Prabuddha Jivan 1987 Year 48 Ank 17 to 24 and Year 49 Ank 01 to 16

SR No.: 525972
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1987
Total Pages: 262
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 94

33
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૪-૮૭
પણ ભાલ-ધનરસા.વિશલ “વગેરેમાંથી શું શું છેજામ- પશુઓળખવામાં મુશ્કેલી રહે છે પરંતુ એક દરન્તવર્ણાનુસાર પ્રભા હાથ છે અને ડાબા તથા જમણા હાથમાં છે
પ્રતિમા બનાવવામાં આવી હોય એવું એવું જોવા મળે છે. તેને ઉપરથી ૫ દેવીએમી આકૃતિ ઓળખી કાંધે છે. એટલે તીર્થકરોની પ્રતિમાને લઇને હોય તે ઓળખવામાં ટક દવા રવાના મુખાકૃતિ મનુબરમતિ પણ પશે મુકેલી રહે છે. પાશ્વનાથ મજ્ઞાનની મેટા ભાગની પ્રતિમાઓમાં
બક્ષી) હૈ”એકાએ ઉપરથી પણ મને ઓળખી માથે નાસતી ઉણ જોવા મળે છે. એટલે લાંછન વગુર શકાય છે. મરતક ઉપર કે હાથે પગે પહેરેલા "અલકા દ્વારા પણ તે ઓળખી શકાય છે. બીજી બાજુ માથે કથા ન પણ તેઓ ઓળખાય છે. આમ નિશાની દ્વારા દેવ-દેવીઓને હે એવી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમાઓ પણ ઠીક ઠીક
ઓળખવાનું જાણકારો માટે અધરૂં નથી, જૈન મંદિરોમાં વીસ જોવા મળે છે. વળી, કોઇ ઈ ઠેકાણે અપવાદરૂપે સુપાર્શ્વનાથ વિથ કરના ક્ષ-ક્ષિણીની મૂતિઓ હોય છે. તેમને કયાંક સળ ભગવાનની પ્રતિમા ફણાવાળી જોવા મળે છે એટલે કે દેહવણું વિદ્યાદેવીની મૂર્તિઓ પણ હોઈ છે. એ બધી એમને વાહન, અને ફણા વગેરે દ્વારા પ્રતિમાને નિશ્ચિતપણે ઓળખવામાં પણ આયુધ કે ઉપકરણું હારા ઓળખી શકાય છે. અલબત્ત એમાં કેટલીક મુશ્કેલી તે રહે છે. , . !=
: પણ કઈક કેઈની બાબતમાં છેડે ફરક જોવા મળે છે, છે. આમ, જિન પ્રતિમાઓ આકૃતિની દષ્ટિએ લગભગ પરંતુ એળખવાનું અષરૂં નથી. ઉદાહરણ તરીકે નીન મંદિરમાં એક જ સરખી હોવાથી એમને ઓળખવા માટે કંઈક વિશિષ્ટ - ધાન્ય પક્ષની સ્મૃતિ ને ઘણા હાથીની સૂંઢને કારણે ગર્ણપતિની મૂતિ
લાક્ષણની અપેક્ષા રહે છે. આ વિશિષ્ટ લક્ષણ તે લાંછન છે. માનવાની ભૂલ કરે છે, પરંતુ ગણપતિનું વાહન ઉંદર છે અને બામ, તીર્થંકરનાં. લાછનની એક વિશિષ્ટ પરંપરા જૈન - પાશ્વ યક્ષનું વાહન કાચખે છે. વળી, હાથમાં રહેલી વસ્તુઓમાં શાસ્ત્રોમાં તેમ જ શિલ્પવિદ્યામાં જોવા મળે છે, જે અન્યત્ર ૧રક છે. એવી રીતે હિંદુ અંબામાતા અને નેમિનાથના કયાંય જોવા મળતી નથી. '' ક્ષક્ષિણી અબિકામાં પણ ફરક છે. .
* રમણલાલ ચી. શાહ . . વળી કેટલીક પ્રતિમાઓમાં પરંપરાથી ફરક જોવા મળે છે.
', . . ' ફન : ૩૫૦૨૯૬ ઉદાહરણ તરીકે ચઢેશ્વરીટવીનું વાહન કયાંક ગરુડ બતાવવામાં
| ; શ્રી મુંબઇ જન યુવક સંઘ : -આવે છે તે કકાવાવ: ૫ણું બતાવવામાં આવે છે. શિંપીઓ એ બધા દેવ-દેવીઓનાં વૈયકિતક લક્ષણેના સારા શાતા હોય છે.
| - ૩૮૫, સરદાર વી પી. રોડ, વનિતા વિશ્રામ સામે, કેટલાક વિદે પણ આ બાબતમાં સારું જ્ઞાન ધરાવતા હોય છે
... મુંબઈ-૪૦૦૦૪.. - પાદલિપ્તસૂરિકૃત 'નિર્વાણકલિકા' ગ્રંથમાંથી તીથરેન લાંછને
. વાર્ષિક સામાન્ય સભા'' '': *
સંઘની વાર્ષિક સામાન્ય સભા શનિવાર, અને દેવદેવીઓનાં. વાહન, આયુધ, ઉપકરણ : વગેરે વિશે
તા. ૨પમી એપ્રિલ, ૧૯૪૭ના રોજ સાંજના ૪-૦૦ વાગે આધારભૂત માહિતી સાંપડે છે.
..
શ્રી પરમાનંદ કાપડિયા સભાગૃહમાં મળશે જે વખતે : 0; જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમા વીતરાગની પ્રતિમા છે. એમાં
નીચે પ્રમાણે કામકાજ હાથ ધરવામાં આવશે. ' સિરાગતાન કોઈ ચિહન, આયુધ ઈત્યાદિ હોઈ શકે નહિ. બધા જ
' , (૧) ગત વર્ષના વૃત્તતિને તથા સંધ તેમજ શ્રી તીર્થંકરની પ્રતિમા એક સરખી હોય છે. એટલે એ પ્રતિમાને
મણિલાલ મેકમચ દ શાહ સાર્વજનિક વાચનાલય અને - એને ઓળખવા માટે લાંછન એ સૌથી અગત્યનું સાધન છે
પુસ્તકાલયના ઓડિટ થયેલા હિસાબોને મંજુર કરવા. શિલ્પશાસ્ત્રની પરંપરામાં આ લાંછન તીર્થંકરની પ્રતિમાની
(૨) નવા વર્ષની અંદાજપત્રે મંજૂર કરવા. - નીચેના મધ્ય ભાગમાં કોતરવામાં આવે છે. જ્યાં સુધી આ લાંછન
(૩) “સંઘના અધિકારીઓ તેમ જ કાર્યવાહક કોતરવામાં આવ્યું નથી હોતું ત્યાં સુધી પ્રતિમા સામાન્ય
સમિતિના ૧૫ સભ્યોની ચૂંટણી. નિજિન પ્રતિમા ગણાય છે. લાંછન’ કરવામાં આવતાં તે કેાઈ
() "સંધ તેમજ વાચનાલય - પુસ્તકાલયના . એક નિશ્ચિત તીર્થંકરની પ્રતિમા બને છે.
એડિટોની નિમણુક કરવા. - જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમા એમની નિર્વાણ અવસ્થા
I. આ વાર્ષિક સામાન્ય સભાના અનુસંધાનમાં જણાઅનુમોર બનાવાય છે. પ્રત્યેક તીર્થંકર પદ્માસન અથવા પર્યા
વવાનું કે “સંધને વૃત્તાંત તથા સંધ તેમજ વાચનાલય કાસનમાં (કાઉસગાનમાં) નિવાણ પામે છે. એટલે તીર્થંકર
અને પુસ્તકાલયના ઓડિટ થયેલા હિસાબે ‘સંઘના સિગવાનની પ્રતિમા પાસનવાળી અર્થવ કાઉદ્ધગ ધ્યાનમાં
કાર્યાલયમાં રાખવામાં આવ્યા છે. કોમેલી એવી હોય છે. આ બે સિવાય અન્ય કોઇ મનમાં
તા. ૧૮-૪-૮૭ થી તા. ૨૩-૪-૮૭ સુધીના દિવસે 4 તીર્થકર ભગવાનની પ્રતિમા હોઈ શકે નહિ. (કેટલીક પ્રતિમાઓ
દરમિયાન બપોરના ૧ થી ૫ વાગ્યા સુધીમાં કેઇપણું અધૂપઘાસનમાં હેય છે, પરંતુ તે પદ્માસનનો જ એક પ્રકારે છે.)
સભ્ય તેનું નિરીક્ષણ કરી શકશે.'' .. આમ તીથ કરની પ્રતિમા મુખ્ય બે આસનમાં હોવાથી
કોઈને પ્રશ્ન પૂછવાની ઈચછા હોય તે બે દિવસ અને તેમના હાથમાં કોઈ આયુધ કે ઉપકરણ ન હોવાથી કાં અગાઉ સંધના કાર્યાલયમાં લેખિત મેકલી આપવા પ્રતિમા કયા તીર્થંકરની છે એ ઓળખવા માટે અન્ય કોઈ
'વિનંતી. આલંબનની જરૂર રહે છે. તે
વાર્ષિક સામાન્ય સભામાં ઉપસ્થિત થવા સર્વ સભ્યોને વિનંતી.
* લિ : વીસ તીર્થંકરમાં કેઇક રાતાવર્ણના, કોઈકે નીલવર્ણના,
નિરુબહેન એસ. શાહ , કે. પી. શાહું ઈક સ્પામ વર્ણના અને કોઈ કાચનું વર્ણન હેય છે. વિષ્ણુ
શૈલેશ એચ. કેરી પન્નાલાલ ર. શાહ અનુસાર પ્રતિમા બનાવવામાં આવી હોય તે પણ એક વર્ષની
I " . સહમંત્રીએ : ' , " ' . ' ! : મંત્રીઓ , | એક કરતાં વધુ તીર્થંકરની પ્રતિમા હેણ શકે છે. એટલે