________________
Regd. No. MH. By / Soutb 54 Licence No. : 37
પ્રબુદ્ધ જીવન
વર્ષ:૪૮ અંક: ૧
મુંબઈ તા. ૧૬-૧૦-૮૬.
- મુંબઇ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૩૦- છુટક નકલ રૂ, ૧-૫૦
પરદેશમાં એર મેઈલ ૬ ૨૦ % ૧૨ * તંત્રી રમણલાલ ચી. શાહ
આત્મહત્યા છેલ્લા થોડાક સમયમાં દિલ્હી અને મહારાષ્ટ્રની હાઈકેર્ટીએ ઝડપથી પ્રસરે છે અને ઘણી ચર્ચા જગાડે છે. . .. આત્મહત્યાના ગુના માટે પકડાયેલી વ્યકિતઓને નિર્દોષ જાહેર
આપઘાત એ એક દષ્ટિએ જોઈએ તે પોતે જ પિતાનું કરી છે, કેમ કે ભારતના બંધારણ અનુસાર ભારતીય નાગરિક કરેલું ખૂત છે. એટલે ખૂનના એક પ્રકાર તરીકે પણ આપધાતને આત્મહત્યા કરવાને સ્વતંત્ર છે તેવું અર્થધટન કરવામાં
ઓળખાવી શકાય. આવ્યું છે. હજુ ભારતનાં બીજાં રાજ્યમાં આત્મહત્યા એ
પ્રત્યેક જીવન જીવવું ગમે છે, મવું ગમતું નથી, એમ ફોજદારી ગુને છે તેવી સ્થિતિ પ્રાંતે છે, પરંતુ સમય જતાં
છતાં માણુસ્વેચ્છાએ મરવા તૈયાર થાય એવા પ્રસંગે વખતે એ રાજ્યોમાં પણ આત્મહત્યા વિશે કાયદે રદ થાય તે નવાઈ
વખત ઊભા થાય છે, એમાં આત્મહત્યાની ઘટના માનવજાતને નહીં. આત્મહત્યા વિશેના દિલ્હી અને મહારાષ્ટ્રના ચુકાઓએ
આદિકાળથી ચાલી આવે છે. ખૂન જે હિંસામય હોય, પાપમય કાનુની, સામાજિક, ધાર્મિક વગેરે ક્ષેત્રના વિચારોમાં ખળભળાટ
હોય તે ખૂનના એક પ્રકારરૂપ આત્મહ યા પણ હિંસામય છે, મચાવ્યું છે.
પાપમય છે એવી માન્યતા ભારતીય પરંપરામાં રેઠ પ્રાચીન જન્મ અને મૃત્યુની ઘટના નિરંતર ચાલ્યા કરે છે. એક
કાળથી ચાલી આવે છે.
' ક્ષણ પણ એવી નથી કે જયારે વિશ્વમાં કોઈકને જન્મ થતા
- જીવન અને મૃત્યુમાં માણસને મૃત્યુને ડર વિશેષ હોય છે. ન હોય અને કેઈકનું મૃત્યુ થતું ન હોય. જન્મથી માતા-પિતાને,
પરંતુ ક્યારેક માણસને જીવવાને ડર લાગે છે, કયારેક જીવવાસગાંસનેહીઓને કે બીજા ઘણા લોકોને હવ" થાય છે. મૃત્યુથી
માંથી રસ ઊડી જાય છે. એવું શું થતું હશે કે જેથી માણસને સ્વજનોને અને બીજા ધણુ લેને દુઃખ થાય છે. યોગ અને
જીવવાને બદલે મરવું ગમતું હશે ? એનાં અનેક કારણે છે. વિયોગની ક્રિયા સતત ચાલ્યા કરે છે. જ્યાં ગ છે ત્યાં વિગ
બીજાં કઈ સામાજિક કારણે ન હોય તો પણ એવા કેટલાંક મેડે વહેલે થવાનું જ છે. '
માનસિક રોગ થાય છે કે જેના પરિણામે માથુસને મરવું - જન્મ કરતાં મૃત્યુની સમસ્યા ઘણી મેટી છે. મૃત્યુ ઉપર
ગમે છે. કેટલાક એવા ઉન્માદમય અતિશય ઉગ્ર માનસિક રોગ વિજય મેળવનારા પિતાના મૃત્યુના પ્રસંગે સ્વસ્થ અને પ્રસન્ન હોય છે કે એનાથી પીડાતી વ્યકિતને જે એકલી મૂકવામાં રહેનાર અને બીજાને એ પ્રમાણે રહેવા માટે ભલામણુ કરનાર આવે તે એ આત્મહત્યા કરી બેસે છે. બધુની સાથે વ્યક્તિએ વિરલ હોય છે. દુનિયામાં ઈના વગર કશું અટકી હોય ત્યારે એવી વ્યક્તિનું મન એટલું વ્યાકુળ નથી હોતું. :: પતું નથી એમ વ્યવહારુ ડહાપણ કહે છે. એકની ખેટ બીજે * મનુષ્ય એકદરે સંવેદનશીલ હોય છે. કોઈવાર નિરાશા, કયારેય પૂરી ન શકે એમ અન્ય વ્યવહારુ પક્ષ કહે છે. પરંતુ આવેગ, સ્વમાનભ ગ, પ્રતિષ્ઠાભવ, રાજભય, ઈત્યાદિ કાઇ કારણને કાળનું ચક્ર ભલભલી સમસ્યાઓને ઘડીકમાં વાસી બનાવી દે છે, લીધે અત્યંત તનાવની અવસ્થામાં કઈક ક્ષાએ ચિત્તમાં એ ભુલાવી દે છે. નિમૂળ કરી નાખે છે.
ઉન્માદ પરવશપણે અનુભવે છે કે જ્યારે એને પિતાને જીવ જમમાં એટલું વૈવિધ્ય નથી જેટલું મૃત્યુમાં છે. જન્મની
' કાઢી નાખવાનું મન થાય છે. એ એક ક્ષણ જે ચાલી ગઈ તે સમસ્યા એટલી મેટી નથી જેટલી મૃત્યુની છે. જન્મની બાબતમાં આત્મહત્યાની પ્રબળ લાગણી ઓસરી જાય છે. આત્મહત્યાના એટલી બધી અનિશ્ચિતતા નથી જેટલી મૃત્યુની બાબતમાં છે. નિષ્ફળ પ્રયાસ કરનારાઓએ બીજી કે ત્રીજી વાર આત્મકેટલીક વ્યકિતઓનાં અચાનક મૃત્યુ હાહાકાર મચાવે છે. કેટલાક હત્યાનો પ્રયાસ કર્યો હોય એવી વ્યકિતઓની ટકાવારી ઘણી જ પ્રકારનાં મૃત્યુ ચર્ચા અને વિવાદ જગાડે છે. આત્મહત્યાની ઓછી હોય છે. : ઘટના માણસને, ખાસ કરીને વજનને ચકિત કરી દે છે.
સાધારણ આવેગ પણ માણસને ક્યારેક આપધાતને વિચાર વૃદ્ધાવસ્થામાં ક્રમે ક્રમે દેવ ક્ષીણ થયા પછી આવતું કરતે કરી દે છે. એમ કહેવાય છે કે દુનિયામાં છે એ મનુષ્ય નૌસર્મિક મૃત્યુ બહુ શેક જન્માવતું નથી. કુટુંબ, સમાજ કે નથી કે જેને જિંદગીમાં એકાદ વખત પણ આપધાતને વિચાર રાષ્ટ્રને માટે કે કંઈક ઉચ્ચતર પેયને માટે સ્વેએ સ્વીકારેલું આવ્યું ન હોય. પરંતુ જેમ બધા જ પ્રકારના બધા વિચારે મૃત્યુ બિરદાવાય છે. ખૂન કે આપઘાતની ઘટનાના સમાચાર અમલમાં નથી મૂકી શકાતા તેમ આપધાતને વિચાર પણ