Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 142

પ્રબુદ્ધ જીવન
સત્યેવ જયતે.
આપણી સરકારે આ વાક્યને સરકારના આદર્શ વાક્ય કે મુદ્રાવાક્ય તરીકે સ્વીકાર્યું છે. આપકો માટે આ કરતાં કોઈ વધારે યોગ્ય પસંદગી હોઈ શકે નહિ ગાંધીજીના જીવનનું સર્વસ્વ સત્યની શોધ અને સત્યના પ્રયોગોનું હતું.
આ વાક્યની શુદ્ધિ સંબંધી પ્રશ્ન ઊઠેલો કે છેલ્લો શબ્દ અતિ ખરો છે કે નયતે ખરો છે ? અલબત્ત મુંડક ઉપનિષદ જેમાં આ વાક્ય આવે છે તેમાં નયતે પ્રયોગ છે, એટલે એ પ્રાચીન પ્રયોગ જ સ્વીકારાયો અને તે યોગ્ય છે. પણ આ ભાવપ્રયોગમાં પણ એક રહસ્ય રહેલું છે.
શિષ્ટ સંસ્કૃતમાં, અને સંસ્કૃત વ્યાકરણ પ્રમાણે રતિ રૂપ જ થાય જે શબ્દ વારંવાર વપરાય છે. ગુજરાતીમાં પણ એનો અર્થ બધા જાણે છે. પણ સંસ્કૃત ટીકાકારો આ શબ્દના અર્થમાં એક ભેદ બતાવે છે તે તાકિ અથવા ધાર્મિક છે. તિ (જય પામે છે) ક્રિયાપદ સકર્મક હોય ત્યારે તેનો અર્થ કોઈને હરાવીને વિજથી થવું એવો છે. ૨મી વાળું નઈ। એટલે રામ રાવને જીતે છે, તેમાં રાવાને હરાવીને જીતવાનો અર્થ રહેલો છે; પણ દેવીની સ્તુતિઓમાં અ યિાપદ અકર્મક અર્થમાં વપરાય છે, જેમ કે લગ્નપત્રિકામાં ચ અદ રચના 'તે સિન્ધુરવદન (ગણપતિ) જય પામે છે.' ખાતી વ>સંત કવિની ભારતી (સરસ્વતી) જય પામે છે.’ આવા પ્રસંગે એનો અર્થ ઉત્કર્ષ પામે છે એવો થાય છે. તેમાં કોઈને હરાવવાનો, કોઈને હાનિ પહોંચાડવાનો અર્થ નથી. એ અર્થમાં કોઈ બીજી વ્યક્તિ સાથે કશો સંબંધ હોતો નથી.
ઉપરના ઉપનિષદના વાક્યમાં પરા મો આર્મક ક્રિયાપદ છે અને એનો અર્થ પણ ત્યાં ઉત્કર્ષ પામવી એ જ છે. અલબત્ત નવી વેદી પછી સંસ્કાર પામેલી ભાષાના વ્યાકરણ પ્રમાણે શુદ્ધ છે, પણ એનો જે ઉદ્દિષ્ટ અર્થ છે, તે નયતે માં વધારે સારી રીતે પ્રગટ થાય છે. ગતિ એ પરÂપવી રૂપ છે અને પતે એ આત્મપરી રૂપ છે. મ નો અર્થ બીજાને અર્થે એવો થાય છે. ગામને નો અર્થ પોતા અર્થ એવો થાય છે. સત્ય જ પામ છે તે બીજા કોઈને હરાવીને નહિ, પણ કેવળ પોતાના સ્વભાવથી જ ઉત્કર્ષ પામે છે, અને એ રીતે એ શબ્દ આત્મનેપદી રૂપ છે તેમાં વારસ રહેલું છે. મહાત્માજી કહેતા કે સત્યાગ્રહી ખોટો હોય તોપણ તે કદી બીજાને નુકસાન કરતી નથી, નુકસાન કરતો હોય તોપણ પોતાને માત્ર કરે છે, તો સાચી હોય ત્યારે તો તેના જેવી નિર્દોષ, નિરુપદ્રવી કોઈ બીજો હોઈ શકે નહિ.
માણસની પોતાની ઉત્કર્ષ સત્યમાં જ છે. સત્ય ખરી રીતે તો માણસના અનુભવમાં રહેલું છે. તેને શોધીને જીવનનું ખાતર આપતા તેનો અને માણસનો બન્નેનો ઉત્કર્ષ થાય છે.
માનભૂતિમાં સત્યમાં નાખેલું બીજ જ ઊગે છે ફાવે છે ફળે છે. સત્યની ઉપેાથી સેવેલું કાર્ય વર્થ જાય છે, અસત્યમાં નાખેલું નાશ પામે છે.
મૂળ ઉપનિષદમાં સત્યમેવ ગયતે કહી પછી તેની ઊલટી બાજુ વિશે 7 અમૃતં ‘અમૃત-અસત્ય જય પામતું નથી' એટલું જ કહ્યું છે, પણ મહાકવિ ગેટેએ ઊલટી બાજુ વિશે એક જગાએ બહુ સુંદર કહ્યું છે. હું તેનો અંગ્રેજી તરજુમો મૂકું છું.
Out of falsehood nothing evolves, it on the contrary involves us.
ભાષાંતર કરવું અઘરું છે, પણ અત્યારે મને જે સૂઝે છે તે લખું છું : ‘અસત્યમાંથી કદી કે ન ઊગતું, એ ગૂંચવે આપણને જ ઊલટું.'
. રામનારાયણ પાઠક
ક્રમ
૨૨૯૮
વિષય સૂચિ
કૃતિ
ગાંધી કથા : એક ચૈતન્યધન અનુભૂતિ ાષ્ટ્રીયતાના જ્યોતિપૅરની 'ભવાની ભાડી
શ્રી જયવીરાય સૂત્રનો મર્મ જૈન પારિભાષિક શબ્દો
ઘરને ઊંબરે આવી છે પાઠશાળા
૧૬ માર્ચ, ૨૦૦૬
વર્ષનું લવાજમ ૩ વર્ષનું લવાજમ .
૫ વર્ષનું લવાજમ
આજીવન લવાજમ
ઉર્જા
- ડૉ. ધનવંત શાહ
ડૉ. રાજિત પટેશ (નાગ)
પદ્મશ્રી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ
ડૉ. જિતેન્દ્ર બી..શાહ ડૉ. ગુલાબ દેઢિયા
પ્રબુદ્ધ જીવન : ગ્રાહક યોજના
ભારતમાં
પરદેશ
રૂા. ૧૨૫/
રૂ. ૩૫૦/
રૂા. ૫૫૦/
રૂા. ૨૫૦૦/
કન્યા કરિયાવર આજીવન લવાજમ રૂા. ૨૦૦૦/
9-00
વનર
૩
૬
૧૨ ૧૪
૧૬
U.S.A U.S.A26-00 U.S.A" 40-00
U.S.A. 112-00 U.S.A.100-00
ક્યારેય પણ જા×ખ ન લેવાની ‘પ્રબુદ્ધ જીવનની નીતિ હોઈ એના ગ્રાહકો અને શુભેચકો તેમ જ દાતાઓ જે આ સત્ત્વશીલ સામયિકને જીવંત રાખી શકશે. (૭૭ વર્ષની અવિરત સેવા છે મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના મુખપત્રોની) ગુજરાતી ભાષાના સામયિકો જીવશે તો જ ગુજરાતી ભાષા અને ગુજરાતી સંસ્કાર સંસ્કૃતિ જીવંત શિ.
જૈન ધર્મ અને સર્વ ધર્મના ચિંતનો આવા સામયિકોથી જ વર્તમાન અને ભવિષ્યની પેઢીના હૃદયમાં રોપાતા જશે.
પુનિત પુત્રી તો ‘દુહિતા' અને ‘દેહલી દીપક' છે; એટલે બન્ને દિશા અને બન્ને ઘરને અજવાળે એવો ઘરના ઉંમરાનો એ દીપક છે. લગ્નમાં આપી લાખો રૂા.નો ખર્ચ કરીએ છીએ, લાખોના કરિયાવર અને ઘરના સંસ્કાર સાથે પુત્રીને વિદાય આપીએ છીએ તો કરિયાવરમાં *પ્રબુદ્ધ જીવન' ન આપી શકીએ ?
પુત્રીના જીવનમાં એ સદાય જીવંત રહેશે. પથદર્શક બનશે.. સુત્તેપુ કેં બના...?
-ચેક ‘શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ'ના નાર્મ મોકલશો.કોઈ પણા માસથી ગ્રાહક બની શકાય છે.
મેનેજર