Page Text
________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૩-૫
ક થી શ
-પ્રા, અરુણ જોષી ભારતીય સંસ્કૃતિમાં કળશને એક ગૌરવપૂર્ણ પાત્ર તરીકે ઉપસ્થિત થાય છે. એવી ધાર્મિક માન્યતાને લીધે પણ કળશને સ્વીકારવામાં આવેલ છે. પાંચ દિવ્ય પદાર્થોમાં તેની ગણના
મહત્વનું સ્થાન પ્રાપ્ત થયેલ છે. ' થાય છે. મંગળતાના પ્રતીક સમા કળશને મંદિરના શિખર ઉપર કાણે નિહાળ્યું નહીં હોય! પૂજનવિષિ પ્રસંગે લીલા
અગત્ય મુનિના ઉદ્દભવસ્થાન તરીકે જાણીતા થયેલ પર્ણોના સંપુટમાં શ્રીફળધારી કળશનાં દર્શન કાણે નહીં કર્યા
કળશ યોગીની અવસ્થાને ખ્યાલ પણ આપે છે. હઠાગ હોય ! સ્વાગત સમારંભમાં કન્યાઓના મસ્તક ઉપર બિરાજતા
પ્રદીપિકા'માં કહેવામાં આવ્યું છે કે જેમ આકાશમાં રહેલો કળશ શુકનવંતા કળશને આપણે બધાએ જોય છે. આપણી એવી
અંદરથી અને બહારથી શૂન્ય હોય છે, તેમ નિર્વિકલ્પ સમાધિ દઢ માન્યતા છે કે કાર્યની શરૂઆતમાં જે મંગળ
પામેલે ગી સર્વ વાસનાથી શૂન્ય હોય છે, અને જેમ પદાર્થોનું સ્મરણ કરવામાં આવે તે કાર્યની નિવિંદને
સમુદ્રમાં રહેલો કળશ અ દરથી અને બહારથી જળપૂર્ણ સમાપ્તિ થાય છે. તેથી સંસ્કૃત નાટકોમાં જેમ નાન્દી
હોય છે તેમ સચ્ચિદાનંદ વેગી બ્રહથી સભર અને સર્વથા લૅક દ્વારા મંગળ પદાર્થોને યાદ કરવામાં આવે છે તેમ
પરિપૂર્ણ હોય છે. આપણાં સાંસારિક કાર્યોમાં કળશને અગ્રતા આપવામાં આવે
પૂર્ણતાના પ્રતીક એવા કળશને આપણી ભાષામાં કેટલાક છે. આ કારણે જ નવા નિવાસમાં પ્રવેશ કરતી વખતે સર્વ
લાક્ષણિક પ્રગોમાં પણ સ્થાન પ્રાપ્ત થયું છે. સુપેરે કાર્ય પ્રથમ કળશનું સ્થાપન હજી પણ આદરપૂર્વક વિધિ ગણાય પૂરું કરનાર વ્યક્તિએ પિતાના કાર્યને કળશ ચડાવ્યો એ છે. જેમાં આઠ મંગલ વસ્તુઓ - અષ્ટમંગલમાં કળશને પ્રયોગ જાણીતું છે, તે “ભય કુંભ' માતૃત્વનો પરિચાયક છે ૫ણ સ્થાન આપવામાં અાવ્યું છે અને અનેક શુભ પ્રસંગે અને સંપૂર્ણ મા ન જત રાયમ્ એવી કહેવતરૂપ બનેલ અષ્ટ માગવની પૂજા થાય છે.
વાકયે ઉપયેગી શિખામણું આપે છે. મદિરાની ટોચ ઉપર ઝળહળતે ગગનચુંબી કળશ પિતાના
આમ, અમૃતને ધારણ કરનાર આ પવિત્ર પાત્ર આપણને ઈડ જેવા આકારથી બ્રહ્માંડને ખ્યાલ આપે છે અને દૂરથી જ માંગલ્યનું પ્રદાન કરે છે, પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવા સંકેત કરે છે મંગલાયતનને ખ્યાલ આપે છે. મંદિરના શિખર ઉપર આરૂઢ અને એ રીતે જીવનપયોગી દિશાસૂચન પણ આપે છે. થવાનું ગૌરવ કળશને કેમ પ્રાપ્ત થયું હશે? આ પ્રશ્ન આપણુ જિજ્ઞાસુ મન ઉપસ્થિત કરે એ સ્વાભાવિક છે.
સંઘ સમાચાર વિશ્વમાં પ્રતિ દીપણુંવ' નામના ગ્રંથમાંથી આ પ્રશ્નને
સંધ દ્વારા નેત્રયજ્ઞ જવાબ મળી રહે છે, તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે :
શ્રી ભાલ નળકાંઠા પ્રાયોગિક સંઘ સંચાલિત . - જીરા મુવનઃ પ્રાણાવસ્થાઝગાર:
સર્વોદય આશ્રમ, ગુદીના સહકારથી “સંઘના ઉપક્રમે 'मॉगल्येषु च सर्वेषु कलशं स्थापयेद बुधः ॥
રાણપુર (સૌરાષ્ટ્ર) મુકામે આગામી તા. ૧૦-૩-૮૫ના એટલે કે ક્ષીરસાગરમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ અને મંદિરની ટોચ પર બિરાજતા કળશને સાથે માનવે બધાં મંગળકાર્યોમાં
રેજ નેત્રયજ્ઞનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેને અગ્રીમતા આપવી. ક્ષીરસાગરમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ કળશ એ સવિગત કાર્યક્રમ આ પ્રમાણે છે. દે તથા દાનવોએ કરેલ સમુદ્રમંથનના પ્રસંગને સ્મારક છે.
પ્રમુખ : ડો. રમણલાલ ચી. શાહ તે સમયે જે ચૌદ રત્ન સંભળ્યાં તેમાં એક અમૃતપૂર્ણ કળશ
ઉદ્દઘાટક : શ્રી વસનજી લખમશી શાહ પણ હતું. અને એ જ કારણે પૌરાણિક ગૌરવને અનુલક્ષીને
અતિથિવિશેષ : શ્રી રસિકલાલ લહેરચંદ શાહ કળશે પિતાનું અનેરું સ્થાન જાળવી રાખેલ છે.
સમય : તા. ૧૦-૩-૮૫ સવારના ૧૦ કલાકે મધ્ય રાત્રિની શાંતિમાં જમવાન મહાવીર સ્વામીની જનેતાએ
સંઘના આ પ્રસ્થાનમાં સૌને ભાગ લેવા વિનંતિ સ્વપ્નામાં જે ચતુર્દશ પદાર્થો જોયેલાં તેમાં પણ કળશને સ્થાન
મંત્રીઓ, મુંબઇ જૈન યુવક સંઘ પ્રાપ્ત થયેલું છે. - અમૃતપૂર્ણ કળસ અથવા કુંભના નામ સાથે સંકળાયેલ
સાભાર સ્વીકાર કંપમેળાઓ સ્થળ રીતે માત્ર પવિત્ર નદીઓમાં કરવામાં આવતા સ્નાનનો મહિમા વ્યક્ત કરે છે પણ ખરેખર તો
વ્યસન મુકિત: સં. શ્રીમતી એન. એસ. વરતે ૭-૦૦ ભારતની સર્વાગી સાધનાને ખ્યાલ આપે છે. આ મેળાઓ મકા. આરોગ્ય પ્રકાશન, કાળાનાળા, ભાવનગર ગુજરાત નાસિક, ઉજજૈન, હરદ્વાર અને પ્રયોગ–એ ચાર સ્થળોએ વિચારધારા : સં. કયાલાલ જોશી : મુકુન્દ. શાહ, ભરાય છે અને તે સ્થળે ઇન્દ્રપુત્ર જયંતે અમૃતનું રક્ષણ
પ્રક. મુકુન્દ પી. શાહઃ કુસુમ પ્રકાશન, નવચેતન કાર્યાલય, કરવા માટે ભગીરથ પુરુષાર્થ કરતી વખતે જમાં વિરામ કરે નારાયણનગર, પાલડી, અમદાવાદ-૭ તે બાબતનું સ્મરણુ કરાવે છે.
તે
ચાલે મોડુ ન કરીએ : મુનિ રત્નસુંદરવિજય કિ. પૂજનવિધિ વખતે પવિત્ર નદીઓનાં જળનું આવાહન રૂ. ૧૫-૦૦ પ્રકાશક દિવ્ય દર્શન ટ્રસ્ટ, ૧૮, ગુલાલવાડી, કળશમાં કરવામાં આવે છે અને દિગ્ય ત પણ કળામાં મુંબઈ-૪૦૦૦૦૪
| SR No. | 525970 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1985 Year 46 Ank 17 to 24 and Year 47 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramanlal C Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 246 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 26 MB |