Prabuddha Jivan 1984 Year 45 Ank 17 to 24 and Year 46 Ank 01 to 16

SR No.: 525969
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1984
Total Pages: 246
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 27 MB

Page 240

પશુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૨-૮૯ ઇંગ્લેન્ડથી લોકશાહી ભાવનાએ અવરમી સદીમાં
લીધો છે, અને પરિણામે એના સ્વભાવમાં પણ હિંસાવૃત્તિ અમેરિ ને ફ્રાન્સ ગઈ, અને ફ્રાન્સ દ્વારા આખા યુરોપમાં
દઢ બની ગઈ છે અને તેના રાજકર્તાઓ પશ્ચિમના લેકશાહી ફેલાઈ. એ બધા દેશમાં લોકશાહી રાજકીય પરિવતને હિંસા દેશના રાજકર્તાઓ સાથે પૃથ્વી ઉપરથી માણસજાતને નાશ દ્વારા થયાં, પણ રાજકીય લોકશાહી સ્થપાયા પછી બીજા,
કરવાની પ્રવૃત્તિમાં સહકાર કરી રહ્યા છે. ભારતમાં રાજકીય સામાજિક ને આર્થિક સુધારાઓ, ઈગ્લેમાં બન્યું તેમ હેતુ માટે આચરેલી હિંસાનું પરિણામ ઊલટું આવ્યું છે. રાંતિમય પ્રચાર ધારા થયા.
!
પરદેશ સાથેના યંવહારમાં તે શાંતિની નીતિરીતિઓમાં માને. . ભારતમાં પણ અંગ્રેજી શિક્ષણ દ્વારા લેકwાહી ભાવનાએ
છે, પણ પિતાના અતિરિક વ્યવહારમાં વગ વર્ગ વચ્ચે આવી. તે ઓગણીસમી સદીના અંગ્લેન્ડના બુદ્ધિપ્રધાન વેરઝેર એટલા વધી ગયાં છે કે સ્વાતંત્ર્ય-લડત દરમિયાન સુધારાવાદી સરકારની હતી અને દેશના નેતાઓએ પહેલાં રાજકીય એકતાની જે કંઈ ભાવના કેળવાઈ હતી તે યમ ધાર્મિક ને સામાજિક ને પછીથી રાજકીય સુધારાઓ માટે
આવી પડી છે. ઇંગ્લેન્ડમાં પ્રચલિત બનેલી પ્રચારરીતિઓને આશ્રય લીધો.
ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકામાં હતા, તે સમયથી દેશમાં થામાજિક સુધારાઓનાં અદિલને ઠીકઠીક સફળ થયાં, પણ હિંસક રાજકીય પ્રવૃત્તિઓના આવા પરિણામને ભય જે રાજકીય સુધારાની પ્રગતિ બહુ ધીમી રહી. આર્થિક સુધારાની હતે. સને ૧૯૦૮ના એપ્રિલ માસમાં બંગાળમાં પહેલું તો કહપના પણ ગાંધી યુગના ઉદય ૫છી આવી. ઇંગ્લેન્ડના
ત્રાસવાદી ખૂન થયું. અને ત્રણ માસ પછી ઓગષ્ટમાં મધ્યમવર્ગ ને પિતાના જ લેહીના (અનુક્રમે) ઉમરાવવસંતે લેકમાન્ય ટિળકને રાજદ્રોહ માટે છ વર્ષની સજા થઇ મધ્યમ વર્ગ સાથે કામ લેવાનું હતું. તેમની સામે બૌદ્ધિક તે બંને પ્રસંગે તેમણે ઇન્ડિયન ઓપિનિયન’માં દક્ષિણે દલીને પ્રચાર ને હડતાળની રીત કારગત નીવડી. ભારતના આફ્રિકાના હિંદીઓને ચેતવ્યા હતા. પહેલા પ્રસંગે નેતાઓને પરદેશી રાજકર્તાઓ સાથે કામ લેવાનું હતું. એ તેમણે લખ્યું હતું: “રશિયાની પદ્ધતિ હિંદમાં દાખલ થઈ રાજકર્તાઓ ભારત ઉપર પોતાને કબજો ઢીલ ન થવા એ ઉપરથી આપણે રાજી થવાનું નથી. આવા બનાવોથી દેવાનો નિશ્ચયમાં દઢ હતા. અને ભાષણો, ઠરાવે ને વિનંતી- લેકે પિતાનું કર્તવ્ય ભૂલશે એ સંભવ છે. હકે મેળવવાના પત્રોથી તેઓ માની જાય તેમ નહોતું. વળી ભારત સાથેના જે સહેલા ને સીધા રસ્તા છે.'- પ્રજાજીવનની શુદ્ધિ કરી વેપારથી સમૃદ્ધ થયેલી બ્રિટિશ પેઢીએ પણ સરકારને સ્વસ્થ ને દઢ પ્રજામત કેળવવાના- તે ભુલાઈ જશે ને છેવટે ઉદાર બનવા દે એમ નહોતું. બીજી બાજુ દેશને શિક્ષિત જે ઉપાયે હાલ પારકાની સામે વાપર્યા માનીએ છીએ તે - વર્ગ અંગ્રેજી અમલદારોની આપખુદી ને તુમાખી લાંબો આપણી જ સામે વપરાશે. બીજાં પ્રસંગે તેમણે લખ્યું હતું સમય સહન કરી શકે નહિ. તેમની વવાયેલી રવમાન અંગ્રેજી રાજય ઉખેડવામાં જ હિંદનું ભલું નથી. અંગ્રેજી રાજ્ય ભાવનામાંથી ટિળકનું ઉદ્દામવાદી રાજકારણ જમ્મુ, અને ઉખેડવામાં જોર વાપરવું, મારામારી કરવી એ નુકસાનકારક છે, પહેલાં મહારાષ્ટ્રમાં ને પછી બંગાળમાં પ્રચાર પામ્યું. તેની અને વગર જરૂરનું છે... લોકે તે એક ગુલામીમાંથી બીજી - રાજકર્તાઓને પ્રજા બને ઉપર અવળી અસર થઈ. રાજકર્તાઓ ગુલામીમાં જશે.' બીજે વર્ષ, ૧૯૦૯ના જુલાઈ માસમાં વધુ દુરાગ્રહી ને આપખુદ બન્યા અને દમનનીતિનું જોર વધ્યું, ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકાના હિંદીઓના પ્રશ્ન અંગે ઇંગ્લેન્ડ
અને પ્રજામાં હિંસાને મિજાજ ફેલાવા માંડે, જે કાતિવાદી ગયા હતા ત્યારે તેઓ પહેઓ તે પહેલાં થેડા દિવસ, * હિંસક પ્રવૃત્તિઓમાં પ્રગટ થયે.
અગાઉ કોઈ પંજાબી યુવાને એક અંગ્રેજ અમલદારનું ખૂન ઇંગ્લડ સહિત પશ્ચિમના બધા દેશમાં રાજકીય લેકશાહી કર્યું હતું. તે પ્રસંગે વળી. તેમણે લંડનથી “ઈન્ડિયન ઓપિવધતા ઓછા પ્રમાણમાં હિંસક કતિઓ દ્વારા સ્થપાઈ હતી. નિયન’માં લખ્યું: ‘આવા ખૂનથી અંગ્રેજો કદી હિંદુસ્તાનમાંથી ભારતમાં પણ બંગાળની ત્રાસવાદી પ્રવૃત્તિ તતકાળ પૂરતી જશે તે પછી રાજ્ય કોણ કરશે ? જવાબ તે એ જ આવે છે. સફળ થઈ. તેના ભયે બ્રિટિશ સરકારે દેશના વિનીત નેતાઓને ખૂનીઓ જ રાજ્ય કરશે. એવા રાજ્યની અંદર હિંદુસ્તાન વેરાન. પિતાના પક્ષે રાખવા થડા રાજકીય સુધારાઓ આપ્યા અને ને પાયમાલ થઈ જાય.” ત્રાસવાદી પ્રવૃત્તિઓને જન્મ આપનાર બંગાળના ભાગલા રદ ગાંધીજીના સત્યાગ્રહે દેશને આક્રમક હિંસક મિજાજનાં કર્યો. પણ એ પ્રવૃત્તિઓએ જે આક્રમક મિજાજ ઉત્પન્ન કર્યો એવા આત્મઘાતી પરિણામોમાંથી બચાવ્ય, પશુ તે પૂરો ન તેણે લખે ગાળે દેશને નુકસાન કર્યું. આક્રમક મિજાજ ને બ. અહિંસક સત્યાગ્રહની સાથે સાથે હિંસક પ્રવૃત્તિઓ હિંસા ચેપી રોગ જેવાં છે તે પ્રજાના વધુ ને વધુ મેટા ચાલુ રહી, અને સત્યાગ્રહ અદિલનોની અહિંસા પણ કાચી વર્ગમાં ફેલાતાં જાય છે અને એક કે બીજા રૂપે પ્રગટ થાય રહેતી. સને ૧૯૨૦-૨૨ ને અસહકાર અદિલિન દરમિયાન એટલી છે. પશ્ચિમના લેકશાહી દેશે એમના પિતાના આંતરિક બધી પ્રત્યક્ષ હિંસા આચરાઈ કે ૧૯૨૨ ના ફેબ્રુઆરી માસમાં વ્યવહારમાં શાંતિમય નીતિરીતિઓની મયા પાળે છે, પણ ચૌરીચારાના હત્યાકાંડ પછી ગાંધીજીએ લડત પાછી ખેંચી હિંસાવૃત્તિએ એમનામાં એવાં ઊંડાં મૂળ નાખ્યાં છે કે લગભગ લીધી. પ્રત્યક્ષ હિંસાની સાથે સૂક્ષ્મ (વિચાર ને વાણીની)" મે સદીથી એ પ્રજાઓ બિન યુરોપીય પ્રજાનું ક્રૂર શેષણ કરતી હિંસા પણ ઉગ્ર પ્રમાણમાં આચરાતી હતી. તે વખતે આવી છે અને બે વિશ્વયુદ્ધો લડયા પછી આજે પિતાની એ ગાંધીજી એ હિંસા નહોતા સમજ્યા, પણ બેત્રણ વર્ષ પછી, શેષણખેર સંસ્કૃતિનું રક્ષણ કરવા એટમ બોમ્બ દ્વારા પૃથ્વીની ૧૯૨૪મ, હિંદુ-મુસ્લિમ રમખાણો શરૂ થયાં ત્યારે તેમને સપાટી ઉપરથી સમગ્ર જીવનને નાશ કરવા પણ તૈયાર થઈ છે. લાગ્યું, અને જાહેરમાં તેમણે કબૂલ્યું, કે અસહકારના. રશિયાએ રાજકીય, સામાજિક, ને આર્થિક કાંતિ માટે અદિલનમાં જે હિંસક મિજાજ ફેલા હતા તે હવે રમખાણે પશ્ચિમના લેકશાહી દેશે કરતાં પણ વધુ હિંસાને આશ્રય રૂપે પ્રગટ થતા હતા. બંગભંગના અદિલનમાં રવીન્દ્રનાથ
-