Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 106

૧૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
તેમાંથી બે સ્મરણો રજૂ કરીશ.
શાંતિ અનુભવનાર તેમનું જીવન પ્રેરક છે. બીજો એક પ્રસંગ યાદ આવે મુંબઈ યુનિવર્સિટીએ મારી પીએચ.ડી.ના ગાઈડ તરીકે નિમણુંક છે. મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ આયોજિત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના પ્રમુખ કરી ત્યારે તેમણે મને અભિનંદન તો આપ્યા જ પણ પ્રોત્સાહન આપી તરીકે વ્યાખ્યાનમાળામાં તેઓ મને આમંત્રણ આપવા માગતા હતા જેમાં મારામાં આત્મવિશ્વાસ જગાવ્યો. શ્રદ્ધા વ્યક્ત કરી અને આશીર્વાદ આપ્યા. પ્રકાંડ મહાનુભવો વ્યાખ્યાન આપતા. તેમણે મને આમંત્રણ આપ્યું જૈન સાહિત્યમાં સંશોધન કરી શકાય એટલી અઢળક સામગ્રી છે એમ શરૂઆતથી અંત સુધી, વિષયની પસંદગીથી માંડીને જે માર્ગદર્શન આપ્યું કહી માર્ગદર્શન આપ્યું. યોગાનુયોગ મારી યુનિવર્સિટી તરફથી તે યાદગાર બની રહેશે. આ રીતે તેઓ સ્વતંત્ર ચિંતન અને મૂલ્યાંકન વિદ્યાર્થિનીની થિસિસના પરીક્ષક તરીકે તેમની નિમણૂંક થઈ અને તે કરવા વિદ્વાનોને પ્રેરતા. અને એક આપ્તજનની જેમ તેમના વ્યક્તિત્વનાં સમયે તેમના વ્યક્તિત્વનો પરિચય થયો તે અવિસ્મરણીય દિવસ અને અને વિદ્વતાનો પરિચય થયો. અને મારી પાસે કેટલા વિદ્યાર્થીઓ કયા તેમનું અવિસ્મરણિય વ્યક્તિત્વ કદી ભૂલી નહીં શકાય. પ્રિન્સિપાલ ડૉ. વિષય પર પીએચ.ડી. કરી રહ્યા છે તેની નોંધ લેતા. તેમના કહેવા ધનવંતીબેન મોદી જે મારા પીએચ.ડી.ના વિદ્યાર્થિની હતાં તેમના શબ્દોમાં પ્રમાણે ભારતની યુનિવર્સિટીઓમાં જેન ચેર ઓછી છે. તત્ત્વજ્ઞાન અને કહીએ તો મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાં મારો પીએચ.ડી. નો મહાનિબંધ લખીને જૈન દર્શન વિષે તેમની સાથે વાતો કરવા મળી એ સદ્ભાગ્ય છે. જૈન આપ્યા બાદ લાંબી પ્રતીક્ષા પછી આવ્યો. ૩-૧૨-૨૦૦૦ નો Viva- સાહિત્યના વારસાને વ્યવસ્થિત અને પ્રકાશિત કરી અભ્યાસીઓને Voce' નો રોમાંચક દિવસ. એક બાજુ હર્ષ અને બીજી બાજુ થોડો ફફડાટ. પ્રોત્સાહિત કરવાનો તેમનો પ્રયાસ સફળ રહ્યો. પાસપોર્ટની પાંખે ડૉ. રમણભાઈ શાહ પરીક્ષક તરીકે આવવાના હતા. તેમને દૂરથી લેખમાળા' 'નવનીત'માં પ્રકાશિત થતી અને એ વિષે હું તેમની સાથે કોઈવાર સાંભળ્યા હતા, તેમની વિદ્વતાનો થોડો પરિચય ખરો પણ ચર્ચા કરતી ત્યારે ઘણું જાણવાનું મળતું. આટલા નજીકથી પહેલી જ વાર મળવાનું થાય અને તે વિદ્યાર્થિની અને આવા આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ ધરાવનાર, ધર્માનુરાગી, બહુમુખી પરીક્ષકના સંબંધથી. બોમ્બે યુનિ.ના અભિમન્યુના કોઠા જેવા અનેક પ્રતિભા ધરાવનાર એન.સી.સી.ના ઓફીસર, તત્ત્વચિંતક, સરસ્વતી ખંડો વટાવી એક કર્મચારી મને અંદર લઈ ગયો. મારા માર્ગદર્શિકા ડાં. પુત્ર-ક્યારે પણ ભૂલાશે નહીં. છેલ્લે હમણાં જ્યારે બે મહિના પહેલા કોકિલાબેન અને બીજા ડૉ. આર. સી. શાહ પરીક્ષકની ખુરશીએ અને તેમને મળવા ગઈ તેમના મુલુંડના નિવાસસ્થાને ત્યારે પણ તેમણે સામે પરીક્ષાર્થી તરીકે હું બેઠી. શરૂઆતમાં મારા મહાનિબંધ વિષે, “જ્ઞાનસાર’નો તેમણે કરેલ અનુવાદ અને બીજું એક પુસ્તક યાદ કરીને મુનિ ધર્મસિંહજીના ગુણો વ્યક્તિત્વ અને સાહિત્ય વિષે, થોડા પ્રશ્નો આપ્યું - ઘર બદલ્યું ત્યારે નવું સરનામું યાદ કરીને મોકલ્યું--અને જ્યોર તેમણે પૂછ્યા. –કેટલા કઠોર પરિશ્રમ પછી ડૉ. કોકિલાબેનના માર્ગદર્શન કોઈ સમારંભ માટે તેમને મુખ્ય મહેમાન તરીકે આમંત્રણ આપવા સંપર્ક હેઠળ એ થિસિસ તૈયાર થયો હતો. એટલે જવાબ આપવામાં કોઈ કર્યો ત્યારે જાણ્યું કે તબિયત સારી નથી. ત્યારે પણ તેમની ખોટ અનુભવી. મુશ્કેલી ન પડી. ભય, શંકા બધું ગાયબ ! રમણભાઈના વ્યક્તિત્વના ' આવા સરળ વ્યક્તિત્વ માટે પ્રખ્યાત પંક્તિ યાદ આવે છે: વાઇબ્રેશનમાંથી એક પ્રોફેસર, પરીક્ષક તરીકે તેમને ઓળખ્યા પણ તેમાં છાયા તો વડલા જેવી સરળતા જોવા મળી. પ્રશ્નોની પરંપરા તો ચાલી. ૫... પછી ભાવ તો નદના સમ રમણભાઈએ એટલી આત્મીયતાથી, મારા લખાણ માટે આનંદ પ્રગટ દેવોના ધામ જેવું કર્યો. થોડા સમય પછી કોસબાડના જૈન સાહિત્ય સમારોહમાં આવવાનું હતું જાણે હિમાલય ! આમંત્રણ પણ આપ્યું. પછી તો લોકશાહ, લોકાગચ્છ વગેરે કેટલીય "His life was gentle
and the elements so mixed in him વાતો કરી. ખરેખર તેમને મળીને લાગ્યું કે તેઓ વિશેષણના નહીં પણ
That nature might stand up ક્રિયાપદના માનવી છે. એટલે એ અર્થમાં તેઓ કર્મયોગી છે.
And say to the whole world. આમ તેઓ પરીક્ષક તરીકે આવ્યા હતા પણ પરીક્ષાનો ભાર વિદ્યાર્થી This was a man' પર લાદવાને બદલે તેમના મિત્ર, માર્ગદર્શક બની ખુલ્લા દિલે ચર્ચા આજે ડૉ. રમણભાઈ આપણી વચ્ચે ઉપસ્થિત નથી પરંતુ તેમના કરી- આ મેળાપ દરમ્યાન તેમના નિત્યકર્મ અને ધર્મ વિષે ચર્ચા કરતાં પ્રત્યે બહુમાનની અને કૃતજ્ઞતાની લાગણી વ્યક્ત કરું છું, અનેક સમાજ ખૂબ આનંદ થયો. ખૂબ જ નિયમિત શિસ્તભર્યું તેમનું જીવન હતું-ખરેખર ઉપયોગી પ્રવૃત્તિના કર્તા તરીકે તેઓ હંમેશા યાદ રહેશે. તેઓ એક મુઠી ઊંચેરા માનવી હતા. વ્યસ્ત જીવનમાં પણ સામાયિકની એ પૂનિત સ્મૃતિ કદી ના ભૂલાશે. એમને મારી ભાવભરી અંજલિ.
જ્ઞાનની પાંખે ઊડનારા વિહંગ
1 કિશોર સી. પારેખ જીવનને સાધના કહેનારા એ સ્પષ્ટતા નથી કરતા કે દરેક મનુષ્ય થયો. ત્યારે એમ.એ.ના વિદ્યાર્થીઓએ જુદી જુદી કૉલેજમાં જ્યાં પ્રોફેસર શેની સાધના કરે છે. કોઈ સંપત્તિ માટે પુરુષાર્થ કરે છે તો કોઈ કીર્તિ જોડાયેલા હોય ત્યાં જવું પડતું. એટલે સેંટ ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં તેમના માટે પ્રયત્નો કરે છે. પુણ્યશાળી જીવા આત્માના ઉદ્ધાર માટે મથે છે તો વર્ગમાં જવાનું થતું. કસરતબાજને હોય તેવું કસાયેલું શરીર, ઉપર હસમુખું ઘણાંને લોક કલ્યારામાં જ આત્માનો ઉદ્ધાર દેખાય છે. સૌની સમજ, વદન અને ચમકતી આંખો ચશ્માં પાછળથી તમને માપી લે બીજા કેટલાંક અલગ, સૌનો ઉછેર અલગ અને તે પ્રમાણોનું જીવન. પણ સાધના પ્રોફેસરોની સરખામણીમાં સરના વર્ગોમાં રસ પડતો. તેઓ નોટ્સ માટેનું પ્રથમ સોપાન તો જ્ઞાન જ. પછી ક્યારેક એવું પણ બને છે કે પણ આપતા. પણ તેથીયે વિશેષ વર્ગની બહાર જીજ્ઞાસુ વિદ્યાર્થીને જ્ઞાન સંચયમાં જ જીવનની ઇતિશ્રી આવી જાય છે. આપણા ગુરૂઓ માર્ગદર્શન આપવા સદા તત્પર રહેતા. મેં એમ.એ. કરી લીધું પછી મને પોતાના જ્ઞાનની સાધના કરતાં કરતાં પોતાના શિષ્યગણને પણ જ્યારે મળ્યા ત્યારે તેમણે સૂચવ્યું, ‘કિશોર, તમે પીએચ.ડી. કેમ નથી મોક્ષમાર્ગની કેડી દેખાડતા જાય છે.
કરતા?' મારા કૌટુંબિક સંજોગો એવા હતા કે વિકલાંગ દીકરીને કારણે રમણભાઈ સરનો મારો પરિચય મારા એમ.એ.ના અભ્યાસ દરમ્યાન ત્યારે પીએચ.ડી. કરવું મુશ્કેલ લાગેલું. મેં આ સ્પષ્ટતા કરી ત્યારે કોઈ