________________
Regd. With Registrar of Newspaper for India No.RNI 6067/57 ૦ વર્ષ : (૫૦) + ૧૭ ૦૦ અંક: ૩
૦ તા. ૧૬ માર્ચ, ૨૦૦૬૦ • શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર
ને (૫"
..
.....
...
પ્રશ્ન 6046
•
પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯થી ૧૯૮૯ : ૫૦ વર્ષ • • વાર્ષિક લવાજમ રૂા.૧૨૫/-૦૦ છૂટક નકલ રૂા. ૧૦/-૦૦
તંત્રીઃ ધનવંત તિ. શાહ
નથી.’
ગાંધી કથા : એક ચૈતન્યધન અનુભૂતિ સ્યાદ્વાદ શીખવી જિન ધર્મે સંસ્કૃતિને શોભાવી,
કરી જાવ. પણ ગાંધીજીનો ખોળો ખુંદવાનું સદ્ભાગ્ય જેમને સાંપડ્યું સૂક્ષ્મ થકી સૂક્ષ્મતર પહોંચી, અહિંસાને સમજાવી.
હતું એવા આ ગાંધીજીના બાબલો' પૂ. નારાયણભાઈ દેસાઈના મુખે ક્ષમા મેં ચાહતા સબસે, મેં ભી સબકો કરું ક્ષમા,
ગાંધી કથાનું સતત સાત દિવસ રોજ સાડા ત્રણ કલાક, એમ કુલ મૈત્રી મેરી સભી સે હો, કિસી સે વૈર હો નહિ.
લગભગ ૨૫ કલાક શ્રવણ કરો ત્યારે ગાંધી ખોળાના વાત્સલ્યની અપરિગ્રહ નીતિ રૂડી, જેનોએ અપનાવી..
અને ગાંધી જીવનની અદ્ભૂત અનુભૂતિ આપણને થાય. શંકરની “ગાંધીકથા ગીતો’માંથી જટામાંથી ખળખળ વહેતી ગંગાનો પાવન ધ્વનિ સંભળાય, અને ગંગા એક પાદરીએ ગાંધીજીને કહ્યું ઈશનો સંદેશ છે કે-'લવ ધાય નેબર જેમ વિકસે અને વિસ્તરે એમ આપણા મનના અણુએ અણ વિકસતા એઝ ધાઈ સેલ્ફ એન્ડ લવ યોર એનિમી.” ગાંધીજીએ ઉત્તર આપ્યો કે, અનુભવાય. “માંડી મેં તો મનના ઉમંગ કેરી લહાણી’ કહેતા પૂ. આ વાક્યના પ્રથમ ભાગ સાથે હું પૂરતો સંમત છું; પણ બીજા ભાગ નારાયણભાઈના કુલ લગભગ પચ્ચીસ કલાકના આચમન અને પ્રવાસ સાથે હું જરાય સંમત નથી, કારણ કે કોઈને પણ હું દુશમન ગણતોજ પછી આપણો 'હું' સદંતર બદલાઈ ગયો હોય. કોઈ અગમ્ય ચૈતન્ય
આપણી ભીતર વિકસી ગયું હોય. પોતાને ખેડૂત અને વણકર તરીકે ઓળખાવનાર આ ગાંધી અંગ્રેજ પોરબંદરથી દિલ્હીને સાંકળતી આ કથા, પ્રત્યેક પળે સત્યના એરણ સત્તા સામે લડે, પણ માનવ તરીકે પ્રત્યેક અંગ્રેજને પૂરેપૂરો ચાહે અને ઉપર ટીચાતી આ કથા, એક મનુષ્યની ૭૯ વર્ષની આ જીવન કથા, શાહી લગ્નમાં અંગ્રેજ પ્રિન્સેસને પોતે હાથે કાંતેલા સુતરમાંથી પોતે જાણે પુરુષાર્થના મહાકાવ્યનું શ્રવણ કરતા હોઇએ એવી તરબતર જાતે વણીને ખાદીનું કપડું બનાવી એ ખાદીના કપડાંનો ટુકડો એ અને માતબર અનુભૂતિ કરાવે! અંગ્રેજ પ્રિન્સેસને લગ્નમાં આશીર્વાદ સાથે ભેટ મોકલે, અને એ પ્રિન્સેસ આ વરસના જાન્યુઆરીના અંતિમ સપ્તાહમાં વિલેપાલમાં આ વરસો સુધી એ ખાદીનો ટુકડો સાચવી રાખે, અને ગૌરવથી બધાંને ગાંધીકથા'નું આયોજન થયું. સર્વ પ્રથમ તો આવા સત્ત્વશીલ કાર્યક્રમનું બતાવીને કહે કે “આ ખાદીનું કપડું ગાંધીજીએ મને લગ્નમાં ભેટ આયોજન કરનાર એ “ગાંધી કથા (મુંબઈ) સમન્વય સમિતિ' અને આપેલું.' આફ્રિકામાં જેલવાસ દરમિયાન અંગ્રેજ જેલરને આ ગાંધીએ અન્ય અગિયાર સંસ્થાઓને અગણિત સલામો ! એટલી જ સલામ સર્વ પોતે જાતે ચામડામાંથી બુટ બનાવી ભેટ આપ્યા, અને એ અંગ્રેજે સ્વયંસેવકો, સંગીતકાર અને વાદક તેમજ ગાયક કલાકારોને... ગાંધીના બનાવેલા આ બુટ વરસો સુધી પોતાની પાસે સાચવી રાખ્યાં “પ્રેમળ જ્યોતિ તારો દાખવી મુજ જીવન પંથ ઉજાળ'થી પ્રારંભાતી પણ પોતાના પગમાં પહેર્યા નહિ.
આ ગાંધી કથા રામધુનથી પૂરી થાય, કથાકાર નહિ, આખ્યાનકાર શઠં પ્રતિ શાક્યમ્ નહિ પણ શઠં પ્રતિ સત્યમાં માનનારા, “સત્ય પણ નહિ પણ સંપૂર્ણ સજ્જ. વક્તા પૂ. નારાયણભાઈનો સતત મારો ધ્રુવ તારો, સત્ય ચિંધે મારગ મારો, સત્યની ટૂંકે ટૂંકે કરું હું ત્રણ-સાડા ત્રણ કલાક અખ્ખલિત ગાંધીમય વાણીપ્રવાહ, સાથો સાથ આરોહણ, સત્યનો જ થાતો જય; ભલે મારો થાતો ક્ષય', એવું ગાંધી વિશેના સ્વરચિત પ્રસંગોચિત ગીતો, કેટલાંક પરિચિત અને જીવનભર જીવન જીવનાર, પળે પળ “સત્યના પ્રયોગો' કરનાર અને પારંપારિક ભજન-કાવ્યો અને એ બધાં, એ બધું સંગીતના ભાવભર્યા સત્યને જ પરમેશ્વર માનનાર સત્યના સાધક, સત્યથી કશુંયે. શ્રેષ્ઠ સૂરો સાથે વહેતું રહે, વહેતું જાય. શ્રોતા ગાંધી જીવનથી ભીંજાતો જગમાં નહિ, સત્ય કાજે જ જીવન ઓવારનારા અને સત્યથી જીવનને જાય અને ગાંધીને ભજતો થઈ જાય. ધન્ય સમજનારા, બાળપણમાં અંધારામાં ભય પામતો આ 'મોનિયો', આ ધરતી ઉપર વિહરતા જોયેલા આ મહા માનવની સત્ય નિતરતી જગત ઉપર અનેક સત્યો'ના અજવાળા પાથરતો જનાર અને ‘સત્યને કથા, અહીં માત્ર ગાંધીનું જ જીવન, વિશેષ કશું નહિ. કલ્પનાના રંગો પામી ક્ષણે ક્ષણે સત્યની જ પૂજા કરનાર સત્યના પરમ આગ્રહી આપણા નહિ, કલ્પનાના પાત્રો નહિ, અશિશુદ્ધ સત્યનો ઇતિહાસ, શ્રદ્ધા, આ ગાંધી પૂર્ણ અર્થમાં ‘વૈષ્ણવજન.'
, અંધશ્રદ્ધા કે ચમત્કારની આડ વાતો નહિ. તાણી તાણીને ભરેલી સત્યનો આ પથિક સત્યને માર્ગે ચાલી સાધારણ માણસમાંથી શેરો-શાયરી નહિ, કે નહિ અપ્રસ્તુત એવા ગોઠવેલા શ્રોતા રંજિત મહાત્મા બન્યો. આ મહામાનવની આત્મકથા 'સત્યના પ્રયોગો' વાંચો રમૂજી ટુચકા, યુદ્ધની વાતો તો ખરી પણ હિંસાની તરફેણ નહિ. જુસ્સો કે શ્રી નારાયણ દેસાઈના મહાત્મા ગાંધીજીના ચાર ભાગમાં વિસ્તરેલાં ખરો, પણ એ દેશ દાઝનો ‘જોસ્સ', બે પક્ષો ખરા પણ કોઈ શત્ર મારું જીવન એજ મારી વાણી'ના ગાંધીજીના જીવન પ્રસંગોમાંથી નહિ, માનવ માત્ર અને જીવ માત્ર માટે ભરપૂર પ્રેમ. માસમાં રહેલા પસાર થાવું કે પછી દશ વર્ષના પુરુષાર્થભર્યા સંશોધનથી બર્ટને લખેલું તમસુ પ્રત્યે પણ વેર નહિ પણ એ દોષને બહાર કાઢી ફગાવી દેવાની ૭૫૦ પાનાનું ‘દક્ષિણ આફ્રિકામાં ગાંધી'નું મહાનિબંધ જેવું પુસ્તક શીખપાપ તણો પ્રતિકાર કરો, પણ નહિ પાપી પર સખતી રે, સર્વ વાંચો કે પછી ગાંધી જીવન વિશે લખાયેલા સેંકડો પુસ્તકોનું ચયન ધર્મો એ જ પઢાવે એ જ ગાંધીની ઉક્તિ રે.' સાંજે પાંચથી સાડા આઠનો
છે
છે
,