________________
પ્રબુદ્ધ જીવન '
ત, ૧-૨-૮૫
આ સાપ ને મગરની ચામડી મેળવવા માટે પણ હિંસા વધતી પણ અધિળે બનાવી દે છે. તેમને સદબુદ્ધિ મળે એવી -
ચાલી છે. આવી બીજી કેટલાય પ્રકારની હિંસા થઈ રહી છે. - પ્રાર્થના કરવી રહી. છે. દુનિયાનું અર્થકારણ હવે વધુ વળાંક લેવા લાગ્યું છે.'
પરંતુ વધારે અકસની વાત તે એ છે કે આ બધી ભાવ ટકાવી રાખવા માટે વધારાના માલને નાશ કરે
હિંસામાં પાપ છે તેવું માનવાવાળો વર્ગ પણ દિનપ્રતિદિન, જોઈએ, એ અર્થશાસ્ત્રને સિદ્ધાંત છે. એટલા માટે અમેરિકા અને
આ હિંસાત્મક પ્રવૃત્તિઓના જુવાળમાં ઘસડાય છે, સપડાય છે * કેનેડામાં કયારેક ટનબંધ ઘઉં દરિયામાં ફેંકી દેવામાં આવે છે.
અને બચાવ માટે ભૂલી દલીલ કરે છે. જેને પણ તેમાં પંજાબમાં પણ ઢોરને ઘઉં ખવડાવી દેવામાં આવે છે. આ
અપવાદ નથી. વાત હવે જૂની થઈ; પરંતુ ભાવ ટકાવી રાખવાને માટે, વધારે પડતાં પ્રાણી હોય તે તેની કતલ કરી નાખવાની ..
જેના હૃદયમાં છ પ્રત્યે દયા રહેલી છે તેવા જૈને માટે ૫દ્ધતિ પણ હવે દુનિયાનાં બજારો અ૫નાવવા લાગ્યા છે.
શક્ય તેટલી નિર્દોષ આજીવિકા મેળવવાનું શાસ્ત્રકારો. એક આ લોકગી ટોરાની એલાદ કેમ . સારી થાય
ફરમાવ્યું છે. જેમાં સ્થળ-સૂક્ષ્મ જીની પુષ્કળ હિંસા થતી અને તેની વસતિ કેમ વધે તેના પ્રયોગ થઈ રહ્યા છે,
હોય એવા પંદર પ્રકારના વ્યવસાય-અમદાનને નિષેધ ગૃહ, ત્યારે બીજી બાજુ સારાં પ્રાણીઓની પણ આછા જૈને માટે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. એ વ્યવસાયમાં વર્તમાન 3. અચે સામુદાયિક કતલ કરવા માટેના પ્રાગે અજમાવાઈ સમયના નવા કેટલાક વ્યવસાયે પશુ ઉમેરી શકાય. - રહ્યા છે. તાજેતરમાં જ પશ્ચિમ જર્મનીમાં દૂઝણી ગાયોને - દુનિયામાં હિંસા તે એક ક્ષણ પણ મટવાની નથી, કે વધારો થઇ જતાં બે લાખથી વધુ તંદુરસ્ત ગાયની
અટકાવવા માટે શક્ય તેટલો પ્રચાર કર જોઇએ, પરં? . કતલ કરી નાખવામાં આવી હતી ! માણસ પોતાની
સમજ માસે તે પોતે જ પોતાની મર્યાદા અકી લઇને - ગરજ અનુસાર માત્ર આર્થિક દૃષ્ટિએ જ વિચાર 3. કરીને નિર્દોષ લાચાર પશુઓની નિદ્રય કતલ કરવા
તેમાંથી ખસી જવું જોઇએ. પિતાનું જીવન સારી રીતે લાગે છે. એક દેશમાં લે ભૂખે મરતા હોય અને નિભાવવા માટે વધુમાં વધુ કેટલી જરૂર છે તેનું માપ કાઢી '. બીજા દેશમાં અનાજ નાશ કરાતે હોય, એક દેશમાં બાકીની હિંસામાંથી બચવું જોઈએ. કે દુધાળાં ઢોરની ઘણી અછત હોય અને બીજા દેશમાં
માત્ર જીવજંતુઓ અને પશુપક્ષીઓની હિંસાથી માણસ, *: લાખોની સંખ્યામાં તેની કતલ થતી હોય એવી વિષમ
ધરાઈ ગળે છે એમ નહિ કહી શકાય. વ્યક્તિગત કે. પરિસ્થિતિ વર્તમાન જગતમાં છે. હેરફેરને ખર્ચ અને કસ્ટમ્સના કાયદાઓ વગેરેના જટિલ પ્રશ્નોને કારણે અને દયા
સામુદાયિક માનવહત્યાની ઘટનાઓ ૫ણ વખતોવખત બનતી ; કે, માનવતાના અભાવને કારણે આવી સમસ્યાઓને
રહે છે. રાજકીય, ધાર્મિક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક ઝનૂનને
કારણે વખતેવખત માનવહિંસા થતી રહે છે. રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્ર જલદી ઉકેલ આવતું નથી. પરંતુ દુનિયામાં યુનાઇટેડ નેશન્સ દ્વારા કે સ્વતંત્ર રીતે એવું એક સમવાયતંત્ર
વચ્ચેના યુદ્ધો હવે માત્ર સૈનિકે પૂરતી મર્યાદિત રહ્યાં નથી;* ઊભું કરવાની જરૂર છે કે જે બજારભાવ અને
નગરજનેને પણ ઇરાદાપૂર્વક સંહાર થાય છે. ધાર્મિક વેરઅર્થકારણને સાચવવાની સાથે સાથે નિર્દોષ પશુઓને બચવે
ભાવમાંથી અચાનક હિંસાત્મક વેરભાવ સળગી ઊઠે છે અને અને જરૂરિયાતવાળાને તે પહોંચાડે. |
અનેક માણૂસો માર્યા જાય છે. યહૂદીઓ માનવ તરીકે હલકી
કેટિના છે અને બીજાને બગાડે છે માટે તેમને પૃથ્વી પરથી - માસની સુખાકારી માટે, દવાઓ વગેરેના સંશોધનના
નિમૂળ કરવા જોઈએ એ મત, લાખે યહૂદીઓની કતરપ્રયોગ કરવા માટે સસલા, વાંદરા વગેરેની નિકાસ પણ ભારત
કરનાર સરમુખત્યાર હિટલરને હતે. રાજદ્વારી સરમુખત્યારે કે જેવા દયાભાવનાવાળા દેશમાંથી પુષ્કળ થાય છે. પૈસા કમાવા
ઝનૂની ધર્માચાર્યો મેટી માનવહત્યાને માટે સમયે સમયે નિમિજ નીકળેલા માણસે એમાં પણ ઘણી ગેરરીતિએ કરે છે.
બને છે, પરંતુ હવે ભવિષ્યમાં વૈજ્ઞાનિક ને આર્થિક કારણોસર ખેતરમાં અનાજ પાક અને ફળફળાદિ બચાવવા માટે
પણ મોટી સંખ્યામાં માનવહત્યા થવા લાગે તે નવાઇ નહિ. દુનિ ૬ વાંદરાઓ, ઉંદર અને પક્ષીઓને શિકાર કેવી રીતે કરે
યાનાં બજારોમાં ઓપરેશન માટે કિડની, હૃદય, અખેિ કે શરીરના તેની ૫ણ નવી નવી રીત ને આધુનિક નુસખાઓને પ્રચાર - થાય છે. સાંસ્કારિક સામયિકામાં તેની જાહેર ચર્ચા થાય છે.
બીજા અવયના ભાવે જેમ જેમ વધુ ઊંચે જતા જશે તેમ આ પ્રચાર માનવતાના નામે જયારે થાય છે ત્યારે તે વધુ
તેમ ગુપ્ત માનવહત્યાના બનાવે ૫ણ બનતા જશે.. ખેદજનક લાગે છે. જીવનની જરૂરિયાતે દિવસે દિવસે વધતી
જૈન અહિંસાને વરેલા છે. પંચમહાવ્રતધારી શ્રમણ * જવાથી માનવજાત પશુઓ પ્રત્યે દિનપ્રતિદિન આહાર, ઔષધ,
સમુદાયને તે મન, વચન ને કાયાથી કરવું, કરાવવું અને સમાજશેખ, અર્થકારણ વગેરેને માટે વધુને વધુ નિર્દય થતી
અનમેદવું એમ ત્રિવિધેત્રિવિધ હિંસા ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા જાય છે એ દુઃખદ પરિસ્થિતિ છે. માખી,
હોય છે. ગૃહસ્થ લેને ઘરમાં રહેવાને માટે પાણી, અનાજ, મછર, કીડી, ઊધઇ માંકડ, વાંદા વગેરેના નાશને માટે
શાકભાજી વગેરે નિમિરો કેટલીક હિંસા કરવી પડે છે. આ કેટલા બધા વ્યાપક પ્રમાણુમાં દવાને ઉપગ દુનિયાભરમાં
હિંસાને “આરંભી” હિંસા કહેવામાં આવે છે અને તે શકય થઈ રહ્યો છે! છપ, રેડિયો, ટી.વી.ની જાહેરખબર
. તેટલી ઓછી કરવાની હોય છે. પરંતુ હેતપૂર્વ મેજરખ, " દ્વારા પુષ્કળ પ્રચાર થઈ રહ્યો છે.
મને રંજન કે અર્થપ્રાપ્તિ માટે સંકલ્પપૂર્વક, કરાતી પશુ * : " મા ખંધી હિંસામાં એ પાપ નથી એવું માનનારા લેકે પક્ષીઓ કે જીવજંતુઓની નિદય હિંસાને “સંકલ્પી” સંસા *. પ્રત્યે તે કરવું અને માધ્યની દષ્ટિ રાખ્યા સિવાય છૂટ નથી. કારખાનામાંના સ્થાપિત હિતે ડાહ્યા માણસને
( અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૧૯ર પર)
દ્વારા
વિશામાં ની
ખેલા માણસને