક પરિણમન વર્તમાનમાં જોઈ-જાણી શકવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે. શ્રી પદ્મપ્રભુ પોતે ભવસમુદ્રમાંથી તરેલા છે અને ભવ્યજીવોને તા૨વાની ક્ષમતા ધરાવનાર હોવાથી તેઓ તરણ-તારણ છે. શ્રી પદ્મપ્રભુ પોતાની અનંત-ગુણોની વિશુદ્ધિ વડે સમસ્ત જગતના સાચા ઈશ્વર છે, જેથી તેઓને જગદીશ તરીકે સ્તવનકારે સંબોધ્યા છે. શ્રી પદ્મપ્રભુની આવી અજોડ ઉપકારકતા કે નિમિત્ત-કારતા આધાર લઈ ભાવિકજન થાણુ સાધની મારફત ઉપાસનાથી મુક્તિમાર્ગ પામવાનો અધિકારી નીવડી શકે છે. તુજ ઇરિસ મુજ વાલ હો રે લાલ, દરિશા શુદ્ધ પવિત્ત રે; વાલેસર, દરિસણ શબ્દ નયે કરે રે લાલ, સંગઠ એવં ભૂત રે. વાલેસર...૨
દરેક બીજમાં અનેક વૃક્ષો ઉત્પન્ન કરવાની અંતર્ગત શક્તિ કે સત્તા રહેલી છે. પરંતુ ખાવી શક્તિને કાર્યાન્વિત થવા માટે યોગ્ય ભૂમિ, પાણીનું સિંચન અને સુયોગ્ય વાતાવરણની આવશ્યકતા જરૂરી છે. એટલે માત્ર સત્તા કે ઉપાદાન એકલું હોય તો કાર્ય-સિદ્ધિ થતી નથી, પરંતુ તેને પ્રગટ કરવા પુષ્ટ-નિમિત્તની પશ જરૂરિયાત રહેલી છે. આ ઉદાહરણનો આધાર લઈ જ તાત્ત્વિક વિચારણા કરવામાં આવે તી એવું તાત્પર્ય નીક્ળ કે દરેક ભભવમાં જ્ઞાન-દર્શનાદિ કાયમી ગુર્દા સત્તામાં રહેલા છે, પરંતુ તે બહુધા આવરા યુક્ત કે ઢંકાયેલા હોય છે. આવા ચુર્ણાને નિરાવરશ થવા માટે સાધકને પુરનિમિત્તાવલંબનની આવશ્યકતા હોય છે. આવી નિર્મિત્ત-કારાતા શ્રી જિનદર્શનમાં રહેલી છે, જે સ્તવનકાર પ્રસ્તુત ગાથામાં પ્રકાશિત કરે છે.
શ્રી અરિહંત પરમાત્માનું નિર્મલ અને પવિત્ર દર્શન થતાં સાધક ભાલ્લાસ વ્યક્ત કરે છે કે ‘હે પ્રભુ! આપની ધ્યાનસ્થ મુખમુદ્રાનું દર્શન કરતાં મને આપના પ્રત્યે ભક્તિ ઉદ્ભવી છે, જેથી આપ મને અત્યંત પ્રિય છો. આપ જ મારા નાથ, સ્વામી કે શુદ્ધાત્મા છો..
પ્રસ્તુત ગાથામાં સ્તવનકારે શ્રી જિન-પ્રતિમાજીના દર્શનથી સાધકને જે નિમિત્ત-કારણતા અને ઉપકારકતાનો અમૂલ્ય લાભ મળ્યો છે, તેનું વર્ણન નય-નિક્ષેપથી કર્યું છે. અમુક અર્પક્ષાએ શ્રી જિન-પ્રતિમામાં અરિહંત અને સિદ્ધપણું અંતર્ગત રહેલું છે, માટે તે મુક્તિમાર્ગનું પ્રધાન નિમિત્ત-કારણ છે. અથવા પ્રભુ-મૂર્તિના શુદ્વાવલંબનથી સાધક મુક્તિ-સુખનો અધિકારી થઈ શકે છે. વિવિધ દૃષ્ટિબિંદુ, અપેક્ષા કે નથથી શ્રી જિન-દર્શનથી સાધકનું આત્મકલ્યા કેવી રીતે થઈ શકે તે નીચે મુજબ જણાય છે.
૧. શ્રી જિન-પ્રતિમાજીની સન્મુખ જતાં જ સાધકથી મનવચન-કાયાથી થતું દર્શન-વંદન તથા પ્રભુનું નામ-સ્મરણ.
૨. શ્રી જિન--દર્શનથી સાધક પ્રભુના સઘળા કેવળજ્ઞાન-દર્શનાદિ આત્મિકગુણો ઓળખે અને એવા જ ગુણો પોતાની સત્તામાં અપ્રગટપશે રહેલા છે તે ગુરુગમેં જાશે.
૩. શ્રી જિન-દર્શનથી સાધકે પોતાના આત્માની સન્મુખ થતાં. તેને રૂચિ પેદા થાય છે કે 'હું પણ ક્યારે પ્રભુ જેવા શુદ્ધ-સ્વરૂપને
પામીશ ?'
૪. શ્રી જિન-પ્રતિમાજીના દ્વાવલંબનથી સાધકને ઉપાદાન શક્તિ, સમ્યક્ જ્ઞાન-દર્શનાદિ કે આત્મિક ગુશીના પ્રાગટ્યનો પ્રારંભ થાય છે.
૫. શ્રી જિન-દર્શનની નિમિત્તતાથી સાધકની ઉપાદાન-કારશતા
જગત જંતુ કારજ રુચિ રે લાલ, સાથે ઉદય ભાણ રે; વાલેસ૨ ચિદાનંદ સુવિલાસતા રે લાલ, વાધે જિનવર ઝાણ રે, વાલેસર...૪ પુષ્ટ-નિમિત્તની ઉપકારકતાનું બીજું ઉદાહરણ આપતાં વનકાર પ્રસ્તુત ગાથામાં જણાવે છે કે જગતના ઘણાખરા જીવો પોતાની વિવિધ સાંસારિક કાર્ય-પ્રવૃત્તિ, સાધના, ઉપાસના, ભક્તિ ઇત્યાદિ સૂર્યના પ્રકાશની સહાયતાથી કરતા હોય છે. જીવને કાર્ય કરવાની અંતર્ગત રુચિ હોવા છતાંય સૂર્યોદયનું નિમિત્ત મળવાથી તેની પ્રવૃત્તિ સફ્ળ નીપજે છે. આવી જ રીતે શ્રી જિનેશ્વરના દર્શનાવલંબન કે નિમિત્તાવલંબનથી સાધકને જ્ઞાન-પ્રકાશ થતાં તે પ્રભુની ભક્તિ, ગુશંકા, ધ્યાનાદિમાં પ્રવૃત્ત થાય છે. આવી પુરુષાર્થ-પ્રેરક પ્રવૃત્તિથી સાધકને સહજાનંદ અને સનાતન-સુખની વૃદ્ધિ પ્રભુ-દર્શન અને ધ્યાનાદિથી થાય છે.
લબ્ધિ સિદ્ધિ મંત્રાભરે રે બાજ, ઉપજે સાધક સંગ રે; વાલેસર સહજ આધ્યાતમ તત્ત્વતા રે લાલ, પ્રગટે તત્ત્વી રંગ રે, વાલેસર...૫ ચોક્કસ પ્રકારની લબ્ધિ અને સિદ્ધિ માટે આપણા પ્રાચીન મહર્ષિઓએ રચેલી અનેક મંત્ર-તંત્ર-યંત્રની વિદ્યાઓ હાલમાં પણ મળી આવે છે. મંત્ર એટલે નિશ્ચિત કાર્યસિદ્ધિ માટે અમુક જ પ્રકારના અક્ષરોના સંયોજનો મારફત લિપિબદ્ધ કરાતું ધ્વનિ-સ્વરૂપ. વિશિષ્ટ પ્રકારના મંત્રોના ચોક્કસ અર્થ મહાપુરુર્ષીએ પોતાના અતીન્દ્રિય દાન-દષ્ટિથી જો ઈ-જાણી-અનુભવ્યા મંત્ર-તંત્ર-સાધનાદિની વિધિ જોકે અમુક પ્રાચીન ભાષામાં ઉપલબ્ધ હોવા છતાંય વર્તમાન કાળમાં બહુધા સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી
હોય છે.