Prabuddha Jivan 1985 Year 46 Ank 17 to 24 and Year 47 Ank 01 to 16

SR No.: 525970
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1985
Total Pages: 246
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 26 MB

Page 120

પ્રશુદ્ધ જીવન
સામાન્ય પ્રજાને ચામાં અને ખરીદી શકે એવા લેાકાતે દૂધની મીટ્ટા, ચીઝ, પનીર, દહીં, છાશ, માખણ, થી, વગેરે રૂપે મળે છે. દિલ્હી જેવા કેટલાક પ્રદેશમાં જે ઋતુમાં દૂધની ત′ગી હોય તે ઋતુમાં મીઠ્ઠાઈ બનાવવાની મનાઇ હોય છે. જેથી લોકાને થોડુ દૂધ પણ મળી શકે. દૂધની અનેક પ્રકારની મીડાઓ જેવી કે રસગુલ્લા, રખડી, આઇસક્રીમ ખાસુદી, દૂધપાક, બરફી અને બીજી ડઝનઅધ સ્વાષ્ટિ અને પેષક મીઠાઇઓ માટે આપણા દેશ, ખાસ કરીને બંગાળથી રાજસ્થાન અને પજાબ સુધીના ઉત્તર ભારતના રાજ્યો મીઠાઇએ માટે પ્રખ્યાત છે. હવે આઇસક્રીમ એટલે બધા માંધ થઇ ગયો છે. ૩ નીચલા મધ્યમ વર્ગને પણ તે ખાવા પાત્રે નહિ. દુનિયામાં વધુમાં વધુ આઇસક્રીમ-પ્રેમી પ્રજા રશિયન છે જ્યારે શિયાળામાં ઠંડી શૂન્ય નીચે પણ દસ, વીસ, ત્રીસ ડીગ્રી સે. ઊતરી ગઈ હોય ત્યારે પણ રશિયનેને આઈસક્રીમ વિના ન ચાલે.
લાખ કાર્યક્રમ
ભારત સરકારે નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ ખેડની સ્થાપના કરી છે, જેના અધ્યક્ષ ડેા. વી. કુરિયન છે. તે ભારતમાં દૂધની ‘સફેદ ક્રાંતિ’ કરવા માગે છે. તે માટે તેમણે ઘડેલી યોજનાને ‘ઓપરેશન ફલ' એટલે ‘દૂધના ધાડાપૂર' તરીકે ઓળખાવવામાં આવે છે. પરંતુ શ્વેતક્રાંતિ એટલી શ્વેત નથી, તે ઝાંખી છે અને દૂધના ઘેાડાપૂરમાં પૂર નથી, તેમાં હજી દૂધની સરવાણીએ જ છે. દૂધની વિદેશી સહાયથી હાથ ધરવામાં આવેલા ઓપરેશન ફ્લડ પ્રોજેકટમાં ૧૫ કરોડ ૩૦ ડેલરનું કાણુ થશે. યુનાના વિશ્વ ખોરાક (વર્લ્ડ ફૂડ પ્રોગ્રામ) આ મ કરે છે. તેણે માખણ કાઢી લીધેલા દૂધના ૧,૨૬,૦૦૦ ટન દૂધ પાઉડરની અને ૪૨,૦૦૦ ટન કાચા ઘી (બટર ઓઇલ) ની ભારત માટે ભેટ તરીકે જોગવાઈ કરી છે. તેની ગણતરી એવી છે કે તેમાંથી દુધ બનાવી પ્રજાને વહેંચવાથી રૂપિયા ૧૧ કરોડ ૬૪ લાખ જેટલી મૂડી થશે અને તે દૂધના પૂરની' યોજના માટે વાપરવામાં આવશે. તે માટે ઇન્ડિયન ડેરી ડેવલપમેન્ટ પેર્પોરેશનની રચના કરવામાં આવી છે. તે સરકારી કંપની છે અને ઓપરેશન ફ્લડની ચેજનાને અમલ કરે છે. ઇન્ડિયન ડેરી કાર્પારેશનની સ્થાપના ૧૯૭૦માં થઇ હતી. અને નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટની સ્થાપના ૧૯૬૫માં થઇ હતી તે ઈન્ડિયન ડેરી કાપેરિશનને ટેકનિકલ સહાય આપે છે.
૧૯૭૦ માં ‘ઓપરેશન કલર્ડ' યોજના પહેલી ધામધૂમથી વ્યવહારમાં મૂકવામાં આવી. વર્લ્ડ' ફુડ પ્રોગ્રામે આપેલ દૂધના માખણુ વિનાના પાઉડર અને બટર ઓઇલ વડે દૂધ બનાવીને પ્રજાને આપવાની શરૂઆત થઇ. ૧૯૭૦ થી ૧૯૮૧ સુધી ૧૧ વર્ષ દરમિયાન પ્રજામાં આ દૂધ વહેચવામાં આવતુ હતું. તેનો લાભ મુખઇ, કલકત્તા, મદ્રાસ અને ફ઼િલ્હીના સામાન્ય લકાને આપવામાં આવ્યા, કારણ કે ત્યાં દૂધના ભાવ ધા ઊંચા રહેતા હતા અને દૂધ પાણીવાળું આવતુ' હતું. હજી એ પરિસ્થિતિ સુધરી ગઈ નથી.
ઓપરેશન લાની પહેલી યોજનાથી દૂધનું ઉત્પાદન વધારવામાં બહુ સળતા નથી મળી. આ યોજનામાં રોજ દૂધ ઉત્પાકા પાસેથી ૩૦ લાખ લીટર દૂધ પ્રાપ્ત કરવામાં આવતું હતુ અને ૮૦ લાખ લીટર દૂધ વિદેશી પાઉડરમાંથી બનાવવામાં આવતુ હતુ. દેશમાં રાજ ૮૧૦ લાખ લીટર દૂધની જરૂર સામે આ ઉત્પાન કંગાળ કહેવાય.
તા. ૧૬-૬-૮૫
પરંતુ કંઇ ન મળે તેના કરતાં આ જૂજ દૂધ મળે તેમ ખોટુ’ શુ' ?. ૧૯૭૯-૮૦માં ૩ કરોડ ટન લીટર દૂધ ઉત્પન્ન થયું હતું, જે પૈકી ૧૯૭૦ માં ૨ કરેડ, ૧૦ લાખ ટનનું ઉત્પાદન હતું. તેમાં આ યોજનાથી માત્ર ૯૦ લાખ ટનનો વધારે. થયા હતા.
ઉપરોકત ચાર મહાનગરો માટે રોજ ૨૯ લાખ લીટર દૂધના ઉત્પાનની નેમ હતી તે સિદ્ધ થઇ. ખરેખર તે ખા ચાર મહાનગરોને તેથી કયાંય વધુ દૂધ જોઇએ છે પણ તે ઉત્પન્ન કરવા અને પ્રજાને પહેાંચાડવા આ સરકારી કેપેરિશાની ગુંજાશ ન હતી અને હજી નથી. આ દૂધ વેચીને કાર્પોરેશને ૧૧૨ કરોડ, ૭૦ લાખ રૂપિયાના વકરો કર્યાં. આ ડેરી ચેોજના માટે ૧૧૨ કરોડ, ૨૦ લાખ રૂપિયાના મૂડીરોકાણનું મજેમહતું. તે ખચ આ વકરામાંથી ખા જતાં પુ૦ લાખ રૂપિયાને ના થયા.
ભારતમાં જેટલુ' દૂધ ઉત્પન્ન થાય છે. તેમાંથી માત્ર ૪, ટકા દૂધ ચા અને પ્રવાહી દૂધ તરીકે, પીવાય છે. બાકીન ૬૦ ટકા દહી, ઘી, માખણુ, મીઠા વગેરેમાં વપરાય છે તમામ ઉત્પાદનના ૩૩ ટકા દૂધ ઘી બનાવવા માટે વપરાય છે. તેમ છતાં બહુ ધનવાન સિવાય 'કાને હવે સાચું ઘી પાલવે તેમ નથી. અને હવે દૂધની અતિ મોંઘી મીઠાઈએ પણ કેટલાને પાલવે તેમ છે? ૧૯૭૯-૮૦માં દૂધમાંથી ૩૨,૬૦૦ ટન પાઉડર બનાવવામાં આવ્યો હતેા, ૩૫ હમ્બર ટન બેબી ફૂડ (બાળક માટે ડબ્બાને દૂધ પાવડર), ૨૨,૫૦૦ ટેન મેોલ્ટેડ મિÐ, ` ચોકલેટવાળા કે ચોકલેટ વિનાના સ્વાદિષ્ટ દૂધના પાવડર રૂપે પીશું, પ,૬૩૦ ટન ડબ્બામાં પેક કરેલી રખ (કન્ડેસ્ડ દૂધ) અને ૯૩૦ ટન ચીઝ બનાવવામાં આવ્યાં હત આપણે ત્યાં જેને પનાર તરીકે એળખવામાં આવે છે તે ચીઝ નથી, તે દબાવીને પાણી કાઢી નાખેલ દહી હોય છે. ૧૯૭૯-૮૦, માં જુદી જુદી જાતના દૂધના પાઉડરનું ઉત્પાદન ૬૮,૧૦૦, મનનું હતું. આ બધા આંકડા ભારત સરકારના કૃષિ મંત્ર્યાલયના વાર્ષિક અહેવાલમાં છે. આપણાં દેશમાં દૂધના ઉત્પાનમાં ઢોરના નિભાવ ઉપરાંત ખીજો ખચ પણ ઘણે • થાય છે. જે પૈકી વચલા માણસને નફા પણ ધણા ચડે છે તેથી માલધારીને-ઢોર ઉછેરનાર ગરીબ ખેડૂતોને પ્રોત્સાહન મળે એવે ભાવ મળતા નથી.
૧૯૭૮ ના જુલાઈમાં ઓપરેશન ફ્લડ-યોજના નંબર ૨ અમલમાં મૂકવામાં આવી. પહેલી યોજનામાં દૂધના વેચાણમાંથી ૧૧૬ કરડ રૂપિયાને વકરા થયા હતા ત્યારે નબર ૨ યોજનામાં ૪૮૫ કરોડ રૂપિયાને વકરો થયા. નં. ૨ યોજના ૧૯૭૮ થી ૧૯૮૫ ના ૭ વર્ષ સુધી અમલમાં રહી તે દરમિયાન દૂધમાંથી ઘી કાઢી લીધેલા દૂધના પાઉડર અને બટર ઓઇલ અનુક્રમે ૧ લાખ, ૮૬ હજાર ટન અને છ લાખ ૬૦ હજાર ટન આયાત કરવામાં આવ્યું. આ વખતે આ માલના પુરવ પશ્ચિમ યુરેપના ધનવાન દેશેશના અનેલા અને યુરોપી આર્થિક મંડળના નામે ઓળખાતા દેશોએ આપ્યા. પહેલી યોજનામ ૧ લાખ ૨૨ હજાર ટન પાઉડર અને ૪ર હજાર ટન બટર એલિ આયાત કરવામાં આવ્યા હતા. પશ્ચિમ યુરેપી દેશે આર્થિક મ`ડળે ભેટ આપેલ પાઉડર અને બટર ઓઇલમાંથી દૂધ બનાવીને તેના વેચાણમાંથી ૨૩પ કરોડ રૂપિયાની રકમ ઊભી કરવામાં આવી.
५