________________
તા. ૧-૬-૮૧
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૫
અમેરિકા મેદાને પડે છે : રેગનશાહીની તોફાની પ્રવૃત્તિ
D મનુભાઈ મહેતા રા જા દ્વારા જે પ્રદેશમાં રાજ થતું હોય તેને આપણે રાજાશાહી જ નથી, કદાચ આર. એન્ડ ડી. (રિસર્ચ એન્ડ ડેવેલપમેન્ટ) માટે કહીએ છીએ. જમીનદારો દ્વારા જે વસતિ પર જુલ્મી શાસન થતા ખર્ચમાં વધારો થશે. ચલાવાતું હોય તેને આપણે જમીનદારશાહી કહીએ છીએ. લોકોનાં શ્રી રેગનને આ જવાબ સાંભળીને પેલા બે વિજ્ઞાનપ્રેમી પિતાનાં, લોકો દ્વારા જ અને લોકો માટે જ થતાં શાસનને આપણે
તંત્રીઓને ઊંડો સંતોષ તો થયો હશે, પણ તેમને શી ખબર કે રાજલોકશાહી કહીએ છીએ. તો અમેરિકામાં હમણાં જ પ્ર. રેગન કારણી પુરુષો જે વચન આપે છે તેની સમય મર્યાદા લાંબી હતી નવું શાસન સ્થપાયું છે તેને આપણે શું કહીશું? રેગનશાહી? બીજું નથી. રાજપુરુષો માટે કહેવાય છે કે “પ્રોમીસ ગીવન વોઝ એ કાંઈ કહેવાનું મન થાય એમ નથી કારણ કે અમેરિકાની પ્રજાએ
નેસેસિટી ઓફ ધ પાસ્ટ, પ્રેમીસ બ્રકન ઈઝ એ નેસેસિટી ઓફ ભલે એમને ચૂંટીને મોકલ્યા હોય પણ લોકશાહીમાં માનવ અધિકારોને
ધી પ્રેઝન્ટ” એ સૂત્ર તેમને જીવન મંત્ર છે. (એટલે કે ભૂતકાળમાં જે ઉચ્ચ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે તે પ્રત્યેને શ્રી. રૅગનને અભિ- ચક્કસ સ્થિતિમાંથી માર્ગ કાઢવા માટે ચોક્કસ વચનો આપવાની ગમ લોક્શાહીને ન છાજે એવો છે અને લોક્શાહીમાં નિષ્ઠાપૂર્વક જરૂર હતી એટલે એ આપ્યાં, હવે એવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ છે માનનારો માણસ, રેગને સ્વીકાર્યો છે એવો અભિગમ કેમ સ્વીકારે
કે એ વચનોનો ભંગ કર્યા વિના ચાલે એમ નથી એટલે એ વચનને એ પ્રશ્ન કોઈને પણ થયા વિના રહેતું નથી.
ભંગ કરીએ છીએ એવી રાજપુની “નીતિ” હોય છે.) કેવો છે એ શ્રી પ્રેગનને અભિગમ? કેટલાંક દષ્ય જોઈએ.
એટલે પ્રમુખ રંગને અપાયેલાં વચને છતાં ઘણા વૈજ્ઞાનિક કાર્યપ્રમુખ કાર્ટરના સમયમાં વિજ્ઞાનીઓએ શોધી કાઢયું હતું કે કમો માટે અપાતાં નાણાંમાં કાપકૂપ કરી છે. આને કારણે અવકાશ ખેતીવાડીમાં ઉપયોગમાં લેવા માટે જે કેટલાંક રાસાયણિક જંતુદન
સંશોધનના ઘણા કાર્યક્રમો રખડી પડયા છે અને એક વખત જે ઔષધો અમેરિકામાં શોધાયાં છે તે ખૂબ ખતરનાક છે, માનવી માટે અમેરિકા દુનિયાભરના વિજ્ઞાનીઓને વૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં મદદ કરવું ઝેર સમાં નિવડવાને પણ સંભવ છે અને આ શોધ થયા પછી એ
તે જ અમેરિકાના વિજ્ઞાનીઓને મદદ માટે પશ્ચિમ જર્મની જેવા રાસાયણિક જંતુદન ઔષધોનાં, ખેતીવાડીમાં થતા ઉપયોગ પર પ્રતિ- | દેશ પ્રત્યે હાથ લંબાવવાનો વારો આવ્યો છે! બંધ મુકવામાં આવ્યો હતો, પણ એ દરમિયાનમાં તો –અને કદાચ એ પછી પણ લાખો ટન પેસ્ટિસાઈડઝ (જંતુદન ઔષધો) વિદેશમાં
| અમેરિકામાં માસાયુસેટ્સ ઈન્સ્ટિટયૂટ ઓફ ટેકનોલોજી નામની નિકાસ થઈ ગયાં હતાં.
એક વિખ્યાત હોસ્પિટલ પણ છે- માસાયુસેટ્સ જનરલ હોસ્પિટલ. અને બન્યું હતું એવું કે એ જંતુદન ઔષધોના ઉપયોગથી
આ હોસ્પિટલને જેનેટિક એન્જિનિયરિંગને એક આખા વિભાગ ખેલ
વાને વિચાર આવ્યો. હોસ્પિટલના સંચાલકો અને હોસ્પિટલ સાથે તૈયાર થયેલા પાક્યાંથી બનાવેલી ખાદ્ય વસ્તુઓ પાછી અમેરિકામાં આયાત થઈ હતી. આ ખાદ્ય વસ્તુઓમાં પેલાં ઝેરી જંતુદન દ્રવ્યોને
સંકળાયેલા વિજ્ઞાનીઓને લાગ્યું કે બચુકડાં ટ્રાન્ઝિસ્ટરની શોધથી ઈલેઅંશ હતે જ અને તેથી, જે ઝેરથી બચવા માટે અમેરિકાએ જંતુદન
કટ્રોનિક ઉદ્યોગમાં અને એના પ્રત્યાઘાત રૂપે બીજા ઉદ્યોગમાં પણ
જેવી ક્રાન્તિ આવી છે તેવી ક્રાન્તિ આ જેનેટિક એન્જિનિયરિંગ તબીબી દ્રવ્યના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મુક્યો હતો તે જ ઝેર એને આડક્તરી રીતે ખાવાને વખત આવ્યો હતે. આ આવી ક્યા હમણાં જ પ્રગટ
ક્ષેત્રે અને કૃષિ ક્ષેત્રે આણી શકે એમ છે. જેનેટિક એન્જિનિયરિંગ થયેલા “ધી પાઈઝન સર્કલ” (ઝરી વર્તુળ,) નામના એક પુસ્તકમાં
એટલે વનસ્પતિ કે અન્ય જીવસૃષ્ટિમાં વાંશાનુગત ખાસિયતેનું નિયંસિલસિલાબંધ પ્રગટ થઈ હતી. હવે, શ્રીમાન રેગન સત્તારૂઢ થયા પછી
ત્રણ કરી રહેલાં જે જીસ છે તે જીસના ટુકડાની અદલાબદલી આ ઝેરી જંતુદન ઔષધોની થર્ડ વર્લ્ડ કન્ટ્રીઝમાં એટલે કે ભારત વગેરે
કરીને એક જાતનાં પ્રાણીની ખાસિયતો બીજી જાતનાં પ્રાણીમાં ઉતારજેવા અર્ધવિકસિત અને અવિકસિત દેશોમાં નિકાસ કરવાની
વાની જે વિદ્યા વિકસી છે તે. દા. ત. માનવીનાં શરીરમાં કેટલાંક વાત આવી છે. પ્રમુખ રેગન આવાં ઔષધ બનાવનારા કારખાનાદારો
જીન્સ એવાં છે જે માનવીના શરીરને ઈસ્યુલીનનું ઉત્પાદન કરવાને પર રહેમ નજર દાખવીને નિકાસની છૂટ આપશે એમ પણ કહેવાય
હુકમ આપે અને માનવીની પેન્ક્રિએટિક ગ્રંથિ એ ઈસ્યુલીન પેદા છે. થર્ડ વર્લ્ડ કન્ટ્રીઝમાં ભ્રષ્ટાચારનું જે જોર છે તે જોતાં આવાં દ્રવ્યો
કરે છે પણ આ ગ્રંથિમાં જો કોઈ બગાડો થયો હોય તે ઈસ્યુલીન ખરીદવાનું જે તે દેશને સમજાવવું મુશ્કેલ પણ નહિ પડે એવું
પેદા થાય નહિ, એ માનવીને ડાયાબિટિસ થાય અને એને બહારથી માની લેવામાં હરકત નથી. આપણે આશા રાખીશું કે કાંઈ નહિ
ઈસ્યુલીન લેવું પડે. અત્યાર સુધી તે આવું ઈસ્યુલીન, કતલતે ભારત આ બાબતમાં સજાગ રહેશે.
ખાનામાં કતલ થતાં ઢોરની પેન્ક્રિએટિક ગ્રંથિમાંથી કાઢી લેવામાં
આવતું અને પછી ડાયાબિટિસવાળા માનવીએના ઉપયોગ માટે એ રેગનશાહીની આ ઝલક નં-૧!
અપાતું પણ હવે જેનેટિક એન્જિનિયરોએ ઈ-કોલી નામના બધાંના હવે એક બીજી વાત જોઈએ. પ્રમુખ રેગન જયારે પ્રમુખપદ આંતરડાંમાં થતા બેટિરિયા પાસે ઈસ્યુલીન બનાવરાવવાને માટેના ઉમેદવાર તરીકે પિતાને પ્રચાર કરવા ઘૂમતા હતા ત્યારે કિમિ શોધી કાઢયો છે. તેમણે ઈ-કોલીના જીનને થોડોક ભાગ એમણે ઠેરઠેર સરકાર દ્વારા થતા ખર્ચમાં કાપ મૂકવાની વાત કરી કાપી નાખીને એ ભાગ સાથે માનવીનાં જીનને ભાગ જોડી હતી. આ વાતના અનુસંધાનમાં અમેરિકાના બે વિખ્યાત વૈજ્ઞાનિક દેવાની સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે અને માનવીના શરીરમાં જેમ જીન સામયિકોના તંત્રીઓએ તેમને પત્ર લખીને પૂછાવ્યું હતું કે “તમે ઈસ્યુલીન ઉત્પન્ન કરે છે તેમ ઈ-કેલીના સૂક્ષ્મ શરીરમાં પણ સરકાર દ્વારા થતા ખર્ચમાં કાપ મૂકવાની વાત કરો છો તે વૈજ્ઞાનિક માનવીના જીનના ટુકડાની અસર હેઠળ ઈસ્યુલીન ઉત્પન્ન થાય છે! સંશોધન અને વિકાસ માટે થતા ખર્ચ અંગે તમે શું વિચાર્યું છે? હવે તે આ રીતે ઈ-કોલી બેકિટરિયાની મદદથી ઈસ્યુલીન બનાવમહેરબાની કરીને એમાં કશે કાપ મૂકશે નહિ, ” શ્રી રંગને આ નારી કંપનીઓ પણ અમેરિકામાં સ્થપાઈ છે. અત્રે યાદ રહે કે પત્રના જવાબમાં એવી મતલબનું જણાવ્યું હતું કે કાપની તે વાત ઈ-કોલી પર આ જાતને જેનેટિક ગ્રાફિટગને પ્રયોગ કરનારા શ્રી