________________
શિs, NoMH. By/South 54 enfeance No. 1 37
Vદ્ધ જીવની
* “પ્રબુદ્ધ જૈન’નું નવસંસ્કરણું
વષ: ૪૬ અંક : ૧૪
નબઇ તા. ૧૬-૧૧-૮૪ "વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૨૦/
છુટક નકલ રૂ. ૧-૦૦
મુબઇ જૈન યુવક સંઘનું મુખપત્ર : પાક્ષિક
પરદેશમાં એર મેઈલ $ ૨૦ £ ૧૨ સી મેઈલ ૬ ૧૫ દત તંત્રી : રમણલાલ ચી. શાહ
પ્રચંડ નારીશકિતની વિદાય
• રમણલાલ ચી. શાહ પ્રબુદ્ધ જીવન’ના ગયા અંકમાં “રાજકારણમાં હિંસા' નામને
શ્રીમતી ગાંધી રાજરમતને ભોગ બની ગયાં. પંજાબ અને ‘શેખ મેં લખ્યું હતું. એ અંક છપાઈને પ્રેસમાંથી મારા એમણે નીડર લશ્કરી પગલું લીધું; પરંતુ એથી વેરભાવ વધ્યો. હાથમાં આવ્યું અને તેના ઉપર હું નજર ફેરવતો હતો, ત્યાં સુવમદિરમાં કેટલાયે ઝનૂની શીખોનાં મૃત્યુ થયાં. એ સમયે શ્રીમતી ઇન્દિરા ગાંધીની હત્યાના સમાચાર સાંભળી દુઃખદ લશ્કરને શ્રીમતી ગાંધીએ આપેલા આદેશથી વૈરાગ્નિ વધતાં આઘાત અનુભવ્યો. મેટી મેટી વ્યકિતઓની રાજદ્વારી ખુદ શ્રીમતી ગાંધીના પ્રાણુ એમાં હોમાયા. આવા શરમજનક ‘હત્યાના ટકેલા દાખલાઓમાં એક વધુ ઉમેરાયો. ઇતિહાસનું અપકૃત્યના પ્રત્યાધાત પણ ઘણા મોટા પડયા અને શ્રીમતી વધુ એક પાનું કાળા અક્ષરે લખાયું.
ગાંધીની હત્યા પછી સેંકડે નિર્દોષ માણસોના પ્રાણ હણી બુધવાર, તા. ૩૧ ઓકટોબરે સવારે આપણું વડા પ્રધાન લેવાયા. એક વ્યકિતનું મૃત્યુ પણ અનેક અજાણ્ય, નિર્દોષ બીમતી ઇન્દિરા ગાંધીનું મૃત્યુ થયું. વિધિની વિચિત્રતા કેવી માણસનાં મૃત્યુનું નિમિત્ત બને એ ૫ણ કરુણ અને વિચિત્ર છે કે અંગરક્ષક તરીકે જેને રાખવામાં આવ્યા હતા એ જ ઘટના લેખાય ! માણુએ એમની હત્યા કરી! આરોગ્ય અને શરીરની સુરક્ષા
- શ્રીમતી ગાંધી પ્રચંડ નારીશકિતનાં પ્રતીક હતાં. એક માટે રાષ્ટ્રમાં જેમની સૈથી વધુ સંભાળ લેવાય તે આપણાં
મહિલા પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન સોળ જેટલા વર્ષ માટે વડા પ્રધાન કુદરતી આયુષ્ય પૂરું ન ભોગવી શકયાં. કર્મની
કરોડ લોકોના પ્રતિનિધિ તરીકે રાષ્ટ્રની સત્તાનું સર્વોચ્ચ જલીલા કેવી ન્યારી છે !
સ્થાન ભગવે અને એમને અલિપ્ત દેશોના ત્રીજા વિશ્વનું પ્રમુખપદ શ્રીમતી ઇન્દિરા ગાંધીને ખૂનની ધમકીઓ તે ઇમરજન્સી પ્રાપ્ત થયુ એ ઘટના ઇતિહાસમાં પણ વિરલ ગણાશે. ' વખતે પણ મળી હતી, પરંતુ સુવર્ણમંદિરની ઘટના પછી
- શ્રીમતી ગાંધીને જન્મકાળથી જ વિકાસ માટે એક પછી ‘એવી ધમકીઓ વધુ ગંભીર પ્રકારની હતી. એમના ખૂનનું
એક સંખ્યાબંધ સુંદર તક સાંપડયા કરી એ જેવું “કાવતરું કરનારાઓએ ઠંડે કલેજે જનાબદ્ધ રીતે એવું પાકું
તેવું સદ્ભાગ્ય ન લેખાય. સામાન્ય રીતે બહુ તેજસ્વી “કાવતરું કર્યું કે કેને વહેમ પણ ન આવે. ધમને નામે અને
માણસેનાં સતાને નબળાં હોય છે કે નબળાં રહે કુલપનામાં પણ ન આવે એવડી મેટી પૈસાની રકમની લાલને
છે. પિતાની જ કારકિદી' બનાવવામાં જયારે માણુસ અધળા વશ થઈ અબૂધ માણસો ગમે તેવું ગોઝારું કૃત્ય કરી બેસે
બની મા રહે છે ત્યારે એનાથી પિતાનાં સંતાનોના વિકાસની " છે! આ કાવતરામાં વિદેશમાં વસતા કેટલાક શીખોનો હાથ
જાણતા અજાણતાં ઉપેક્ષા થઈ જાય છે. સળંગ બે પેઢી પણ સીધી કે આડકતરી રીતે ઓછો નહીં હોય એમ મનાય
તેજસ્વી હોય એવા દાખલાઓ નથી હતા એમ નહિ, પરંતુ છે. એ શીખોને ગુપ્ત પ્રોત્સાહન અને નાણાં આપનાર કોઈ
ઉત્તરોત્તર ત્રણ-ચાર કે વધુ પેઢીઓ તેજસ્વી હોય એવા દાખલા વિદેશી સત્તાઓ પણ આમાં સંડોવાયેલી હોય તે નવાઈ
તે લાખોમાં કેઈક જોવા મળે તે મળે. શ્રીમતી ગાંધીને નહિ. કોઈ પણ રાષ્ટ્રને અસ્વસ્થ અને શકિતહીન કરવા માટે
પિતાના પિતા અને દાદા ઉભયને કારણે મળ્યા હતે. એની સર્વોચ્ચ વ્યક્તિની હત્યા કરવાની ઘટનાનું પુનરાવર્તન
જવાહરલાલને પિતાનાં સંતાનમાં એક માત્ર દીકરી હતી, ઝડપથી થવા લાગ્યું છે. સક્રિય અને સંઘર્ષમય રાજકારણમાં
એટલે દીકરીને એમણે દીકરાની જેમ ઉછેરી. પુત્રીને માતાનું ઝંપલાવ્યા પછી જાતને સુરક્ષિત રાખવાનું કાર્ય મોટા મેટા
વાત્સલ્ય ઓછું મળ્યું, પરંતુ જવાહરલાલે તે સવાયું કરીને નેતાઓ માટે અઘરું થતું જાય છે.
| બતાવ્યું. ગાંધીજી અને જવાહરલાલ જેવા મહાન પુરૂષની વચ્ચે શ્રીમતી ગાંધીના અવસાનના પ્રત્યાધાત ભારતમાં અને ઉછરવું એ લાભ તે ખરે, પરંતુ પોતાની વકીય કહી શકાય આખી દુનિયામાં ઘણું મેટા પડયા છે. એમને માટે આવેલા એવી તેજસ્વી પ્રતિભા વિના આટલી સિદ્ધિ સાંપડે નહિ, દેશવિ. અંજલિ-સંદેશાઓએ અને એમના અગ્નિસંસ્કાર વખતે . દેશમાં વિદ્યાભ્યાસ માટે અને જીવનના બહુમુખી વિકાસને માટે, *ઉપસ્થિત રહેલા સો જેટલાં રાષ્ટ્રોના મહાનુભાવોએ, શ્રીમતી સામાન્ય માણસોને ન સાંપડે એવી અનેક મેટી તક શ્રીમતી ગાંધીની આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિષ્ઠા અને કપ્રિયતા કેટલી મોટી ગાંધીને સાંપડી. પ્રિયદર્શિની ઇન્દિરાને પ્રેરક પગે લખીને હતી તેની આપણને સવિશેષ ઝાંખી કરાવી છે.
જવાહરલાલે તેમનામાં મહાત્વાકાંક્ષાનાં બીજ કિશોરાવસ્થાથી