Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 137

૧૬ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૩
જૈન પારિભાષિક શબ્દકોશ
ડૉ. જિતેન્દ્ર બી. શાહ (જૈન સાહિત્ય સમારોહ વખતે ધણી વખત મેં પૂ. રમણભાઇને જેન પારિભાષિક શબ્દકોશ માટે વિનંતિ કરેલી. ત્યારબાદ આ વિશે ઘણી વખત અમારે ચર્ચા થતી હતી. પણ પૂ. સાહેબ ઘણા વ્યસ્ત હતા એટલે કામનો પ્રારંભ થઈ શક્યો નહિ. પરંતુ મારા મનમાંથી આ વાત નીકળે નહિ. થોડા દિવસ પહેલાં સ્નેહી મિત્ર ડૉ. જિતેન્દ્રભાઈને મેં ફોન ઉપર વિનંતિ કરી, અને કેવા જોગાનુજોગ કે પૂ. સાહેબ સાથે જિતેન્દ્રભાઈને પણ આ વિશે વાત થઈ હતી.
શ્રી જિતેન્દ્રભાઈએ મારી વિનંતિ તરત જ સ્વીકારી એ માટે અમો એમના આભારી છીએ. હવેથી ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના પ્રત્યેક અંકે આ લેખમાળા પ્રગટ થશે. જૈન પારિભાષિક શબ્દો તો અનેક છે.
આ શબ્દોનો અંગ્રેજી અર્થ પણ પ્રગટ થવાથી હવે દાદા-દાદી પોતાના પૌત્ર-પૌત્રી-દોહિત્ર-દોહિત્રીને અંગ્રેજીમાં પણ જૈન તત્ત્વ સમજાવી શકશે. આ પારિભાષિક શબ્દકોશનો એ પણ એક મુખ્ય હેતુ છે; કારણ કે નવી પેઢીનું શિક્ષણ માધ્યમ બહુધા અંગ્રેજી જ છે.
ડૉ. જિતેન્દ્રભાઈ શાહ જૈન ધર્મના ઊંડા અભ્યાસી છે. બનારસમાં જૈન ધર્મના પ્રકાંડ પંડિત ડૉ. સાગરમલ જૈનના માર્ગદર્શન હેઠળ એઓશ્રીએ 'દ્વાદશ નયચક્ર' ઉપર શોધ પ્રબંધ લખી પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી છે. અત્યારે અમદાવાદની લાલભાઈ દલપતભાઈ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ
ઑફ ઈન્ડોલોજીમાં એઓ ડિરેક્ટર તરીકે પોતાની સેવા આપી રહ્યાં છે. – તંત્રી) ' વર્તમાન સમયમાં ધર્મ પ્રત્યેની ભાવનામાં અભિવૃદ્ધિ થઈ રહી છે. ધર્મના ગ્રંથો વાંચવાની જિજ્ઞાસામાં પણ અભિવૃદ્ધિ થઈ છે. જૈન ધર્મના ગ્રંથો પણ અધિકાધિક સંખ્યામાં છપાઈ રહ્યા છે પરંતુ તે ગ્રંથોમાં વપરાતા પારિભાષિક શબ્દોનો પ્રચુર માત્રામાં ઉપયોગ થતો હોવાથી વાચકને તે ગ્રંથો વાચવામાં રસ પડવાને બદલે કંટાળો આવવા લાગે છે તેથી તેવા શબ્દોના અર્થનો એક કોશ હોવો જોઇએ એ આજના યુગની માંગ છે. આ અંગે મુ. શ્રી રમણભાઈ ગંભીરતાથી વિચારી રહ્યા હતા. તેમની ભાવના એક કોશ તૈયાર કરવાની હતી પરંતુ દુર્ભાગ્યે તે અપૂર્ણ જ રહી. હવે તે દિશામાં અહીં પ્રયાસ આદર્યો છે. વર્તમાનકાળે પારિભાષિક શબ્દોના માત્ર ગુજરાતી અર્થથી પણ ચાલે તેમ નથી હવે તો અંગ્રેજી અર્થ પણ આપવા જરૂરી છે. તેથી અહીં દ્વિભાષી શબ્દકોશ આપવામાં આવી રહ્યો છે. ક્રમશઃ શબ્દો તથા તેના અર્થો આપવાનો અહીં ઉપક્રમ છે.
૨.
અજીવ Non sentient entity BLETLLEL Stealth અધમસ્તિકાય Media of rest અભ્યાખ્યાન Accusation 344 Costly Clairvoyance knowledge અશુભ;
Unauspicious અસત્યge
Falsehood અંતરાય Obstructive ૯, આકાશ Space ૧૦. આયુષ્ય Lifespan-determining ૧૧. આસવ Inflow of karmic particles ૧૨. ઇર્ષા
Jealousy ૧૩. કર્મ
Karmic particles ૧૪. કલહ
Quarrel ૧૫. કામ . Sensual Pleasure ૧૬. કાળ
Time ૧૭. કેવળજ્ઞાન
Omniscience ૧૮. ક્રોધ
Anger ૧૯. ગતિ Realm of birth ૨૦. ગોત્ર
Status-determining ૨૧. જાતિ, Species of birth ૨૨. “ જીવે
Soul (sentient entity) ૨૩. જ્ઞાનાવરણ Knowledge-covering ૨૪. દર્શનાવરણ Intution-covering ૨૫. દ્વેષ
Aversion ૨૬. ધર્માસ્તિકાય Media of motion ૨૭. નામ Body-making
re
અનાત્મ તત્ત્વ, નિર્જીવ ચોરી, માલિકની રજા સિવાય પદાર્થ લઈ લેવો. સ્થિતિ સહાયક તત્ત્વ આળ ચડાવવી, દોષારોપણ, ન હોય તેવા દોષો ચડાવવા અમુક મર્યાદા સુધીનું જ્ઞાન પાપ કર્મ જૂઠું બોલવું શક્તિમાં બાધારૂપ કર્મ અવકાશ, આકાશ જીવનરેખા (આયુષ્ય) નિર્ધારક કર્મ કર્મોનું આવવું, આત્મા ઉપર કર્મોનું આગમન ઈર્ષ્યા કર્મ, ક્રિયા, કર્મ પુદ્ગલ ઝઘડો, લડવું, કજિયો, કંકાસ પ્રેમ, રાગ, આસક્તિ,ઈચ્છા કાળ, સમય સર્વજ્ઞ, સંપૂર્ણજ્ઞાન ગુસ્સો, કોપ ચાર પ્રકારની ગતિ દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ, નારક પદ, નિર્ધારક કર્મ જન્મોત્પત્તિનું સ્થળ આત્મા, જીવ જ્ઞાનને આવરનાર કર્મ દર્શનને આવરનાર કર્મ અણગમતો તિરસ્કાર ગતિસહાયક તત્ત્વ શરીરરચના નિર્ધારક કર્મ