________________
૧૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
છપાવતા. તેમના આ કાર્યમાં પૂ. ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી પ્રત્યે આદર, બને તેટલું ઉત્તમ કામ ક૨વા માટેની તેમની ચીવટ અને સાથે સાથે તેમનાં નિરાભિમાનપણાના દર્શન પણ થાય છે. તેઓ પોતાના પુસ્તકના વિમોચન કદી કરાવતા નહિ, પરંતુ આશ્રમ તરફથી પ્રગટ થયું હોવાથી તેમણે તે થવા દીધું, આ ગ્રંથી મારા માટે મૂલ્યવાન આભૂષણો છે. સોનાના આભૂષણો તો પહેરીએ ત્યારે ઘસાય, ઝાંખા થાય, તૂટી જાય પરંતુ આ પુસ્તકો જે વાંચશે, સમજી તે પોતાના અંતરથી ઊજળા થશે. રમણભાઈ સાધુ-સાલીજી પ્રત્યે ખૂબ માન ધરાવતાં. તેમ નવકારમંત્રનાં પદ પર અભ્યાસપૂર્ણ શેખો લખ્યા છે તેથી સાધુ-સાધ્વીના ત્યાગ અને તપનું મહત્ત્વ તે જાણતા. જ્યાં જાય ત્યાં શક્ય હોય તો એ સ્થળે સાધુ-સાધ્વીના દર્શન કરવા જાય. ‘પ્રભાવક સ્થવિરો' નામના તેમના પુસ્તકમાં ઓગણીસમા અને વીસમા શતકના બધા ફિરકાના મહાન તેજસ્વી સાધુ-સાધ્વીનાં, ગાભા કે પંથભેદ શેખ્યા વિના, તેમના વિશે મનું સાહિત્ય કે માહિતીનો અભ્યાસ કરીને ચરિત્રો લખ્યાં. તેમની શક્તિ, સાધના અને વિશેષતાઓને સમજવા તેને અનુરૂપ પ્રસંગોનું આલેખન કર્યું. આ ચરિત્રો વાંચીને આનંદ વ્યક્ત કરતા સાધુ મહારાજના શિષ્યના પત્રી પજ આવતા. તેઓ લખતા કે અમારા ગુરુ વિશેની પટના તમારા લખારામાંથીનીચી આનંદ થયો. મહાન આચાર્ય પ્રેમસૂરિમહારાજ એક જ ચોલપટ્ટો રાખતા, ફાટે ત્યાં સુધી વાપરે. પણ પહેલેથી બીજાની સગવડ કરે નહિ. એકવાર જ્યારે ફાટી ગર્યા ત્યારે કેવી અદ્ભુત રીતે બીજો મો વગેરે હકીકત વાંચીને તેમના શિષ્ય પૂ. ચંદ્રશેખર મહારાજનું હૈયું ગદ્ગદ્ થઈ ગયું. ગુરુની આવી માના ધાટે અને સંયમ પાલન માટે હર્ષ વ્યક્ત કરતો તેમનો પત્ર આવ્યો.
૧૯ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
જતા. તેમના કેટલાક પ્રશ્નોનું નિરાકરણ તેમાંથી તેમને મળી રહેતું, રમણભાઇને મળવા પત્ર લખતા, અને રમણભાઈ પણ કચ્છ જાય ત્યારે તેમના દર્શને અચૂક જતા. વિનયથી તેમની સાથે શાસ્ત્રની વાર્તા કરે, શંકાનું સમાધાન કરે. અને ધન્યતાની લાગણી અનુભવે. એ જ રીતે કચ્છમાં બીજા સ્થાનકવાસી સાધુઓને પણ ભાવપૂર્વક મહો લાયજાના સાહિત્ય સમારોહ પછી પૂ. વિનોદચંદ્રજી મહારાજ ને મળવા ગયા હતા.
દિગંબર સાધુમહાત્માઓના પણ દર્શને જાય. લગભગ વર્ષમાં એકવાર જગદીશભાઈ ખોખાણી અને બિપીનભાઈ ગીડા સાથે દિગંબર સાધુઓ અને ખાસ કરીને પૂ. વિદ્યાસાગરજી મહારાજના દર્શને જાય. દિગંબર સાધુઓની દિનચર્યા અને ખાસ કરીને ગોચરી વહોરવાની ક્રિયાને નજરે નિહાળે અને સારા નસીબે તક મળે તો વહોરાવે. દિગંબર સાધુઓને જોઇને ભગવાન મહાવીર આ રીતે વિચરતા હશે એમ વિચારી અત્યંત માનની લાગણી તેમના પ્રત્યે પ્રદર્શિત કરે. તેરાપંથી સાધુના પણ તક મળે દર્શન કરવાનું ચૂકત્તા નહિ. તીર્થયાત્રાએ જવું તેમને બહ ગમતું. અન્ય કોઈ કારણે બહારગામ જાય ત્યારે નજીકના તીર્થ અચૂક જઈ આવે. નેત્રયજ્ઞમાં પુ ડૉ. શીકાકા સાથે જાય ત્યારે તીર્થયાત્રા તો ગોઠવાઈ જ જાય. મોટા ભાગના શ્વેતાંબર તીર્થો તેમણે જોયાં છે. સાથે સાથે મહત્ત્વના બધા જ દગંબર તીર્થોની પશ યાત્રા કરી છે. અને કેટલાંક તીર્થો ૫૨ માહિતીપૂર્ણ લેખ લખ્યા છે જે દિગંબરો પણ ભાવથી વાંચે છે. સાધ્વીજી મહારાજી, ખાસ કરીને પીએચ.ડી. કે કોઈ અન્ય લખાણ માટે તેમનું માર્ગદર્શન મેળવવા આવનાર સાધ્વીજી મહારાજો અને મહાસતીજીઓ રમણભાઇની શાસ્ત્રજ્ઞાનની જાડાકારીથી, કડક ચારિત્ર્યપાલનથી અને હૃદયપૂર્વક મદદ કરવાની ભાવનાથી પ્રેરાઇને ૨માંભાઇને માનની નજરે જુએ. કોઇક વાર રમણભાઈ માટે પિતાતુલ્ય શબ્દ પણ વાપરે. રાજકોટથી ગુરુ પ્રાણ ફાઉન્ડેશન તરફથી ગોંડલ સંપ્રદાયના મહાસતીજીઓએ તૈયાર કરેલી આગમગ્રંથોના અનુવાદ કરતા બધાં જ પુસ્તકી સ્થાનકવાસીસંહે અમને મોકલ્યાં છે. એ અમારો કીમતી ખજાનો છે. નજરે પડે, વંચાય અને રોજ દર્શન થાય એ રીતે અમે અમારા ઘરમાં ગોઠવ્યા છે.
..'
વર્તમાન સમયના સાધુ મહાત્માઓનું તેમને ખૂબ વાત્સલ્ય મળ્યું છે. જ્યારે તેમનાં દર્શને જાય ત્યારે માથા પર, વાંસા પર હાથ ફેરવી પૂ. વિજયરામચંદ્રસૂરિ મહારાજ આશીર્વાદ આપતા. તેમનાં નવાં વખાણની પૃચ્છા કરતા. નવા ઘરમાં દર્શનાર્થે મૂકવા માટે ભગવાન મહાવીર સ્વામી અને ગૌતમસ્વામીની પ્રતિમા અત્યંત પ્રસન્ન મુખમુદ્રા સાથે આપના પૂ. વિજયધર્મસૂરિ મહારાજને કેમ ભૂલાય ? અત્યંત ભાવભર્યા સ્વરે અને આશીર્વાદ આપતા ીય તેવી મુદ્રામાં 'આર્થો રમશભાઈ’ કહી પૂ. વિજયચંદ્રોદયસૂરિ મહારાજ અને અશોકચંદ્રસૂરિ મહારાજ તેમને આવકારતા અને તેમના જૈન ધર્મના લેખોને બિરદાવતા. પૂ. વિજય પદેવસૂરિ મહારાજ ત્રંબારાથી મંત્ર ભરાતા ભરાતા તેમના મસ્તક પર હાથ ફેરવી વાસક્ષેપ નાંખતા, તેમને પોતાના ધર્મમિત્ર ગણાવતાં, તેમની તબિયત માટે પણ ચિંતા વ્યક્ત કરતા. જોરથી પીઠ થાબડી વાસક્ષેપ નાંખનાર જંબૂ વિજયજી મહારાજના મુખ પરનો આનંદ જોળી એ અમારા જીવનનો અનુપમ લહાવો હતો. તેમની સાથે પણ શાસ્ત્રોની અને શબ્દોની ગહન ચર્ચા થતી. ઇડ૨માં પૂ. જનકસૂરિ મહારાજ પાસે જ્યારે જઈએ ત્યારે ધ્યાનનો મહિમા સમજાવે. રમણભાઇનાં અંતિમ દિનોમાં આરાધનાનો અને સમાધિમરણનો મહિયા સમજાવો અને શિવિક ખપતો પત્ર તૈમરો મોકલ્યો હતો. આચાર્ય પ્રદ્યુમ્નવિય મહારાજ અને આચાર્ય શીલચંદ્રસૂરિ મહારાજ જેમની પાસે અને ધર્મગ્રંથોની વાચના માટે જતા. તેમની સાથે નવા કયા વિષય પર લખી શકાય-તેની શક્યતાઓ વિચારતા. તેઓ બન્ને સાથેનું મિલન અમારા માટે ખૂબ પ્રેરક બન્યું.
યોગીસમ આરાધક, અતિ ઉગ્ર અને આશંાિનક સંયમનું પાલન ક૨ના૨, યુવાન યોગેશભાઈને રમશભાઈ જ્યારે મળે ત્યારે બન્ને વચ્ચેના વાર્તાલાપમાં માહિતી અને જ્ઞાનનો ખજાનો ખુલતો બાળે. ત્યાગ અને
અહીં લખ્યા છે તેટલાં જ નામો નીિ, નામાવલિ ધી લાંબી છે. ધ્યાન વિશે ઘણું જાણવા મળે. બન્ને એકબીજાને ખૂબ માન આપે. લખાણના લંબાણ ભયે અહીંથી જ અટકું છું.
રમણભાઇના આયુષ્યના અંતિમ દિવસોમાં યોગેશભાઈએ કૃપાળુદેવના વચનો અને શાસ્ત્રવચનો લખી મોકલ્યા હતા.
કચ્છમાં સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયના અત્યંત ચુસ્ત રીતે સંયમપાલન કરનાર પૂ. રાઘવજીસ્વામી અને પૂ. મૂળચંદજી સ્વામી શાસ્ત્રના પ્રખર અભ્યાસી છે. તેઓ પણ રમભાઇના જખાશો, પુસ્તકા ધ્યાનથી વાંચી
શ્રી રાકેશભાઈ સાથે એમને વિશિષ્ટ કોટિનો સંબંધ હતો. નાની ઉંમરમાં ચાભાઇએ જે સાધના કરી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી વિશાળ સમુદાયને
સાધુઓ તો ખરા જ પણ સાધુતુલ્ય જીવન ગાળનાર વ્યક્તિઓ પ્રત્યે પણ તેમને ખૂબ આદર હતો. સાધુસમું જીવન વિતાવતા જહોરીમલજી પારખના જ્ઞાન, દિનચર્યા અને આશ્ચર્યજનક ત્યાગ અને પથર્યાથી પ્રભાવિત થઈ તેમના વિશે લેખ લખ્યો જે વાંચીને કેટલાય વાંચીએ આશ્ચર્ય અનુભવ્યું છે.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આશ્રમ, સાયલાના પ્રર્શતા પુ, લાકચંદભાઈ થોરા જેને અમે બાપુ કહેતા, તેમના જીવનના વિશિષ્ટ પાસાને આવરી લેતો અંજલિ લેખ તેમણે લખ્યો. સાયલા આશ્રમમાં વારંવાર જવાને કારણે ત્યાંના સમગ્ર આરાધક પરિવાર સાથે અમારે લાગણી અને પ્રેમનો નાતો બંધાયો. પૂ. બાપુ, પૂ કયાા બહેન-ગુરુર્મયા, પૂ. ભાઇશ્રી, ટ્રસ્ટીયાથી માંડી નાનામાં નાના પાયા સુધી સહુએ અમને પ્રેમતી સાથ્યા છે, અમને એટલો પ્રેમ આપ્યો છે કે અમે જિંદગીભર ભૂલીએ નહિ.