________________
૧૮૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૨-૮૨ આ સમજવા ભૂતકાળ તરફ થોડી દષ્ટિ કરવી પડશે.
વામાં સફળ નહિ થાય તે રશિયાની લશ્કરી દરમિયાનગીરી અનિવાર્ય બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં અમેરિકા, બ્રિટન, રશિયા, ફ્રાન્સ અને ચીન છે. ગમે તે પરિણામ આવે, રશિયા તેમાંથી પીછેહઠ કી નહિ શકે. મિત્રરા યે હતાં. બીજું વિશ્વયુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારે રશિયાને
રશિયન પ્રજની સહનશકિત અસીમ છે. ઝારના સમયથી યાતના બચાવવા, સ્ટેલિને હીટલર સાથે સંધિ કરી. હીટલર ભાન ભૂલ્યો
સહન કરતી જ આવી છે. સામ્યવાદી નેત્રના અસ્તિત્વને પ્રશ્ન અને રશિયા ઉપર આક્રમણ કર્યું. આ વિશ્વયુદ્ધમાં રશિયાએ જન
હોય ત્યારે ગમે તે ભાગ આપવા તૈયાર થશે. રશિયાની લક્ષ્મી માલની ખુવારીમાં સૌથી વધારે સહન કર્યું. જર્મનીની હાર નિશ્ચિત
તાકાત અને માનવી તથા સાધનસમૃદ્ધિ ઓછાં નથી. રશિયા પોલેન્ડમાં દેખાતી હતી તે સમયે, રૂઝવેલ્ટ, ચર્ચિલ અને સ્ટેલિન, વાલ્ટામાં મળ્યા
લશ્કર મોકલે તે અમેરિકા અથવા પશ્ચિમ યુરોપના દેશે, ત્રીજું અને ભૂરેપના ભાગલા સ્વીકાર્યા, પૂર્વ યુરોપના દેશો રશિયાના વર્ચસ્વમાં
વિશ્વયુદ્ધ કરવા તૈયાર ન હોય તે- અને નથી- પોલેન્ડની પ્રજાને રહેશે તેમ નક્કી થયું. રશિયન લશ્કર બલિન સુધી પહોંચી ગયું.
કોઈ મદદ કરી શકે તેમ નથી. પેલેન્ડની ભૌગોલિક સ્થિતિ જોતાં જર્મનીના ભાગલા થયા, યુદ્ધનો અંત આવતાં જ રશિયા અને અમેરિકા પણ એવી સીધી સહાય શક્ય નથી. પોલેન્ડ પૂર્વ જર્મની અને વચ્ચે ઠંડું યુદ્ધ શરૂ થયું. લગભગ ૧૮૦ સુધી ચાલ્યું. દરમિયાન,
ઝેકોસ્લોવેકિયા - બને સામ્યવાદી દેશોથી ઘેરાયેલું છે. રશિયાની આર્થિક અને લશ્કરી તાકાત વધી અને અમેરિકાની બરોબરી રોમન કેથલિક ચર્ચ આ પરિસ્થિતિ સમજે છે. તેથી તેણે મધમકરી. ત્યાર પછી અમેરિકા અને પશ્ચિમ યુરોપના દેશોએ સંઘર્ષ માર્ગી નીતિ સ્વીકારી છે. દમનને સખ્ત વિરોધ કરે છે, પણ સાથે . તજી, રાહઅસ્તિત્વની નીતિ અપનાવી. પોલેન્ડ રશિયાના વસ્વિમાં શાન્તિને ઉપદેશ આપે છે. છે, રશિયાની રાલામતી માટે પાલેન્ડ ઉપર રશિયાને કાબૂ રહે તે અત્યારે એમ લાગે છે કે લશ્કરી તંત્ર પલેન્ડની પ્રજાને દબાવી રશિયા માટે જરૂર છે. પોલેન્ડ સ્વતંત્ર થાય તે રશિયાની રાલામતી
દેશે. નહિ તે રશિયા લશ્કર ઉતારશે. વર્તમાન સરકારે પારો લશ્કરી જોખમાય અને સમસ્ત સામ્યવાદી તંત્રને તૂટી પડવાને ભય પેદા
તાકાત એટલી જબરજસ્ત હોય છે કે પ્રજાને હિંસક બળો અતિ થાય. રશિયા કોઈ સંજોગમાં આવી પરિસ્થિતિ સ્વીકારે નહિ. આ મુશ્કેલ છે. પોલેન્ડની પ્રજા પ્રત્યે અમેરિકા કે પશ્ચિમના દેશોને ઈતિહાસની અવગણના કરી, રેગને પલેન્ડની પ્રજાની ઉશ્કેરણી ખરી સહાનુભૂતિ હોય તે મોટા પ્રમાણમાં આર્થિક સહાય કરવી કરવાનું અને રશિયાને પેલેન્ડમાં દરમિયાનગીરી ન કરવી ચેતવણી જોઈએ પણ તેમ કરવા જતાં, સામ્યવાદી તંત્ર રહે જ છે. પરિણામે, આપવાની નીતિ શરૂ કરી છે. રેગનને પોલેન્ડની પ્રજાના માનવીય
પિલેન્ડની પ્રજની યાતનાઓ પ્રત્યે આપણી ગમે તેટલી સહાનુભૂતિ હોય અધિકારો માટે લાગણી ઉભરાઈ આવી છે. પણ પેલેન્ડની પ્રજાને તે પણ કોઈ સીધી સહાય કરી શકીયે તેમ નથી. તેની પેતાની તાકાત અનાજ આપવું બંધ કર્યું. એમ માનીને કે અનાજ ન મળે તો ઉપર જ આધાર રાખવે રહ્યો. સામવાદને અંત એમ નહિ આવે. પોલેન્ડની સરકાર સામે પ્રજાને અસંતોષ વધે અને બળવામાં જેર
જ્યાં સુધી દુનિયામાં ભીષણ ગરીબાઈ અને ભૂંડી સમૃદ્ધિઆવે. રેગનના ખ્યાલમાં નહિ હોય કે તેનું વિપરીત પરિણામ પણ પ્રજાઓ અને પ્રજા વચ્ચે અથવા પ્રજાની અંતર્ગતછે ત્યાં આવે. પિલેન્ડની સરકાર તેની પ્રજાને સકારાણ કહી શકે કે અમેરિકા
સુધી સામ્યવાદનું આકર્ષણ રહેવાનું. વર્તમાનમાં સહઅસ્તિત્વ એક જ તેમને ભૂખે મારે છે. રશિયા સામે ચેડા આર્થિક પગલાં લીધાં
જ ઉપાય છે. એકબીજા ઉપર સરસાઈ મેળવવા પ્રયત્ન મિથ્યા છે. છે તેની કોઈ અસર થવાની નથી પણ અડપલાં કરે છે. વધારે
અમેરિકન પ્રજાના બે સ્વરૂપ છે. એક, ઉદાર, માનવતાવાદી, પગલાં લેવાની ધમકી આપી છે. પણ રશિયાને અનાજ આપવાનું
સ્વતંત્રતાપ્રિય અને બીજું અભિમાની, ઘમંડી અને આક્રમક મૂડીચાલુ રાખ્યું છે. કાર્ટરે બંધ કર્યું હતું. પણ પરિણામે અમેરિકાના
વાદી, રેગન બીજા સ્વરૂપના પ્રતિનિધિ છે. ખેડુતેને મેટું આર્થિક નુકસાન થતું હોવાથી ચાલુ કરવું પડયું.
સામ્યવાદમાં સ્વતંત્રતા કે માનવીય અધિકારોની આશા રાખવી રેગન એમ માનતા લાગે છે કે રશિયા અફઘાનિસ્તાનમાં ભેરવાઈ થઈ છે રશિયાને પર હગ કરવાની આ તક માને છે. ચીનને ' રૅગન કે બૅઝનેવ, સામ્યવાદ કે મૂડીવાદ, કોઈમાં પસંદગી મેટી લશ્કરી સહાય કરે છે જેથી રશિયાને ચીનને ભય રહે અને
કરવા જેવું નથી. બન્ને અનિષ્ટ છે. રશિયન લશ્કર ચીની સરહદે રોકાયેલું રહે, ડલસ અને મેકર્થીનું પોલેન્ડમાં જ બની રહ્યાં છે તેની ગંભીર અસર દુનિયાના બધા સામ્યવાદી વિરોધી વલણ હતું તેવું રેગનનું છે...
દેશે ઉપર પડવા સંભવ છે. પોલેન્ડની પ્રજાને શક્તિ મળે અને રેગનને માનવીય અધિકારીની કાંઈ પડી નથી. પોલેન્ડની પ્રજાની સ્વતંત્રતાની તેની ઝંખના સકળ થાય તેમ જ દુનિયા ત્રીજા વિશ્વ કાંઈ પડી નથી. દક્ષિણ આફ્રિકામાં હબસીઓ ઉપર થી પણ વધારે
યુદ્ધમાં ન ફસાય તેવી પ્રાર્થના કરવી રહી. દમન થાય છે, પણ ત્યાંની સરકારને પૈગન પૂરો ટેકો આપે છે.
તા. ૨૪-૧-૧૯૮૨. પશ્ચિમ યુરોપના દેશે દ્વિધામાં છે. માર્ગરેટ થેચરને રેગનને પૂરો ટૅકો છે. બન્ને કટ્ટર મૂડીવાદી છે. ટ્રાન્સને મીતાં સમાજવાદી
દેવનાર સત્યાગ્રહ છે. સમાજવાદી, મૂડીવાદી કરતાં પણ સામ્યવાદને વધારે વિરોધી
| [] ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ છે. છતાં મીતરાં પોલેન્ડની પ્રજા માટે રાહાનુભૂતિ બતાવે છે અને
રવનારમાં સૌમ્ય સત્યાગ્રહ થઈ રહ્યો છે તેની બહુ થોડા રેગનને ટેકે આપે છે. જર્મનીના સ્મિટની કફેડી સ્થિતિ છે. જર્મન
મુંબઈવાસીઓને કે દેશના લોકોને ખબર છે. સંપૂર્ણ ગોવધા પ્રજાને અને સ્મિટને રશિયા સાથે સંઘર્ષ જોતા નથી. પશ્ચિમ યુરોપની પ્રતિબંધ, પશ્ચિમ બંગાળ અને કેરલ સિવાય, જમ્મુ અને કાશ્મીર દેશના આર્થિક હિત રશિયા સાથે ખૂબ સંકળાયેલા છે. રશિયા સહિત બધાં રાજયમાં છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કરાવ્યું છે કે આ પ્રતિબંધ સામે આથિક નાકાબંધી કરતાં અથવા વ્યાપારના સંબંધો તેડતા
બંધારણને અનુરૂપ છે. પણ બળદના વધને સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ સ્વીકાર્યો પશ્ચિમના દેશેને મેટું નુકસાન થાય તેમ છે. છતાં અમેરિકન સહાય નથી. ખેતી કે વાહનવ્યવહાર માટે ઉપયોગી બળદને પ્રતિબંધ વિનાં રશિયન અકમણને પહોંચી ન વળવાની શકિત નથી. અમેરિકા સ્વીકાર્યો છે, પણ સર્વથા નિરૂપયેગી બળદના વધની છૂટ આપી છે. અને પશ્ચિમ યુરોપના દેશે વરચે ફાટફ.ટ પડાવવા રશિયો ખૂબ - નિરૂપયોગી બળદને નામે સારા બળદોની અવિચારી કતલ મોટા પ્રચાર કરે છે.
પાયા ઉપર કેવી થઈ રહી છે તે મેં એક લેખમાં બતાવ્યું છે. જનતા એટલું નિશ્ચિત સમજવું કે રશિયા કોઈ સંજોગોમાં પિલેન્ડને સરકારે રોમાંસ-તેમાં બળદને સમાવેશ થાય છે–ની નિકાસને પ્રતિપિતાની પકડમાંથી છૂટવા નહિ દે, જનરલ જેરૂસ્કી શક્તિ સ્થાપ- બંધ કર્યો હતે. આ સરકારે તે પ્રતિબંધ રદ કર્યો છે. પરિણામે