________________
Roga. No. MH, By / South 54 Licence No 1 37
!
પ્રબુદ્ધજીવન
વ:૪૯ અંક: ૧૬
.
મુંબઇ તા. ૧૬-૧૨-૮e વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૦/- છૂટક નકલ રૂ. ૧પ૦..
. -
. મુંબઇ જન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર : , , , પરદેશમાં વાર્ષિક રૂ. ૨૦૦
. . . . તંત્રી
રમણલાલ ચી. શાહ
,
,
': ' . . .
. . નામકરણ - વ્યકિતઓ, અટક, સંસ્થાઓ, મકાન, દુકાનો, સામયિક, જેમ જેમ મનુષ્યને વ્યવહાર વધતું જાય છે તેમ તેમ ગ્રામ-નગરે, સ્ટેશન. રરતાઓ કે કુદરતી સ્થળા વગેરેના નામમાં તેને અવનવા શબ્દોની જરૂર પડતી જાય છે. પ્રત્યેક જન્મતા જ્યારે કંઈક વિચિત્રતા, વિસંગતિ, વિરોધાભાસ, અતિશયેકિત, બાળક માટે કોઈ એક નામની અપેક્ષા રહે છે. ઘણું ખરું, અભિમાન, દંભ, ઉપહાસ, કટાક્ષ, ટીખળ, લઘુતા, હીનતા પરંપરાગત નામે, સ્વીકારાય છે, તે પણ વખતોવખત નવાં નવાં - ઈત્યાદિ એક અથવા વધુ લક્ષણ જોવા મળે છે ત્યારે સમસ્ત નામે અસ્તિત્વમાં આવે છે અને પ્રચલિત થાય છે.. વિશ્વમાં નામકરણની પ્રવૃત્તિ કેવી કેવી લીલા કર્યા કરે છે તેના દુનિયાની જુદી જુદી ભાષાઓમાં મળને માણસ માટેનાં વિચારે ફુરે છે.
નામેની સંખ્યા કરેડની થતી હશે. નવા જન્મેલા બાળકનું,
નામ એ નામકરણના ક્ષેત્રે સૌથી વધુ વૈવિધ્યસભર પ્રવૃત્તિ મનુષ્યના પરપર વ્યવહાર માટે ભાષાનું માધ્યમ ઘણું
ધરાવે છે. સમર્થ અને સમૃદ્ધ છે. મુખ અને ગળાના વિવિધ અવયના
" નામ સાંભળતાં તે નરજાતિનું નામ છે કે નારીજાતિનું સ કેચ અને વ્યાપન દ્વારા પ્રાણવાયુની મદદ વડે વિવિધ
તેને સંકેત પણ જૂજ અપવાદ સિવાય મળી રહે છે. ધ્વનિઓનું ઉચ્ચારણ કરવાની શક્તિ મનુષ્ય પાસે છે. ઇતર
નામકરણમાં આધુનિકતા શહેરમાંથી ગામડાઓ તરફ, સુશિક્ષિત. પ્રાણીઓમાં એવી શકિત ઘણી અલ્પ પ્રમાણમાં છે. વિવિધ પ્રકારના
તરફથી અશિક્ષિતે તરફ અને શ્રીમંતે તરફથી ગરીબોમાં સામાન્ય સ્વર અને વ્યંજનના ઉચ્ચારણ અને મિશ્રણ દ્વારા અનેકવિધ
રીતે ગતિ કરે છે શબ્દોનું સર્જન મનુષ્ય કરી શકે છે અને તે દ્વારા પિતાની
બાળકનું જ્યારે નામ પાડવામાં આવે છે ત્યારે બાળકને વિચારશકિતને અભિવ્યકિત આપે છે. પિતાના ચિત્તમાં વિચાર
તેની સાથે કશી નિબત હોતી નથી. મુખ્યત્વે માતા-પિતા, ઉદ્દભવે પરંતુ તે વ્યકત કરવા માટે જે ભાષાનું માધ્યમ ન હોય તે સામી વ્યકિતને સમજાવવામાં કેટલે શ્રમ પડે છે તે વ્યવહારમાં
કે ફઈ કે અન્ય સ્વજને બાળકનું નામ નકકી કરે છે.
મેટું થતું બાળક પિતાના નામને સહજ રીતે સ્વીકારીને આપણે જોઈ શકીએ છીએ. છ-આઠ મહિનાના બાળક પાસે
ચાલે છે. કયારેક કેક યુવક-યુવતી પિતાના અણગમતા ભાષા હોતી નથી, છતાં કેટલાક ઇશારા અને અવાજો દ્વારા તે પિતાની જાતને અભિવ્યકત કરે છે. રુદન એ બાળકનું
નામને બદલાવે છે. પરંતુ એવા અપવાદરૂપ પ્રસંગે વિરલ અભિવ્યકિત માટેનું સૌથી પ્રથમ અને પ્રબળ માધ્યમ છે. ભૂખ
હોય છે. એકંદરે તે નામ વ્યકિતના અસ્તિત્વ સાથે એવું
સજજડ જોડાઈ ગયું હોય છે કે કયારેય અન્યથા વિચાર લાગી છે, તરસ લાગી છે, ઊંઘ આવે છે, પેટમાં દુખે છે, ટાઢ વાય છે, ગરમી લાગે છે ઈત્યાદિ તમામ સંવેદને માટે સાવ
આવતું નથી. નાના બાળક પાસે રુદન એ જ એક માત્ર માધ્યમ કે ઉપાય છે.
દુનિયાના ઘણા દેશમાં ધાર્મિક પરંપરાનાં નામે પાડવાને એના ઉપરથી સમજી શકાશે કે ભાષાનું માધમ ન હોય તે
મહિમા વધુ પ્રચલિત છે. ઉત્તર ભારતમાં હિન્દુઓમાં ભગવાન અભિવ્યક્તિમાં મનુષ્યને કેટલું બધું કષ્ટ પડી શકે.
રામનું નામ જોડીને નામ પાડવાને મહિમા ઘણું મટે છે.
મુસલમાનમાં મહમ્મદ અને અન્ય પવિત્ર મહાત્માઓનાં નામ દુનિયાની જુદી જુદી ભાષાઓ પાસે પિતાની જુદી જુદી . વારંવાર પડાય છે. ખ્રિસ્તી લેકે માં બાઈબલમાં આવતા તેનાં લિપિ છે. દરેક ભાષા પાસે વર્ણાક્ષરે છે. એના સાજન દ્વારા નામે વારંવાર પ્રયોજાય છે. કેટલાક ખ્રિસ્તી કુટુંબમાં નવા બાળકને ઘણુ બધા શબ્દ પ્રયોજી શકાય છે. સંસ્કૃત ભાષામાં સૌથી દાદાનું નામ અપાય છે. ચીન, જાપાન, કારિયા વગેરે દેશમાં વધુ સ્વર-વ્યંજનો છે. એ સ્વર-વ્યંજનના સંમિશ્રણ દ્વારા કે જ્યાં બૌદ્ધ ધર્મનો પ્રચાર ઘણે છે ત્યાં ભગવાન બુદ્ધ માટે શબ્દનું અપાર વૈવિય વેજી શકાય છે. શબ્દગુ દ્વારા વપરાયેલા નામે કે વિશેષણે વધુ પ્રચલિત છે. દુનિયાની બેલાતાં કે લખાતાં વાક વડે વિચારની અભિવ્યકિતનું વૈવિધ્ય આદિવાસી જાતિઓમાં પણ પિતાના ઇષ્ટદેવતાનાં નામે કે સાધી શકાય છે. આ પ્રક્રિયામાં વિશેષ નામના અપાર નાવીન્ય વિશેષણ વધુ પ્રચલિત છે. અને વૈવિધ્યની શકયતા રહેલી છે.
પૌરાણિક પવિત્ર નામે વખતેવખત પુનરાવર્તન પામે છે.