Prabuddha Jivan 1985 Year 46 Ank 17 to 24 and Year 47 Ank 01 to 16

SR No.: 525970
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1985
Total Pages: 246
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 26 MB

Page 229

તા. ૧-૧૨-૮૫
પ્રય જીવન વીતેલાં વર્ષો
ચી. ના, પટેલ મારા જેવા રવભાવ ને સંસ્કારની વ્યકિતએ આધ્યાત્મિક મને આ લાભ અપાવ્યું. એટલે હું મારી આ ખાત્મિક ઉપલબ્ધિને અનુભવને દાવો કરે એ ધૃષ્ટતા ગણાય અને હાસ્યાસ્પદ સૌંદયયોગ કહું છું. આ સદીના વિખ્યાત આયરિશ લેખક 'પણ લાગે. પણ તેનું કારણ આપણે આધ્યાત્મિક અનુભવ અને જીમ્સ જોસે એવી ક્ષણોને aesthetic arrest ની અનુભૂતિ
જામત અવસ્થાના વ્યાવહારિક અનુભવ વચ્ચે મૂળભૂત પ્રકારભેદ ક્ષણે કહી છે તે ઉપરથી મને એ શબ્દ ફર્યો હશે. "હેવાનું માનીએ છીએ તે છે. ઉપનિષદો આધ્યાત્મિક અનુભવને સોંદર્યગની સમાધિને મને સૌથી વધુ ઉત્કટ અનુભવ -વાતો વા નિર્તન્સ સાથે મનસા કટ્ટ (જેને વાણીને મન
સંગીતના આનંદમાં થયે છે, અને હજુ કયારેક થાય છે'પોંચી નથી શકતાં) એ કહ્યો છે. ભગવદ્ગીતાએ વૃદ્ધિ- બધા સંગીતપ્રેમીએ એ અનુભવ જાણે છે પણ બહુ માહ્ય અતીન્દ્રિયમ્ (ઇન્દ્રિયથી પર અને માત્ર અન્તબુદ્ધિથી
ઓછા તેનું આધ્યાત્મિક મૂલ્ય સમજતા હોય છે. આપણું અનુભવી શકાય એવે) કહ્યો છે, અને સ્થિતપ્રજ્ઞ યોગીનું વર્ણન
જાણીતા નવલકથાકાર શ્રી મનુભાઈ પાળીનાં પત્ની * કરતાં તે કહે છે કે જે બીજાં પ્રાણીઓની રાત્રી છે તે ગીને
વિજયાબહેન ઉપરના એક પત્રમાં (૧૧-૭-૩૬ ના) ગાંધીજીએ દિવસ છે,–ગા નિરા સર્વ ભૂતાનામ્ તથા ગાર્તિ સંયમી, પણ રથળને
લખ્યું હતું કે દરેક વ્યકિતના હૈત્યમાં નિરંતર Fાળના બેધથી અને મિત્રતાના ભાવથી પર આવી આત્મચેતનાની '
દિવ્ય સંગીત ચાલતું હોય છે, પણ આપણી ઇન્દ્રિયે તે સંગીત -કુરણાઓ અને પ્રેરણુએ આપણે ચેતનાની જાત, સ્વપન ને સાંભળી શકતી નથી. આમ તેને અનુભવ કરી શકે, અને સુષુપ્તિની અવસ્થામાં પણ અનુભવતા હોઈએ છીએ. અંગ્રેજ
પિતે પ્રતિક્ષણ આત્માની હાજરી અનુભવતા એટલે એમને ફવિ વવર્થ એવી ફુરણાઓ અને પ્રેરણાઓને intimati- અવારનવાર એ દિવ્ય સંગીતના સૂર સંભળતા. જે ગાંધીજીની Fons of immortality (અમૃતતત્ત્વના સંકેતે) કહી છે અને
વાત ખરી હોય અને દરેક વ્યક્તિના હૃદયમાં નિરંતર દિવ્ય એહેમ મેલે નામના એક આધુનિક અમેરિકન મનોવૈજ્ઞાનિક
સંગીત ચાલતું હોય (હું માનું છું કે ગાંધીજીની વાત ખરી છે, એમને peak experiences (ઉચ્ચતમ અનુભવક્ષણો) કહી છે. પણ એ વિષય મારા અધિકારક્ષેત્રની બહાર છે એટલે તે
Peak experiencesનું વર્ણન કરતાં મેલે લખે છે; અંગે હું શ્રદ્ધાપૂર્વક કંઈ કહી શકતી નથી, તે મને લાગે છે We are again and again rewarded for good કે શાસ્ત્રીય સંગીતના આનંદમાં હું પણ મારા હૃદયમાં ચાલતા દિવ્ય Becoming by transient states of absolute Being - સંગીતના દૂર દૂરથી અતિમંદ સ્વર સાંભળું છું. એ આનંદની ઉત્કટ ...cach of which are absolute delights, which ક્ષણોમાં હું મારા સાંસારિક રાગદ્વેષ ઓગળી જતા અનુભવું છું. are perfect in themselves, and needing no અને મારા હત્યમાં અહેતુક પ્રેમને ઉમળકે ઊભરાય છે. એવી more than themselves to validate life. This મનઃસ્થિતિમાં પ્રેમ એ જ મનુષ્ય જીવનની ધન્યતા છે એ વિશે is like rejecting the notion that a Heaven lies મને કેદ શંકા રહેતી નથી. સંગીત પૂરું થતાં તેમને ઉમળકે someplace beyond the path of life. Heaven, શમી જાય છે અને હું પાછે સાંસારિક સ્તર ઉપર આવી જાઉ so to speak, lies waiting for us throughout
છું, પણ એ નિર્મળ અનુભવક્ષણોની સ્મૃતિ કલાક સુધી તાજી life ...and once we have been in it, we can remember it forever, and feed ourselves
એવા એક પ્રસંગની સ્મૃતિ મારા મનમાં કાયમને માટે on this memory and be sustained in time અંક્તિ થઈ ગઈ છે. આનંદની અતિશયતા વેદનારૂપ of stress (વિવેકપૂર્ણ જીવન માટે આપણને પરમ હોય છે, અને એ પ્રસંગે મને એવી વેદનાને આશ્ચર્યકારક “સની ક્ષણિક ઝાંખી રૂપે વારંવાર પુરસ્કાર મળી રહે છે... અનુભવ થયો હતો. હું દરરોજ બપોરે આરામ માટે સૂઈ જાઉં જેમાંની પ્રત્યેક ક્ષણ ઉત્કટ, સ્વયંસંપૂર્ણ આનંદના ઉન્મેષ રૂપ છું. વર્ષો સુધી બપોરે ૧-૪૫ થી ૨-૩૦ સુધી આકાશવાણીના હોય છે અને જીવનના મૂલ્યની પ્રતીતિ કરાવવા માટે પર્યાપ્ત હોય મુંબઈ સ્ટેશનેથી શાસ્ત્રીય સંગીતને કાર્યક્રમ આવતે (હવે છે. અર્થાત, રવર્ગ જીવનને માગ પૂરો થાય ત્યાર પછી કયાંક તેમાં કંઇક ફેરફાર થયો છે) હું દરરોજ રાડે ઉપર એ સ્ટેશાન આવેલું છે એ ખ્યાલ છેટે છે. સ્વગતે જાણે કે આખા જીવન ચાલુ કરી સંગીત સાંભળતે ઊંઘી જતા. એક દિવસ મેં એમ Bરમિયાન આપણી રાહ જોતું હોય છે... અને એક વાર આપણે અને રેડિયો ચાલુ કર્યો અને કોઈ સ્ત્રી ગાયિકાના કંઠમાંથી અતિમધુર “એમાં જઈ આવ્યા હોઈએ એટલે ગમે ત્યારે તેનું સ્મરણ કરી શકીએ સંગીતની અમૃતધારા વહેતી સાંભળી. તે સાંભળીને શાંત છીએ અને એમાંથી પિષણ મેળવી વિપત્તિના સમયે ટકી રહી ચિર નિદ્રામાં પડવાને બદલે હું હૃદયમાં ન સમજાય એ છીએ.” (New Knowledge and Human values, શકીએ ' અજપ અનુભવી રહ્યો અને અસ્વસ્થ બની ગયે. મારે બદલે Ed. A. H. Maslow-Harper) દરેક વ્યકિતને ઓછા બીજી કોઈ વ્યકિત હોત તે તેને કદાચ પિતાને હૃદયરેગને વધુ પ્રમાણમાં આવી આનંદમય ક્ષણેને અનુભવ થતા હોય છે, હળવે હુમલે થઈ રહ્યો છે એમ લાગ્યું હોત. પણ મેં અંગ્રેજી પણ આપણે તેમને ઓળખતાં નથી શીખ્યાં હતાં. મને એવી સાહિત્યમાં આનંદની અતિશયતાની વેના વિશે વાંચ્યું હતું. ક્ષણેને પ્રમાણમાં કંઇક વધુ અનુભવ થતો હોવાનું સદ્ભાગ્ય શેકસ્પિષરના પુરોગામી નાટકકાર ક્રિસ્ટફર માલેન એક નાટકના મળ્યું અને મને જે કંઈ વાંચવા-વિચારવાનું મળ્યું હતું તે કુર રાક્ષસી સ્વભાવને નાયક તૈમૂર લેગ કેઈ એક સુંદર સ્ત્રીના ઉપરથી હું તેમને ઓળખતાં શીખે. હું માનું છું કે મારાં દશને તેને આનંદ થતે તેનું વર્ણન કરતાં બોલી ઊઠી છે, આંખ ને કાન વર્ષોથી જે સેંદર્યપાન કરતાં આવ્યાં છે તેણે "... What is beauty, sayeth my sufferings then ?.
રહે છે.