Page Text
________________
R
-
: ",
" પ્રભુત્ર જીવન
. . તા. ૧-૧૧-૮૧ પાંત્રીસ દિવસના રાષ્ટ્રપતિની લગરીક પીડાની વાત
" | કાન્તિ ભટ્ટ
નવી દિલ્હીમાં પુત્રીના મરણના શોક સાથે હિદાયતુલ્લાહ - - - - લઝારીલાલ નંદા અને ચરણસિંહ અમુક અંગોમાં થોડાક સુપ્રીમ કોર્ટમાં પ્રેકટીસ કરવા આવ્યા હતા. એ પછી ૨૫ ફેબ્રુઆરી જે દિવસ માટે વડા પ્રધાન બની ગયા અને હવે એ બને એ આસ
૧૯૨૮નાં રોજ તે ચીફ જસ્ટીસ ઓફ ઈન્ડિયાને માનવંતે હોદ્દો નથી ઘણા ઘણા દૂર છે, પણ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ તરીકે માત્ર પાંત્રીસ
મેળવી ચૂકયા. ૩જી મે ૧૯૬૯ના રોજ ભારતના સર્વોચ્ચ ન્યાયમૂર્તિ દિવસ માટે આસનસ્થ થયા પછી મેહમ્મદ હિદાયતુલ્લાહ આ આસ- તરીકે તેઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ વી. વી.ગીરીને રાષ્ટ્રપતિ તરીકે સોગંદ લેવડાવવા નની ઘણે નજીક છે. ભૂતપૂર્વ ચીફ જસ્ટીસ અને હાલ ઉપરાષ્ટ્રપતિ
ગયા ત્યારે તેમણે એક સરસ ટકોર કરી છે. ડો. ઝાકિરહુસેનનું તરીકે કામ કરતા એમ. હિદાયતુલ્લાહ, એ. એન. શાહના પુત્રી
તે દિવસે મૃત્યુ થયેલું. વી. વી. ગીરી રાષ્ટ્રપતિ બનવાની ભારે ધાંધલ પુષ્પાને પરણ્યા છે અને તેમના પુત્ર અરશાદે પણ આંતરજાતિય
અને ઉત્સાહમાં હતો. સોગંદવિધિ થઈ એટલે વી. વી. ગીરી ખૂબ લગ્ન કર્યા છે તે મને હમણાં જ તેમની આત્મકથા વાંચ્યા પછી
ઉમંગભેર હિદાયતુલ્લાહને ભેટવા ગયા. તે સમયની સ્થિતિનું વર્ણન જાણવા મળ્યું. તેમની આત્મકથામાં કાનૂનમાં રસ ધરાવનારા લોકોને
કરતાં હિદાયતુલ્લાહ કહે છે– ઝાકિરહુસેનને મૃતદેહ બાજુની ખૂબ રસ પડે તેમ છે; પરંતુ મને પત્રકાર તરીકે, હિદાયતુલ્લાહ
રૂમમાં જ પડે હતા ત્યારે આ પ્રકારે ભેટી પડવાનું મને ગ્ય ન પાંત્રીસ દિવસ સુધી કામચલાઉ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે કામ કરીને કેટલાક
લાગ્યું...” અનુભવ કર્યા તેમાં રસ પડયો છે.
હિદાયતુલ્લાહ સર્વોચ્ચ ન્યાયમૂર્તિ હતા ત્યારે તેમના ચેમ્બરમાં ' ખાન બહાદર હાફીઝ મહમ્મદ હિદાયતુલલાહને ત્યાં ૧૭મી જ રિસેસ વખતે ૧ વાગે એક સેન્ડવીચ અને કી લેતા. તે ડિસેમ્બર ૧૯૦૫ના રોજ જન્મેલા હિદાયતુલ્લાહે પોતે ગરીબી પંદર મિનિટ સુધી કોઈને પ્રવેશવાની મનાઈ રહેતી. ૧૫ જુલાઈ, , જોઈ નથી, પણ તેમના દાદા એક જમાનામાં પોતાને વટ પાડવા
૧૯૬૮ને દિવસ હતો. તે સમયે તેમના પ્રિન્સિપાલ પ્રાયવેટ સેક્રેટરી માટે હાથી રાખવા મંડયા હતા. આ હાથીને ઘરમાં પ્રવેશવા માટે શ્રી જી. વી. રાઘવાચારી ચેમ્બરમાં પ્રવેશ્યા તેથી હિદાયતુલ્લાહને એક ખારા ઉંચે દરવાજો બનાવવો પડયો હતો. એ પછી એ હાથીના
નવાઈ લાગી. સેક્રેટરીએ કહ્યું, “અરજન્ટ કામ છે. રાષ્ટ્રપતિ શ્રી વી. ખર્ચમાં જ કુટુંબ આર્થિક રીતે પાયમાલ થયું હતું.
વી. ગીરી આપના ફેનની રાહ જુએ છે. હિદાયતુલ્લાહે ફોન કર્યો ( હિદાયતુલ્લાહના પિતા મેજિસ્ટ્રેટ હતા એટલે તેમને સારી એટલે વી. વી. ગીરીએ તેમને તુરત રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં બોલાવ્યા. કેળવણી મળી અને પિતાને પગલે હિદાયતુલ્લાહ પણ ધારાશાસ્ત્રી વી. વી. ગીરી રાષ્ટ્રપતિની મુદત પૂરી થતા બીજી મુદત માટે ચૂંટણી જ બન્યા. ધારાશાસ્ત્રી તરીકે તેમણે છૂટાછેડા અને બળાત્કારના કેસે લડવા માગતા હતા અને તે માટે તેઓ રાજીનામું આપવા માગતા પણ હાથમાં લીધા છે. એક બળાત્કારના કેસમાં હિદાયતુલ્લાહ હતા. તે દરમિયાન હિદાયતુલ્લાહે એકટિંગ પ્રેસિડન્ટ અર્થાત કામદલીલને અને શેકસપિયરની એક પંકિત ટાંકી હતી અને તેનાથી ચલાઉ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે કામ કરવાનું હતું.
. ન્યાયાધીશ પ્રભાવિત થયા હતા અને તેને કારણે જ હિદાયતુલ્લાહ હિદાયતુલ્લાહને વિશાળ રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં રહેવાને મોકો કેસ જીતી ગયા હતા.
}
મળે તેમ હતું, પણ તેઓ માત્ર બે દિવસ માટે જ રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં હિદાયતુલ્લાહ ઉત્તરોતર પ્રગતિ કરીને સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ ગયા હતા. ૫, વેસ્ટઝરોડ ઉપરના તેમના મકાનમાં જ હિદાયતુલ્લાહ જસ્ટીસ બન્યા. એ દરમિયાન તેમણે જે જે કેસે ધારાશાસ્ત્રી તરીકે રહેવાનું નક્કી કર્યું એટલે રાતેરાત તેમના મકાનની આજુબાજુ કે ન્યાયમૂર્તિ તરીકે હાથ ધર્યા તેની વિગતે વાંચવા જેવી છે, પણ એક કાંટાવાળા તારની વાડ નંખાઈ ગઈ. ફ્લડ લાઈટ ગોઠવાઈ ગઈ. પિતા તરીકે તેમણે તેમની પુત્રીના અવસાનને જે દુ:ખ અનુભવું સત્રામાં માટેના ખાખા આવા ગયા અને એક ટાલફીન અવાજ છે તે પણ વાંચવા જેવું છે. પ્રયપ પુત્રનું નામ મુરિશ્વમ તરીકે ઉભા થઈ ગયા. હિદાયતુલ્લાહને આ બધું ગમતું નહોતું. એક ગમ્મત અરશાદ રખાયું, પણ તેમની પત્નીની ઈચ્છાને માન આપીને પુત્રી ખાતર તે બધું જોવા લાગ્યા. એ પછી કામચલાઉ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે થઈ તેનું નામ અવનિ રખાયું. પણ અવનિને જન્મ સાથે લેહીને
તેમને જે અનુભવો થયા તે હિદાયતુલ્લાહના જ શબ્દોમાં જોઈએ: કોઈ રોગ હતો અને તે માત્ર આઠ વર્ષ જીવી. તેના ખાસ ઉપચાર “રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં મારે માટે વિશાળ સ્ટાફ હતે. મિલિટરી અને ઓપરેશન માટે અવનિને લંડન લઈ જવામાં આવી ત્યારે તેનું સેક્રેટરી, ડેપ્યુટી મિલિટરી સેક્રટરી, ઘણા બધા એડીસીએ, જુનિયર અવસાન થયું. અવનિની દફનક્રિયા કાંડનમાં જ કરવાની હતી અને એડી. સી. એ. મારે રાષ્ટ્રપતિ તરીકે સોગંદવિધિ કરવાનો હતો તે જે કાર માટેના પૈસા ન અપાય તે અવનિની કબર નિરાધાર, મારા ઉપર ઠોકી બેસાડવામાં આવ્યો હોય તેમ લાગ્યું. તે માટેના બાળકોની હરોળમાં જ રાખવી પડે. મધ્યપ્રદેશના ચીફ જસ્ટીસ મારી પાસે કપડાં નહેતા- શેરવાની તે ફિશ્યલ વેષ નહોતો. તરીકે રહી ચુકેલા હિદાયતુલ્લાહે આવી રીતે લંડનમાંથી પૈસા મેળવવાને મારા ડ્રેસ માટે આજુબાજુમાં ગુસપુસ સંભળાઈ. સોગંદવિધિ બદલે રિઝર્વબેંકને અરજી કરી અને તુરંત તેમને અવનિની કબરમાં પછી બીજે દિવસે મારે રાષ્ટ્રપતિની ફરજ બજાવવા જવાનું હતું...
ગ્ય તકતી મુકવાનું હુંડિયામણ મળી ગયું. દિલ્હીના ખુશનવિસ મેં જોયું કે મારા ઘર આસપાસ મેટરકારોને મેટો કાફ્લો ખડકાઈ ગયો. નામના શિલ્પીએ અવનિની કબર માટે સરસ પંકિત તૈયાર કરી પહેલાં એક જીપ હતી. પછી એક વાયરલેસવાળી મેટર હતી. એ આપી.
પછી એક રેલ્સરોયસ ગાડી હતી. તેના પછી બીજી ઈમ્પાલા કાર
હતી. ઈમ્પાલા પછી ત્રીજી એક ભપકાદાર કાર હતી અને તેના હુઈ સુરત ના કુછ ઉસ્કા શીફકી
પછી જુદા જુદા મોડેલ, કદ અને બનાવટની આઠથી દસ મોટરકાર દવા કી મુશ-બરસે દુઆ કી.
હતી તેના પછી પાછી એક મોટર અને જીપ હતી! આઉટરાઈડર્સ (એના દર્દને કોઈ ઈલાજ ન જડે. ડૉકટર દવા કરતા ગયા અને અને મોટરસાયકલોને એક કાફલો હતો. કેટલી મોટરસાયકલ - અમે દુવા માગતા ગયા) '
હતી તેની સંખ્યા મને યાદ નથી. અગાઉ જ્યારે હું જનપથ ઉપર
| SR No. | 525966 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1981 Year 44 Ank 17 to 24 and Year 45 Ank 01 to 16 - Ank 013 is not Available |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 234 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 26 MB |