Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 84

૨૪૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
અરેબિયન નાઈટ્સ જેવુ સાઉદી આરબ રાજકારણ
હવામાન
પશ્ચિમ એશિયાનું વાયુશાસ્રીય હવામાન આપણા હવામાનને પણ અસર કરે છે, તેમ તેનું આર્થિક અને રાજકીય આપણા જીવન ઉપર પણ અસર કરે છે. ખનિજ તેલના ચારગણા વધી ગયેલા ભાવાના આંચકાએ આપણને લથડિયાં ખાતાં કરી દીધાં. આથી પશ્ચિમ એશિયામાં જે બને છે તેનાથી આપણે પરિચિત રહેવું જોઈએ.
પ્રમુખ નાસરના અકાળ અવસાન પછી રાજા ફ્ઝલની હત્યા પણ એક એવો બનાવ છે કે જે પશ્ચિમ એશિયાના રાજકારણ પર ઘેરી અસર કરશે અને તેના પ્રત્યાઘાત આપણા પર અને દુનિયા પર પણ પડે. એક તદ્ન સૂકો વેરાન રણપ્રદેશ, એક તદ્દન પછાત અને સંખ્યામાં નાની પ્રજા તેના ખનિજ તેલની સમૃદ્ધિના કારણે અને ઈસ્લામની જન્મભૂમિ હોવાના કારણે જગત પર કેવો પ્રભાવ પાડે છે!
એક જમાનામાં માંગેલિયાના રણપ્રદેશમાંથી માંગેલાનાં ધાડાં ધડાકાની જેમ બધે ફેલાઈ જતાં હતાં અને દક્ષિણમાં વિયેટનામ સુધી તથા પશ્ચિમમાં મધ્ય યુરોપ સુધી ફેલાઈને ધરતી તથા પ્રજાઆને ધમરોળી નાખતાં હતાં. એક જમાનામાં અરબસ્તાનના રણપ્રદેશમાંથી નવજાત ઈસ્લામના જુસ્સાથી પ્રેરાયેલા આરબા અગ્નિ એશિયામાં ઈન્ડોનેશિયા સુધી, મધ્ય એશિયામાં ચીનના સિકિયાંગ પ્રાંત સુધી, આફ્રિકામાં મેોરોક્કો સુધી અને પશ્ચિમ એશિયામાં પાટુંગાલ તથા સ્પેનમાંથી ફ્રાન્સના દરવાજા સુધી પેાતાની આણ ફેલાવતા હતા. એવા ચમત્કાર વીસમી સદીના આર ંભમાં પણ બન્યો, જ્યારે વહાબી સંપ્રદાયના રાજા ઈબ્ન સાઉદ પોતાના ડઝનબંધ શાહજાદાએ સાથે અને હજારો બેદુઈન આરબા સાથે ઘોડેસવાર થઈને રણમાંથી બધી દિશામાં ધડાકાની જેમ ફેલાઈ ગયો અને મક્કા તથા મદીના જેવાં ઈસ્લામનાં પરમપવિત્ર યાત્રાધામે ક્બજે કરીને સાઉદી અરબસ્તાનનું રાજ્ય સ્થાપ્યું.
૧૯૩૬માં રાજા સાઉદને ઈસ્લામની રખેવાળી જેવું કે તેથી પણ વધુ શકિતશાળી એક નવું શસ્ર મળ્યું. એ હતું રાજયમાં નવું શોધાયેલું ખનિજ તેલ.
ભારતના પાણા કદ જેવડું, એટલે કે ૮,૩૦,૦૦૦ ચોરસમાઈલ જેવડું કદ ધરાવતા સાઉદી અરબસ્તાનમાં વસતિ મુંબઈની વસતિથી બહુ વધારે નથી. એક અંદાજ પ્રમાણે ૧૯૬૯માં ૭૨ લાખની વસતિ હતી. અત્યારના બીજા અંદાજ પ્રમાણે ૭૭ લાખ છે, જેમાં ૨૦ લાખ તો પરદેશીઓ છે. તેલ ઉદ્યોગ અને તેને આનુષંગિક કામા માટે અમેરિકા, યુરોપ અને મુસ્લિમ દેશોમાંથી તજ્જ્ઞા અને કારભારીઓને વધુ ને વધુ સંખ્યામાં બાલાવવા પડે છે, તેનું એક પરિણામ એ આવે છે કે રાજ્ય અને સમાજની વ્યવસ્થા શરિયત (ઈસ્લામી રૂઢિ) પ્રમાણે જ ચુસ્ત રીતે થઈ શકતી નથી, છતાં શરિયત એ જ કાયદો છે.
ફૈઝલના પિતા રાજા ઈબ્ન સાઉદને ૩૬ શાહજાદા હતા! આ બધામાં ફૈઝલ વિચક્ષણ હતા અને બાપના લાડકા હતા. ઈબ્ન સાઉદે કહ્યું હતું કે મને ફૈઝલ જેવા ત્રણ જ દીકરા હોત તો બસ હતા. યુદ્ધમાં અને રાજનીતિમાં આશ્ચર્યજનક કૌશલ ધરાવતા ફૈઝલને ઈબ્ન સાઉદે પેાતાના વિદેશપ્રધાન બનાવ્યા હતા. પોતાને રણની બાલી અને રણના જીવન કરતાં વિશેષ બહુ જ્ઞાન ન હતું, અને તેમની બચેલી એક આંખ રણના સીમાડાની બહારની દુનિયા જોઈ શકતી ન હતી. તેમના અવસાન પછી ગાદી તો વડા શાહજાદા સાઉદને મળી, પણ ઘોડાપૂરની જેમ વધી રહેલી તેમની આવક છતાં રાજા સાઉદે ઉડાઉપણાથી રાજ્યની તિજોરી ખાલી કરી નાખી ત્યારે સાઉદી શાહજાદાઓએ તેને પદભ્રષ્ટ કરીને સાઉદના ઓરમાન ભાઈ ફૈઝલને ગાદીએ બેસાડયા. ફૈઝ્લે ગયે વર્ષે તેલમાંથી ૩૦ અબજ ડાલર જેટલી કમાણી કરી હતી. તેલની કમાણી સાઉદી અરબ
તા. ૧૬-૪-૭૫
સ્તાનની દરેક વ્યકિતને લખપતિ બનાવી શકે. બે વર્ષમાં આ કમાણી હજી એટલી બધી વધી જશે કે સાઉદી અરબસ્તાનમાં આરબા કંઇ પણ કામ ન કરે તે પણ ચાલે!
સાઉદી રાજકુટુંબમાં ત્રણ હજારથી વધુ શાહજાદા અને બે હજારથી વધુ સ્ત્રીઓ છે. રાજકુટુંબના દરેક પુરુષની પત્ની અને દરેક સ્ત્રીના પતિ રાજકુળના વિશેષાધિકારો ભાગવે છે. સાઉદી રાજકુળે સાઉદને ૧૯૬૪માં પદભ્રષ્ટ કરીને ફૈઝલની પસંદગી કરી અને ફૈઝલની હત્યા પછી ૨૪ કલાકમાં રાજા તરીકે તેના ભાઈ ખાલિદની પસંદગી કરી, તેમાં ક્યાંય સંઘર્ષણ ન થયું તે બતાવે છે કે સાઉદ રાજકુળમાં સંપ અને સંગઠન છે.
ફૈઝલ ૧૯૬૪ માં ગાદીએ આવ્યા તે પછી તેમણે એરમાન ભાઈ ખાલિદને યુવરાજ તરીકે જાહેર કર્યા હતા, પરંતુ ખાલિદ પોતાની પ્રકૃતિ અને તબિયતના કારણે ફૈઝલનું સ્થાન પૂરી શકે તેવા ન હોવા છતાં તેમને ગાદીએ બેસાડવામાં આવ્યા અને સ્વ. રાજા ઈબ્ન સાઉદના ૩૧ હયાત શાહજાદાઓમાં સૌથી ચડે એવા શાહજાદા ફાદને નવા યુવરાજ તથા નાયબ વડા પ્રધાન તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા. ફાદ પોતાના સાવકા ભાઈ ખાલિદને ગાદીએ બેસતાં અટકાવી શકયા હોત. કારણ કે ફાદના સગા ભાઈએ સંરક્ષણ ખાતું, પાટનગર રિયાધનું ગવર્નરપદ, મક્કા-મદીનાનું ગવર્નરપદ, વગેરે મહત્ત્વના હોદ્દા ધરાવે છે. તેમ છતાં શાહજાદા ફાલ્દે કુટુમ્બકલહ અને સંઘર્ષણ ટાળ્યાં.
નવા રાજા ખાલિદની કેળવણી મસ્જિદની શાળામાં જ મર્યાદિત રહી છે. તેઓ અમેરિકાએ આપેલાં અદ્યતન લડાયક વિમાના વિશે ભાગ્યે જ થાડું જાણે છે. પણ બાજબાજી (બાજ, શકરા અને ગરુડ વડે શિકાર કરવાની વિદ્યા) વિશે નિષ્ણાત છે! તેમની પાસે આવાં તાલીમ પામેલાં શિકારી પક્ષીઓના જેવા સંગ્રહ છે તેવા કોઈની પાસે નહિ હોય. તેમને કાહવા (કોફી) કે શરબત કરતાં ઊંટડીનું દૂધ વધુ ભાવે છે અને તે પીવામાં બીજા આરબાને હરાવી દે છે! તેમને વાતાનુકૂલ રાજમહેલ કરતાં શેકી નાખતા રણમાં ચામડાના તંબૂમાં રહેવું વધુ પસંદ છે. તેઓ બાજ વડે બટાવડાં અને ઘોરાડ પક્ષી અને સસલાના શિકારથી આગળ વધીને આફ્રિકામાં હાથીનો અને ભારતમાં વાઘના શિકાર કરવાના શોખીન છે. (ભારત સરકાર વાઘને અને ધારાડપક્ષી ( Bustard) ને રક્ષણ આપવાના દાવા કરતી હોવા છતાં તેલસમૃદ્ધ આરબ રાજાઓને આ દુર્લભ પશુપક્ષીઓના શિકાર કરવા દે છે !) રાજા ખાલિદે પાતે મારેલા હાથીના દંતૂશળ અને વાઘનાં મઢેલાં માથાં વડે પેાતાના મહેલ શણગાર્યો છે. જ્યાં જંગલી પ્રાણીઓ દુર્લભ છે એવા સાઉદી અરબસ્તાનમાં ખાલિદે એક પ્રાણીસંગ્રહ પણ વસાવ્યો છે. પરંતુ ૧૨ સંતાનોના પિતા ખાલિદે હૃદય પર શસ્ત્રક્રિયા કરાવ્યા પછી હવે તે શાખ કે શાસનમાં સક્રિય રીતે આગળ પડતો ભાગ ભજવી શકશે નહિ. આથી રાજા અને વડા પ્રધાન તેઓ હોવા છતાં ખરેખરી સત્તા તે યુવરાજ અને પહેલા નાયબ વડા પ્રધાન ફાદ જ ભાગવશે.
ફૈઝલ પ્યુરિટન જેવા વહાબી હતા. આથી તેઓ આનંદપ્રમોદ અને વૈભવવિલાસથી વિમુખ રહેતા હતા. તેમને ભાગ્યે જ કોઈએ હસતા જોયા હતા. ખ્રિસ્તી પ્યુરિટન સંપ્રદાય પણ આવા જ આનંદિવમુખ છે.) પણ ફાદ પશ્ચિમી ઢબનું વૈભવી અને આનંદી જીવન પસંદ કરે છે અને હમેશાં હસતા હોય છે. તેઓ જાણકારી, મુત્સદ્દીગીરી, વહીવટ વગેરેમાં એવા પ્રવીણ છે અને એવા હસમુખા તથા મળતાવડા છે કે પશ્ચિમના મુત્સદ્દી રાજપુરુષોથી માંડીને રણના ભટકતા બેદુઈન આરબ સુધી બધામાં ભળી જાય છે.
ફાલ્દે પણ શિક્ષણ તો મસ્જિદની શાળામાં અને કુરાનની મર્યાદામાં