Prabuddha Jivan 1999 Year 10 Ank 01 to 12 - Ank 07 is not available

SR No.: 525984
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1999
Total Pages: 116
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 10 MB

Page 6

પ્રબુદ્ધજીવન
અવધૂતી મસ્તીને બેપરાઇ અને બીજી બાજુ ભક્તિભાવ ભીના પચરંગી આર્ત ભક્તો પ્રત્યેની અસીમ આર્યકરુણાનું યુગપદ દર્શન થાય છે. બે પત્રો જોઇએ : ‘પ્રવાસમાંથી તબિયત બગાડીને પાછો આવ્યો કે તરત જ કાશીબેનનું ઠેકાણે આવેલું ભેજું ફરી ચસકેલું તેના વિચારમાં પડ્યો. દેવે તેમનું ઠેકાણે પાડ્યું કે મોટીબાની ભાંજગડમાં પડવું પડ્યું. એમનું માંડ ઠેકાણે પડે છે ત્યાં વેળુ ગામના છગન પટેલના દીકરીના ભેજાની ઉપાધિ આવી તે પણ ટૂંકમાં પતી. એટલામાં મૂળીબહેનની બાનો વારો આવ્યો. એક દિવસ તો પૂન (પુણ્ય) કરાવવાની પણ તૈયારી કરેલી. બધે સોજા આવી ગયેલા. તદ્દન પથારીવશ હતાં. એમના કાકા વડોદરે આ જાણીને ગાપચુ મારી ગયેલા. કાકી કે કોઈ ફકી મારે નહીં. પરમ દિવસે એમને ઠીક છે એવી ખબર આવી ત્યાં બપોરે જશભાઇ રડતો ચતુરભાઇની ગંભીર માંદગીની ખબર લઇ આવ્યો,. મહિના ઉપર સોજા વગેરે આવી ગયેલા. દાક્તરી દવાની ટેકી ન લાગી. મેં ગોમૂતર લેવાનું સૂચવ્યું. થોડી શક્તિ આવી. ગયે ગુરુવારે દર્શન માટે આવેલા પણ સ્ટેજ લથડી ગયેલા...' આ પત્ર તો ઠીક ઠીક લાંબો છે જેમાં નિજાનંદી મસ્તીમાં ગુલતાન રહેનાર એક અવધૂતની સાંસારિક કરુણાનું દર્શન
રામ કહો કે રહેમાન કહો, ઇષ્ટ કહો કે ક્રાઇષ્ટ કહો, કૃષ્ણ કહો કે કરીમ કહો, દત્ત કહો કે દાતાર કહો, વિબુધ કહો કે બુદ્ધ કહો, આતમ કહો કે પ્રીતમ કહો, ઇશ્વર કહો કે અલ્લા કહો, જિન કહો કે જિર્ણવાહ કહો, ગોડ કહો કે ગણેશ કહો, અઉ-ર્મઝદ કહો કે આત્મમસ્ત કહો, પરબ્રહ્મ કહો કે પરમેશ્વર કહો, વિશ્વાત્મા કહો કે વાસુદેવ કહો, શિવ કહો કે પીવ કહો, રંગ કહો કે રબ કહો, પુરુષોત્તમ કહો કે પારસનાથ કહો, ભગવતી કહો, મેરી કહો, મરિયમ કહો કે માતા કહો કે બીજું કાંઇ કહો, પુર્લિંગી, સ્ત્રીલિંગી કે નપુસકલિંગી ફાવે તે નામથી એને પોકારો. જે કાંઇ છે તે એ જ છે. અનંત નામોમાં એ એક જ અખિલાધાર અનામી રહેલો છે. અનન્તરૂપમાં એ એક જ અરૂપી લપાએલો છે.
થાય છે તો બીજા પત્રમાં કોઇ સ્થિતપ્રજ્ઞની સમતા, ભાથામાંથી બાણ નીકળી ચૂક્યું છે એ પહેલી સ્થિતિ; પછી ધનુષ્ય સાથે જોડાઇ દોરી આકર્ણ ખેંચાઇ છે એ બીજી સ્થિતિ છે. બાણ ધનુષ્ય સાથે જોડાઇ છૂટી ચૂક્યું છે, એ ત્રીજી સ્થિતિ છે. આને જ કોઈ નિવાર્ય, દુનિવાર્ય ને અનિવાર્ય પ્રારબ્ધ કહે છે. નિવાર્ય સ્વપ્રયત્ને વારી શકાય, દુર્નિવાર્ય પ્રભુનો લાડીલો કોઈ વિરલ સંત મહાત્મા વારે, પણ અનિવાર્ય તો ભોગવ્યે જ છૂટકો. માટીમાંથી મૈડ ને મૈડમાંથી પથ્થર બને છે તેમ અનિવાર્ય એ નિવાર્યનો જ પરિપાક છે. બાણ ધનુષ્યથી છૂટયું નથી ત્યાં સુધી જ પ્રયત્ન, પછી તો ‘પ્રાદીમે ભવને તુ કુપ ખનનમ્ ।' (પ્રત્યુઘમઃ કી દશ:) (પત્ર નં. ૧૯૧, પૃ. ૧૬૯).
પર્વતોમાં એનું સ્થાણુત્વ નિહાળો, નદીઓમાં એની દયાર્દ્રતા અનુભવો, સૂર્યતાાનક્ષત્રોમાં એના ક્ષણે ક્ષણે નવીનતાભર્યા સૌંદર્યની ઝાંખી કરો, પ્રાણીમાત્રમાં એ હરતાં-ફરતાં ‘સત્ય શિવં સુન્દરમ્’નૈ પિછાનો. જાતિજાતિમાં (Species) એ અજાતને જોતાં શીખો તમારું સર્વ વાસ્તુ-રોમરોમ-એનાથી ભરી દો. તમારું બધું જીવન એના અસ્તિત્વથી ઓતપ્રોત બનાવો. તનૂપ થાઓ, તન્મય બનો. હાથથી એના મંગલ કાર્યમાં સાથ દો. પગથી એના આશીર્ઘામમાં ડગ માંડો. મુખથી એનું પુણ્ય નામ ઉચ્ચારો. શબ્દેશબ્દમાં એનો
કે
રણકાર સાંભળો. ત્વચાથી સર્વત્ર એની મૃદુતાનો સ્પર્શ કરો.
એક શબ્દ પણ એવો ન ઉચ્ચારો જેથી એના વિશ્વસંગીતમાં ક્ષોભ ઉત્પન્ન થાય. એક કદમ પણ એવું ન ઊઠાવો-એક કર્મ પણ
એવું ન કરો જે એની સમક્ષ ન કરી શકો. એક વિચાર પણ એવો ન ઊઠવા દો-એક શ્વાસ પણ એવો ન લો, જેથી એની વિશ્વશાંતિમાં નેતલપુર પણ વિક્ષેપ ઊભો થાય.
કે
માફક, નિર્દભ, દિગંબર ડિંભની જેમ એની સમક્ષ ઊભો રહો. અહંનો અંચળો ફેંકી દઇ એક નિર્દોષ, નિરપેક્ષ, નગ્ન બાળકની માગણની માફક હરગીઝ નહિ. ‘આ આપ' ‘તે આપ'ની વૃત્તિથી કદી નહિ. નશ્વર જગતમાં એ નાટકી નટવરની રમતનું રમકડું થઇને રહો ને જુઓ શી મઝા આવે છે. એના પગનો ફૂટબોલ થઇને ઉછળોને જુઓ કે એના અનંત ઐશ્વર્ય-આકાશમાં તમે કેવા ઊડો છો! બાળકે ખાધું પીધું કે નહિ, એ ઉઘાડું છે કે ઢાંકેલું, સ્વચ્છ છે કે ગંદુ, બીમાર છે કે તંદુરસ્ત-એ બધાયની ચિંતા એની માને છે, બાપને છે. બાળક થઇને રહો અને એની અમર હુંફ અનુભવો. જગત કે જગદીશ કોઇની પાસે માગણની કશી જ કિંમત નથી. કદાચ બટકું મળે તો પણ તિરસ્કારથી, પરાયાની બુદ્ધિથી, પણ નિર્દોષ બાળકને જોતાં જ દુશ્મનમાં પણ આત્મીયભાવ પ્રગટ થાય છે, એ ખૂબ યાદ રાખો. વિશ્વ-બાપની અનંત સમૃદ્ધિના વારસ હોવા છતાં, કોઇ અશરણ અનાથની માફક ભિખારીવેડા શેં આચરો છો? ઊઠો, જાગો ને તમારે સ્વયંભૂ હકની જાણ સાથે એ અનાદિહકનીબાળભાવે બાંગ પુકારો ને એની અખંડ યાદમાં નિર્ભય નચિંત થઇ મસ્ત વિચારોને તમારો જન્મજાત અને બાદશાહતનો ઉપભોગ લો,
વિશ્વભંર પરમાત્માની અનંત ઐશ્વર્યભરી છાયામાં વિનમ્ર થઈ
સર્વે વૈરવિનિર્ભુક્તાઃ પરસ્પરહિટૈષિણ :। સ્વસ્થા : શાન્તાં : સમૃદ્ધાશ્ચ સર્વે સન્યાકુતોભયા ઃ ॥ ૐૐ શાન્તિ ઃ । શાન્તિ : | શાન્તિઃ ।
(૫) સમગ્રતયા જોતાં, પૂર્વાવસ્થાના વળામે, પાંડુરંગ, ‘આનંદ લહરી’ અને અવધૂતી જીવન સ્વીકાર્યા બાદ મહારાજ કે રંગ અવધૂતના નામે તેમના શાળા ને કોલેજકાળના બે તેજસ્વી આદર્શવાદી સેવાભાવી સહાધ્યાયીઓ શ્રી અંબાલાલ વ્યાસ અને શ્રી મોદીને લખાયેલા આ પત્રો, રંક ગુજરાતી પત્ર-સાહિત્યનું એક નજરાણું છે. આમાંથી શ્રી રંગ અવધૂતના વ્યક્તિત્વનાં અનેક પાસાંનો સુપેરે પરિચય થાય છે. એમનું વિશાળ વાંચન, તેજસ્વી અધ્યયન, મર્માળુ હાસ્ય, આયુર્વેદ અને મુદ્રણશાસ્ત્રનું સારું એવું જ્ઞાન, એમનાં તપ, ત્યાગ, તિતિક્ષા અને લોકકલ્યાણ તથા માનવસેવાની લગનનું અનેક પત્રોમાં દર્શન થાય છે. પૂ. ગાંધીજીને જ્યારે યુવાન પાંડુરંગ વળામે મળ્યા ત્યારે ગાંધીજીએ કહેલું કે મારી પાસે વળામે જેવા, સો નવલોહિયા યુવકો હોય તો સ્વરાજ ઢુકડું આવે. શ્રી મેઘાણીભાઇએ ‘નર્મદાને તીરે' નામે ઊર્મિ અને નવરચનામાં વર્ષો પૂર્વે લખેલું : ‘નારેશ્વર નામના તટ ધામ પર હમણાં એક રંગ અવધૂત નામના પુરુષે નવું તીર્થ ગાજતું કર્યું છે. આ નૂતન તીર્થના દર્શન બાદ રંગ અવધૂતના એકવારના સહાધ્યાયી શ્રી અંબાલાલ વ્યાસે લખેલું : પૂ. મહારાજશ્રીના નારેશ્વરના વસવાટ દરમિયાન એ પ્રદેશની પ્રજાને ખૂબ તાલીમ આપી છે. અનાયાસે સ્વાભાવિકપણે જ હિંદુ સંગઠ્ઠનનું કામ પણ થઇ રહ્યું છે. પ્રજાની ધાર્મિક ભાવનાને પોષણ તથા યોગ્ય માર્ગદર્શન પણ મળી રહ્યું છે. રાય ને ટ્રંક, અમલદાર ને રૈયત, પંડિત ને નિરક્ષર, બધા જ પૂ. મહારાજશ્રી તરફ ને સ્થાન તરફ ખેંચાઇ આવ્યા છે ને ગુરુકૃપાથી એમની જીવનશુદ્ધિ તથા સંસ્કારશુદ્ધિ થઇ રહી છે.’ (પૃ. ૨૩૯-૪૦) રંગ અવધૂત સારા વક્તા હતા ને સારા ગદ્યકાર પણ. ‘નારેશ્વરનો નાદ' નામના એમના એક પ્રેરક પ્રવચનનો આ નમૂનો મારા વિધાનને યથાર્થ ઠેરવશે.
તા. ૧૬-૧-૯૯
વ્હાલાં આત્મસંતાનો,
હરેક પળે, હરેક સ્થળે, હરેક અવસ્થામાં પરમ કારુણિક પરમાત્માની ઉપસ્થિતિ અનુભવો. હરતાં ફરતાં, ઊંઘતાં-જાગતાં, ઊઠતાં બેસતાં કે કામ કરતાં એના સાન્નિધ્યનો સાક્ષાત્કાર કરો. શ્વાસે શ્વાસે એની હસ્તીનું અનુસ્મરણ કરો, નસેનસમાં એનો અનાહત પદધ્વનિ સાંભળો.
(લગભગ મોટા ભાગના પત્રોમાં ‘હું આનંદમાં છું’ એવું ધ્રુવપદ આવે છે એટલે આ લેખનું શીર્ષક એ મતલબનું રાખ્યું છે.)