Prabuddha Jivan 1987 Year 48 Ank 17 to 24 and Year 49 Ank 01 to 16

SR No.: 525972
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1987
Total Pages: 262
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 215

તા. ૧-૧૦-૮૭ અને ૧૬-૧૦-૮૭
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૭
અટલાક સર્જી ૧
પ્રા મ
. અા
રોબર્ટ પેનોરેન અને કવિતા " " ' . . . . . ' ; ' - C ડો. પ્રવીણ દરજી -
.. ' '' કવિતાના શોખીને અમેરિકન કવિ. બટ પેનોરેનનું ન થઈ શકયો. પરિણામે હું વાન્ડરબિલ્ટ વિશ્વવિદ્યાલયમાં નામ જરૂર સાંભળ્યું હશે. જીવનના આઠ દાયકા વીતાવી ચૂકેલા
જોડાયા. અહીં અંગ્રેજી વિભાગમાં અસાધારણ પ્રતિભાવાળા આ સજ કે કવિતા ઉપરાંત નવલકથા, વિવેચન, વગેરે ક્ષેત્રમાં ' જહોન ક્રોવરેન્સમ જેવા શિક્ષક હતા, તે એલેન ટેટ જેવા પણ મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રદાન કર્યું છે. રેબંટે પેનને માત્ર ઉત્તમ - કેટલાક તેfસ્વી વિદ્યાથીઓ પણ હતા. ', ' :: _}}.!!": કવિતા આપી છે. એટલું જ નહિ, ઉત્તમ કવિઓનું ધડતર દક્ષિણની આ પ્રદેશ માટે પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ . પણ કર્યું છે, ને ઉત્તમ કવિતાને પામવાની ચાવીઓ પણ વખતના આ દિવસે સવે રીતે ઉચાટભર્યા હતા. બધાં જ ‘શીખવી છે. આવો પ્રભાવક સર્જક અંદર કેવી મથામણ ક્ષેત્રોમાં–વૃત્તિ વલણમાં–પ્રશ્નોં જ પ્રશ્નો હતો. પણે ક્રમશઃ રિ
અનુભવતા હશે અર્થવા, તે કયાં પરિબળેએ તેને અવે સ્થિતિ પછી બદલાય છે અને સાચી દિશામાં પણ કેટલીક ગતિ મહાન સર્જકે બતાવ્યું હશેએ જાણવાની માનવસહેજ વૃત્તિ * થતી જોવાય છે. * : ': : !- $ ' ': ': . . . . . આપણામાં રહી હોય છે. વિરેન જેવા બહુમુખી સજ કે માટે
: - મારું પ્રથમ કાવ્ય પ્રસિદ્ધ થયુંહું સત્તરે પહોંચે ત્યારે તે ખાસ અહીં એના જે શબ્દોમાં એની લાક્ષણિક, પ્રતિભા
વન્દરબિલ્ટમાં હતા. ત્યારે સિટીઝન મિલિટરી ટ્રેઈનિંગમાં હું વિશે થોડીક વાતો કરીશું . . . : :
દાખલ થયા હતા. કેટલાંક નકલી યુદ્ધો અમે ત્યારે લડ્યા હતા, - કવિતા વિકાસ પામતા જતા મારા જીવનને જ એક ભાગ અને કલાકો સુધી રાઈફલ રેંજ ઉપર પણ કામ કર્યું હતું. હતી. મારા પિતા એક નાના ગામડામાં વેપારી હતા અને આ વખતે પુષ્કળ સમય ફાજલ મળતા હતા. વળી તે સમયે કટુકીમાં એક રથાનિક બેંક ચલાવતા હતા. બાળકે સામે પ્રકટ થતા એક સામયિકમાં. દર અકે લખવા માટે પણ નિદરરોજ તેઓ મેટેથી કવિતાઓ વાંચતા. મરાં મા પણ એ ગના અંતે મને કહેવામાં આવ્યું, મેં તે માટે હા પાડી. દરેક પ્રકારે જ કવિતા વાંચતાં. ઉનાળે ગાળવા માટે દાદીમા પાસે કાવ્ય કેવી રીતે જગ્યું, એ વિશે પણ મારે કહેવાનું આવતું. જતો ત્યારે તે પણ કવિતાની પંકિતઓ મને સંભળાવતાં.
: ઘણીવાર વાસ્તવિક પ્રસંગમાંથી કઈક પતિ ફરી આવે અમારું ધર હકીકતમાં, પુસ્તકેથી ઉભરાતું હતું.
9. . છે. માતા સાથે જોવેલી એક સ્મશાનયાત્રાને પ્રસંગ વર્ષો પછી - એક દિવસે પુરતાના ઘેડમાં, દીવાલને ચીપકેલી, કાળા .. કવિતાનું નિમિત્ત બન્યા હતા. એકવાર બંકિંજલા રસ્તા ઉપરથી 'પૂઠામાં બંધાયેલી એક વિચિત્ર પડી મળી આવી. એ પસાર થતા હતા ત્યાં જ લગભગ મને અડીને સુસવાટાબંધ
અમેરિકાના કવિઓ' નામનું પુસ્તક હતું. એ ખાલીને જોયું એક તેતર ચાલી ગયું ને આથમતા સૂર્યમાં ઊડીને -કાંક તે એમાં મારા પિતાજીની છબી હતી. બાવીસેક વર્ષની ઉંમરનો, - અદશ્ય થઈ ગયું. કેટલાક દિવસ પછી આ બનાવ કવિતામાં તેમની ભરજુવાનીને એ ફેટ હતો અને એની સાથે એમનાં પરિણમ્યો. કેટલીકવાર કેઈક વાક્યખંડ કે ઉકિત આવી મળે,
ડાંક કાવ્યો એમાં છાપેલાં હતાં. મેં તરત એ પુરતક લઈને . 1. એને કેઈ અર્થ પણ ન નીકળે છતાં પાછળથી કાવ્ય-સર્જનમાં પિતાજીને બતાવ્યું. એમણે તે તે મને આપી દે એમ કહીને એ ઘણી બધી રીતે ઉપયેગી બને. ઘણીવાર દૂર સુધી તરવા પુરતક મારી પાસેથી લઇને ચાલતી પકડી. પછી એ પુસ્તક જ. અરે પણ આવા ઘણું વિચારો આવતો. એ બધા ફરીથી જોવા જ ન મળ્યું. એમણે જ્યારે કાયદાને અને હજારે વિચારોને મગજમાં સંઘરી રાખું છું ને પછી એને ગ્રીક ભાષાનો અભ્યાસ આદર્યો હતો ત્યારે એ રચનાઓ જાતથી અલગ કરીને ઉધડવા દઉં છું. લગભગ બધાં જ કાવ્યો સઈ હતી.
આત્મવૃત્તાંતની સુવાસ લઈને જ કઈક ને કાકિ રીતે આવતાં તેમણે કયારેય કવિતા વિશે મારી સાથે વાત
હોય છે, ચિત્રમાં પડેલા પ્રસંગે એની રીતે વર્ષો પછી પણ કરી નથી. પણ એકવાર કોઈ એક સામયિકમાં મારી કવિતા
ખૂલે, કયાંક, કઈ રીતે એ બધું જોડી આપે, સજી દેખી હશે ત્યારે મીઠી ટકોર કરી હતી. મેં એ કાવ્યની નીચે
આપે આપમેળે. ‘પેનોરેન’ શબ્દોમાં સહી કરી હતી. એમણે તેથી કહ્યું, “એ એક અર્થમાં દરેક કાવ્ય એક પ્રતીક છે. સર્જક કે ભાવકને પૂરું નામ નથી. શું તને રોબર્ટ નામ પસંદ નથી?” મેં કયારેય અભિપ્રેત છે એના કરતાં પણ એ કંઈક વધુ અર્થ ધરાવે છે. એકલું ‘પનરેન” લખ્યું નથી.
જો એમ ન હોય તે કાવ્ય તરીકે એનું અસ્તિત્વ જ ન ટકે. પછી, એ લગભગ એંશીએ પહોંચ્યા હશે ત્યારે પીળા રંગના
ભાવકમાં રહેલા એના પિતાના કાવ્યને જગવી આપે એ ટાઇપિંગ કાગળના ધંધામાં હું પડયો. એ અરસામાં, જૂના .
સંકેત કવિતાએ બનવાનું હોય છે. કાગળ ઉપર ‘આર.એફ. ડબલ્યુ’ની ટૂંકી સહી સાથે લખાયેલી પછી એક લાંબા ગાળા સુધી, એટલે કે ૧૯૪૦થી તેમની કેટલીક કવિતાએ મને મળી આવી.
આરંભીને ૧૯૫૦ સુધીના વર્ષોમાં, મેં લગભગ કવિતા લખવાનું કવિ થવાનું મારા મનમાં જ નહોતું. મારો ઇરાદો તે
બંધ કર્યું, માત્ર અપવાદરૂપે “બ્રધર્સ ટુ છે ગન્સ એ એક જ દાદાજીને પગલે લશ્કરી અક્સર થવાને હતે. નૌકાદળના
કાવ્ય થયું હતું. આ વર્ષોમાં હું કથાસાહિત્યના લેખન તરફ અધિકારી થવા માટે એનાલીસ તેમજ મેરીલેન્ડ પણ ગયો
વળી ગયો હતે. હતા. કોગ્રેસમેન તરફથી નિમણૂક માટેનું તે અંગે વચન પણ એ પછી મેં લગ્ન કર્યા. પની સાથે ઘણો બધો સમય મળ્યું હતું. પણ એક અકસ્માતે ડાબી આંખમાં પથ્થર વાગતાં, પછી તે ઈટાલીમાં વીતાવ્ય. સત્તરમી સદીમાં મેટા પાયા ઉપર અક્સર માટેની જરૂરી એવી શારીરિક કસોટીમાંથી હું પસાર - નષ્ટ થયેલા લશ્કરી કિલ્લાઓ વિશે, ગમે તે કારણે, પણ મારી