Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 130

:
- શ્રી મોરારજીભાઈના આન્તર સાન્નિધ્યમાં (ફેબ્રુઆરી એ આપણા મૂર્ધન્ય રાજનીતિજ્ઞ શ્રી મોરારજી દેસાઈનો
પ્રેરણા અંતરની જન્મ માસ. આપણે આપણા આદર્શ અને રાષ્ટ્રીય પુરુષોને જલ્દીથી કોઇની પ્રેરણા તે વખતે નહોતી. ગાંધીજીને તો મળેલો પણ નહિ. ભૂલતા જઇએ છીએ. આજે રાજકારણમાં અને વહિવટી ક્ષેત્રે આપણા સરદારશ્રીને કેવળ એકવાર મળ્યો હતો ને તે પણ સુધરાઈની નોકરી નૈતિક મૂલ્યોનું કેટલું બધું અવમૂલ્યન થયું છે એ આપણે સૌ જાણીએ અંગે વિધિસર મુલાકાત આપવા ગયેલો ત્યારે. સ્વ. મહાદેવભાઈ સાથે છીએ.
મારો પરિચય હતો, પરંતુ એમની સાથે આ વિષે ચર્ચા કરી નહોતી. આવા સમયે આ ફેબ્રુઆરીમાં આપણાં એ આદર્શ પુરુષને યાદ પિતાજીના મૃત્યુ પછી કુટુંબની જે મહાન જવાબદારીઓ માટે શિરે કરીએ તો જરૂર ક્યાંક પ્રેરણા જ્યોતિ પ્રગટશે.
આવી હતી તેમાંથી ઠીક અંશે મુક્ત થઈ ગયો હતો અને હવે અંગત તા. ૨૬-૨-૧૯૫૬નાં જન્મભૂમિ'ના તંત્રી શ્રી મોહનલાલ લાભ માટે કંઈ કરવું નથી, કમાવું નથી એવો મનમાં નિશ્ચય થયો મહેતા સોપાને શ્રી મોરારજી દેસાઇની મુલાકાત લીધી હતી અને એઓ હતો એટલે નોકરી છોડવાનું સહેલું બન્યું. શ્રી સાથે પ્રશ્નોત્તરી કરી હતી. એ મરણ નોંધ સર્વ પ્રથમ જન્મભૂમિ'માં “એ વખતે સત્યાગ્રહમાં જોડાવાની કોઈ ગણતરી નહોતી, પરંતુ ત્યારે પ્રગટ થઈ હતી. એ મુલાકાત પછી એ સમયના પ્રબુદ્ધ જીવન'ના બહાર આવ્યા પછી વાતાવરણમાં ભળતો ગયો. કોંગ્રેસમાં જઈ નામ તંત્રી શ્રી પરમાણંદ કુંવરજી કાપડિયાએ ૧૫ માર્ચ ૧૯૫૬ માં “પ્રબુદ્ધ નોંધાવ્યું. ધારાસણા ગયો. સવિનય કાનૂનભંગની લડતમાં જીવનમાં પ્રગટ કરી હતી. એ જ મુલાકાતના કેટલાંક અંશો આજે સરમુખત્યાર બન્યો ને જેલમાં ગયો. આજે વિચારું છું તો એમ લાગે પચાસ વર્ષ પછી “પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રગટ કરી એ મહાપુરુષના જીવન છે કે આમાંનું કંઈ હું શોધવા ગયો નહોતો. પરિસ્થિતિ અનુસાર વર્યો અને આદર્શને અંજલિ આપવાનો નમ્ર પ્રયાસ કર્યો છે. ' હતો. ગાંધીજીને તો છેક જેલમાંથી છૂટ્યા પછી મળ્યો. એ પછી પણ
ગોધરા ત્યારે પણ હતું અને આજે પણ છે, પણ આપણો વિકાસ કામ વિના મળવાનું રાખતો નહિ.” કેટલો?
ઇશ્વરનિષ્ઠાનું મૂળ આવા આદર્શ રાજનીતિજ્ઞો અને આવા આદર્શોની આજે તો મેં બીજો પ્રશ્ન કર્યો: “ઇશ્વર પ્રત્યે આપ અત્યારે જે શ્રદ્ધા ઉચ્ચારો આપણને ખૂબ જરૂર છે.-તંત્રી)
છો તેનું બીજ, પ્રગટે રીતે, ક્યારનું ? એ શ્રદ્ધા જન્મવાનાં અને દઢ સરકારી નોકરી કેમ છોડી ?
થવાનાં કોઈ કારણો આપી શકો ? કોઇ વાર અશ્રદ્ધાના અંધારા આવી મેં પહેલો પ્રશ્ન પૂછડ્યો એમના જીવનના મહાન પલટાનો પ્રસંગ- જાય છે ખરા ?' “ડેપ્યુટી કલેક્ટરના પદનું રાજીનામું આપી આપ સત્યાગ્રહમાં પડ્યા ઉત્તર મળ્યોઃ 'સંકારબીજ વિષે એમ કહી શકાય કે પૂર્વજન્મની તેની પાછળ કોઈ પ્રસંગ કે વ્યક્તિની પ્રેરણા હતી? નિર્ણય આકસ્મિક કંઈક મૂડી હશે, પરંતુ પ્રગટ રીતે વધુમાં વધુ અસર મારા પિતાજીની. લેવાયો હતો? કે લાંબા સમયનાં મનોમંથનનું પરિણામ હતું ? તેઓ પ્રભુપરાયણ અને નિલેપ વૃત્તિના હતા. મને એમ લાગે છે કે
એમણે ઉત્તર આપ્યોઃ “સત્યમય જીવન જીવવાની અભિલાષા આજે હું આ વોત્રમાં જે સ્થિતિએ પહોંચ્યો છું તે સ્થિતિ કરતાં તેઓ પહેલેથી જ હતી. દેશભક્તિ પણ દિલમાં ખરી, પરંતુ કૌટુંબિક સંયોગ ત્યારે આગળ હતા. ઇશ્વર પ્રત્યેની એમની શ્રદ્ધા અનન્ય હતી. મને તો અંગે તેની તીવ્રતા નહિ. ખાદી ઘણા સમયથી પહેરતો ને સાદું જીવન એમ લાગે છે કે એમને ત્યાં જન્મવાનું ને એમની છાયામાં ઉછરવાનું પણ સ્વીકારેલું. સરકારી નોકર ને બનવું જોઇએ એવું મનમાં હતું. પણ ઇશ્વરની કૃપાથી જ બન્યું. અને તે માટે અમદાવાદ સુધરાઇના અધિકારી થવા માટે અરજી કરી
સંપત્તિ અને વિપત્તિ દારશ્રી તે વખતે સધરાઇના સકાની હતા. પરંતુ મારી નોકરીને જીવનના અનેકાનેક અનુભવોથી આ શ્રદ્ધા દઢ બનતી ગઈ છે. બની શક્યું નહિ.
એમ કહું કે ઇશ્વરદર્શન-સત્યદર્શન એ જ જીવનનું અંતિમ ધ્યેય બની ‘સરકારી નોકરી કરતાં કરતાં એમ થયા કરતું હતું કે આ રીતે ગયું છે. એ વિના બધું મિથ્યા છે, ખોટું છે એમ અંત:કરણથી લાગે છે પરદેશી સત્તાને ટકાવવામાં મદદરૂપ થવાનું યોગ્ય નથી, પરંત ને બુદ્ધિનો પણ તેને ટેકો છે. એશ્રદ્ધાનો અંધારાં કોઈ દિવસ આવ્યાં એમ કહેતો કે હું પોતે તો પ્રમાણિકતાથી ને લોકહિતની દષ્ટિથી નથી; એમાં મારે અટવાવું પડ્યું નથી. હા, સુખદુઃખનાં મો જા. વર્ત છું. અંગ્રેજો ને હિંદી અમલદારો વચ્ચે જે ભેદ રાખવામાં આવ્યાં હોય, પરંતુ ત્યારે ય એમ થાય કે ઈશ્વરે મારું કંઈક ભલું કરવા આવતો હતો તે મનમાં સળગી જતો અને તે કારણે પણ નોકરી માગે છે, મને કંઇક આપવા ઇચ્છે છે માટે આ આપત્તિ આવી છે. છોડી દેવાની ઇચ્છા થયા કરતી હતી. દેશમાં રાષ્ટ્રભક્તિનો જુવાળ જીવનના અનુભવો ને અવલોકનોથી મને એવી ખાતરી થઈ ગઈ છે કે ચડતો હતો. મને એમ પણ લાગવા માંડ્યું કે બ્રિટિશ સત્તાને દુન્યવી સુખ ને સંપત્તિ આંતરશક્તિઓના વિકાસમાં બાધારૂપ નીવડે ટકાવવામાં સારા અમલદારો વિશેષ મદદગાર થાય છે, કારણ કે છે અને વિપત્તિથી આપણા અંતરનું તેજ બહાર આવે છે. આવી શ્રદ્ધા. એમના દ્વારા લોકોનો વ્યાજબી અસંતોષ પણ ઓછો થાય છે. દુઃખના દિવસોમાં બળ આપનારી થાય છે. વાસ્તવમાં દુઃખ દુઃખ જ આ વિચારો આગળ વધતાં રાજીનામાનો નિર્ણય થઈ ગયો. લાગતું નથી.' માનસિક નિર્ણય અને નોકરી છોડવાનો સમય વચ્ચે થોડું અંતર
| શ્રદ્ધાની જ્યોત રહ્યું તેનું કારણ ગોધરાના બનાવો અંગે મારી સામે તપાસ મેં પૂછ્યું: “આ વિચારોના સમર્થનમાં આપના જીવનનો કોઈ સચોટ ચલાવવામાં આવી હતી તે હતું. એમાંથી હું છટકવા માગતો પ્રસંગ રજૂ કરી શકો ?' નહોતો. એ તપાસ વેરવૃત્તિથી ને હું હિંદી હોવાથી ચલાવી હતી. એમણે કહ્યું: “પ્રસંગો તો ઘણા છે. પણ શ્રદ્ધાની જ્યોતને જવલંત એનું પરિણામ આવ્યું ને મેં રાજીનામું આપી દીધું.
કરનારો પહેલો પ્રસંગ પિતાજીના મૃત્યુનો. મારી વય ત્યારે ૧૫ વર્ષની.