Prabuddha Jivan 1987 Year 48 Ank 17 to 24 and Year 49 Ank 01 to 16

SR No.: 525972
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1987
Total Pages: 262
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 5

વ૧- ૧ર૭.
પ્રહ છવન સમજે તે સાર બહુ છે, નહિ તે હસવું તે વારં.
નિર્ભય થઈ જલપાન કરે જયાં, હરિજુ ન સમુદાય મૃગજળથી હરણો છેતરાઈને દોડે છે અને તે રથને
કે મેર, કળા કરી દે, પિક પંચમ સગાય , જઈને જુએ છે તે પાણી ન મળે. ', ' . '
સાંજરે ગોધણ આવે ઘેર, ચડે ગોરજ ઊંડી ચેમેર કવિ ‘કાન્ત’ આ મૃગતૃષ્ણ વિષે કહે છે :
ધૂલિધૂસર પે આકાશ; ઊઠે વ્રજગોકુળને આભાસ. આકાશમાં રવિ અતિશય ઉગ્ર થાય, .. કલાપી’ની જેમ બેટાદકર પણ “વિદ્ધ મૃમ” ઉપર લખે છે - તે વાયુ પ્રચંડ અતિ આકર આમ વાય. -
વસુધા વિષે બહુધા કર્યો, ગિરિશંગ ઉપર આથાય, એવે સમે અરર આ હરિણી બિચારી
પણ હર્ષવર્ષ પુરંદર, આજ તું મુંજને મળે, ડે, તૃષા થકી જણાય ગયેલ હારી.’ . .
એભલવાળે' ખંડ કાવ્યમાં તેઓ અતિવૃષ્ટિ વર્ણવે છે:મણિલાલ નભુભાઈ રણક્ષેત્રનું વર્ણન કરે છે, જુગુપ્સાપ્રેરિત કાપી પ્રલંબ પથ આતુર અશ્વ અંતે બીભત્સ રસનું ખાવું વર્ણન ભાગ્યે જ કોઇ વાસ્તવવાદી લેખકે
આવી રહ્યો ઉટજ એક તવણી સમીપે; કે આસ્તિત્વવાદી લેખકે કયુ" હશે તેઓ કહે છે -
હેલા વડે સદનના જનને જગાડે. વાલી મેઢા વિષેને, ટપકતી રુધિર, ખોપરી ચોટલીથી
ને માગને શરણ ' પદને પાડે. . નાસે મેટેથી વહેતી ટપટપ ગળતી, લાળ વાટે થયેલી, કૃષ્ણલાલ શ્રીધરાણી ભૂખને ત્રાસ વર્ણવતાં કહે છે: . કે બીજા કુલાવી, પૂછડી ઘર ઘર, ખેંચનં તાણ કત
સૂર્યોદયમાં સાવજ ઊભી પડછાયે નિરખી ભાખે એવાં દોડે શિયાળ, સીમપર સધળે, એળવાં ખેળા લેતાં
એક ઊંટિયું ખાવા જશે, ઓડકાર નહિ તે નવે. . ' એળવ એટલે મડદઈ.
મધ્યાહને પડછાયો જોતા, “શિયાળિયું એ તો ચાલે.” કવિ ‘કાન્ત’ કરતૂરી મૃગ વિષે લખે છે :છે મંદ મંદ ગતિ આ જ પ્રદેશ સામી
અંગ્રેજીમાં પકાવ્ય (Pastoral Song ) નામને એ અખેિ થકી કહી શકાય, અપૂર્વ કામ;
કાવ્ય પ્રકાર છે. તેનું અનુકરણ કરીને કવિ નાનાલાલ એક ગા. કરતૃરિકામૃગ સમાન વધુ જણાય
કાવ્ય લખે છે. આ કાવ્યમાં પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરતાં કલ્પના દેખાવને નિરખતાં મને ત્યાં તણાય.’
વધારે દેખાય છે. નાનાલાલ કવિ ગોપજીવન આલેખતાં કહે છે: જરત રાજા વૃદ્ધાવસ્થામાં રાજ તજીને ગંડકી તીરે આશ્રમ
"ધણને લઈ ચાલ્યા વન બાલ ગોવાળે બાંધીને રહ્યા. નદીજળમાં એક હરિણાલને તણાતું જોઈ ગાયે લઈ જશે રે આધી સીમમાં, અનુકંપા ઉપજી. તેને બચાવ્યું, પાબ્લે, ઉછેયું. એમ મરણ ફરતે ફાળે આંબલિયાને કાજ રે ૫યત તેને સંગ કર્યો. કવિ કલાપી “ભરત અને મૃગ નામના
શીળે રે સરવરિયા પર વાયરે ખંડ કાવ્યમાં કહે છે :
ધણ ચરણે લીલમડું ઘાસ લવિંગરે સિંહ વનિથી જયગજેનાથી, ડરી મૃગી ઋષિ પાસે આવે સરવરનીર પીશે ને તેમાં ધૂમશે.’ 'લંગ મારી હરણું કુદે છે, તપસ્વી તે ચિત્ર ઊભે જુએ છે. કાઠિયાણીના ગીતમાં કાડીને બિરદાવતાં કહે છે :
ત્ય એક બાલમૃગ કે શિશુ જે હતું તે, કૂદી પડયું ઝરણામાં “ધણ વાળાને વળશે મારે કંથડ જોબનવેશ થઈ જતાં.
વનમાં ગાજે કેસરી, કઈ ધીંગાણે મુજ નાથ' લાગ્યું કષિહદય ત્યાં અનુકંપવાને, વેગેઝહી
ગુજરાતી તોને સંબોધીને કવિ કહે છે :હરણને ઋષિ બાર લ .
‘સિંહના બાલથી ખેલતે, ગેલતે, પંપાળ્યું પાણી પાયું ને, આશ્રમે ઉંચકી ગયે.
એ ભરત ગોત્રના ગોત્ર છે, તૃણાદિ ત્યાં દઈ તેને, કુતું ઋષિએ કર્યું
સિંહને શસ્ત્ર શાં? વીરને મૃત્યુ શાં? જટાથી ટેકવી માથું, તે છે અષિ એકદી
મૃત્યુના અમૃતને ઓળખે છે, મૃત્યુથી તૂટતી નાડી, જોરથી ધબકી રહી.
નવયૌવના' કાવ્યમાં કવિ કહે છે – પાસે ઊભું છે દુખિયું કુરંગ, શું થાય છે તે સમજવું હતું તે
ચાંદનીના ઢગલા જેનું માટે ઋષિના કરને કપાલ, ને નેત્રનેત્રે મળી દઈ તા.
શ્વત નાનકડું હરનું બચ્ચું
નીચે રૂપાની સાંકળે બાંધેલું હતુ” વીણાને મુગ” ખંડકાવ્યમાં “કલાપી” કહે છે :
‘સુન્દરમ' દરિદ્રતાનું કરુણામય વર્ણન પણ 4ળવી શૈલીમાં સરરર સુસવાટે થાય છે બાગમાં "
કરી શકે છે? અરર મૃગ બિચાર, ઊછળીને પડે છે. થર થર થર ધ્રુજે કન્યક ત્રાસ પામી
હાજી કાસમ તને વીજળી રે... મધદરિયે વેરણ થઇ છે. સિથિલ કર થતાં એ બીન તૂટી પડીને.
લેગીતનું અનુકરણ કરીને પહેલી લીટી લખતાં તેઓ કહે છે -- મૃગ હદય મહીં છે, તીર લાગ્યું અરે રે
આદમ! તને મીંદડી રે મધરાતે વેરણ થઈ ખળળળ ઢળતું હા ! રકત ભૂમિ પર એક
છાપરામાંથી કાણું કરીને, આવ્યા બલ્લી બાઈ નયનજળ થકી એ, કન્ય ઘા ધુવે ને
જાળવી માર્યો ભુસકે તેયે, પડી પથારી મા ય મૃગ તરાડ થાત. હા, શ્વાસ લે છે.
પીંજારણ કરવા લાગી ગઈ. ' સૌરાષ્ટ્રનું વર્ણન કરતાં બેટાદકર કહે છે -
અલીયે ઊઠી લાકડી લીધી, દોડ સેડ મેર જય માઘને મદભરી મહિલી હટાવે
ચાર પૈસાવી હાંડલી આણી, મેલી’તા ચૂલાના બેડ તેજી (રંગમ ગ્રહગિણને દિપાવે.
અલીયાએ લાકડી ત્યાં ઘુમાઈ. ગ્રામજીવન વિષે તેઓ કહે છે:
ઉંદર નાઇ, બિલ્લી નાડી, સંમકારે જયાં કીધે