Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 8

૧૭૦
છવ જીવન
- તા. ૧-૧-૭૫
શકાય એવા માપદંડોની વાત છે. Ethical Values- નૈતિક મૂલ્યો-ની એમાં વાત છે. એ માપદંડ માન્ય અને પ્રમાણિત હોવો જરૂરી છે. એમાં એક પ્રકારનું વાજબીપણું આવે છે. એમાંથી એક પ્રકારનું નૈતિક પરિબળ પેદા થાય છે.
આજે તો માપદંડ માપદંડ જ રહ્યો નથી, તો પછી ધારણ કેમ સાચવવું? ધોરણ સાચવનારા લોકો ઘારણ સાચવે છે અને પછી ધોરણ એ માણસને સાચવે છે. - આખા દેશની ભા, ગૌરવને જ્યાં સમુચ્ચય થવો જોઈએ એવી સંસદ પ્રત્યે શંકાનાં વાદળ આજે ઘરાં થયાં છે. આ ખેટું છે. ત્યાં હમણાં જે થઈ ગયું એથી દુ:ખ થાય છે.
આ કથળતાં ધોરણે આજે તરફ જોવા મળે છે. તેને ખરાબ સ્પર્શ આપણને થાય છે. બીજા ઘણાંખરાં ક્ષેત્રોમાં પણ આ જોવા મળે છે
વહીવટી ક્ષેત્ર, ન્યાયક્ષેત્ર આજે upright and independent છે એમ કહી શકાય તે ખૂબ જ ગમે. આ લોકશાહી માટે ભયંકર વસ્તુ છે. Performance of judiciary is more prominent and profound. એની છાયા સર્વથા આવી જાય છે.
શિક્ષણક્ષેત્રની વાત કરીએ તો શિક્ષકોનાં, વિદ્યાર્થીઓનાં ધોરણો કથળ્યું છે. અધ્યાપકના અધ્યાપનનાં ધોરણો કથળી ગયાં છે. એ માત્ર વાત કરે છે, અભ્યાસ કરીને વકતવ્ય કરતા નથી. આચારમાં સુપાત્ર હોય તે આચાર્ય. પણ આવા આચાર્ય કેટલા?
આર્થિક ક્ષેત્રે, વેપારી ક્ષેત્રે, ધર્મધુરંધરને ક્ષેત્રે, રમતગમતના ક્ષેત્રે, સમાજકલ્યાણને કોને- બધાએ ભાન અને સમતુલા ગુમાવી છે. ધનવાન, રાજકારણીઓ તથા વહીવટકારણીઓ વચ્ચે એક પ્રકારનું unholy aliance - અપવિત્ર જોડાણ - છે. એથી આપણે હેરાન - પરેશાન છીએ. પણ એથી આપણે દબાયેલા ન રહીએ.
સત્તાધારી રાજકારણીએ આજે ventage positionમુખ્ય મહત્ત્વના સ્થાન-પર હોવાથી તેના પડઘા અને પ્રતિસાદ ઠેર ઠેર પડે છે. કારણ કે એમની પાસે ઘણી સત્તા છે. તે વળાંક આપવાની જવાબદારી કેવળ એમની જ નથી, આપણી સૌની છે એ સમજવું પડશે, આવું કરવું પડશે, તો જ ધોરણો - જાહેર જીવનમાંનાં ધોરણે – સાચવી શકાશે.
બીજો અસરકારક ઈલાજ લોકશિક્ષણ અને લેકમતને છે. અને લોકશાહીમાં આનું ઘડતર કરી શકાય એમ છે. લોકશિક્ષણ અને લોકમત દ્વારા જાહેર જીવનનાં ઘારણો જાળવી રાખવા, કથળતાં ધોરણને ઉગારી લેવા કશુંક નક્કર કરી શકાય એમ છે.
પુરુત્તમ માવળંકર
આ બધું કરીએ છીએ છતાં માનવ તેના ભાંડુઓ સાથે સુખ. શાંતિ અને સંતોષથી રહી શકે છે ખરો? ભારત કરતાં માથાદીદ. દસગણી આવક ધરાવતા યુરોપ અને અમેરિકાના લોકોના જીવન. ઉપર એક નજર કરીશું તો માલૂમ પડશે કે બેરોજગારી ભથ્થુ, સામાજિક સેવાઓ, ઈજનેરી ટેફલેજએ પેદા કરેલી વિવિધ પ્રકારની અઘતન સગવડે અને તબીબી સંશોધનેની હારમાળા છતાં આ દેશમાં બળાત્કાર, લૂંટફાટ, ખૂન અને સામાજિક અશાંતિને પાર, નથી. તાજેતરમાં જ બનેલા એકબે કિસ્સા આપણે જોઈએ:
* માનવે વીજળીની શોધ કરી અને પ્રકાશ તેમ જ બળતણની સમસ્યા ઉકેલી. પણ એ વીજળીના ટ્રાન્સમિશન ટાવરની. હાલત કોઈ પણ માથાનો ફરેલો માનવી કાબ કરી શકે છે. અમેરિકાના પાર્ટલેન્ડ શહેરથી ૧૪૦ માઈલ દૂર ૭૦ ફૂટ ઊંચા વીજ-- ળીના સેંકડે ટ્રાન્સમિશન ટાવર નીચે એક ભણેલા - ગણેલા ગુંડાએ. સુરંગા ગોઠવી દીધી હતી. લગભગ ચાર રાજ્યોને વિઘ ત પૂરી પડતા વીજળીના આ ટાવર જો ઊડી જાય તો લાખે લોકો અંધારપટમાં છવાઈ જાય અને ટાઢથી ટૂંઠવાઈ જાય. ગુંડાએ વીજળીઘરના સંચાલકોને ધમકી આપી કે મને રૂા. ૮૦ લાખ કાપો, નહિંતર ધરબેલી સુરંગે ચાંપી દઈશ. અધિકારીઓએ ૬,૮૮૯ ટાવર ઉપર હેલિકોપ્ટર ઉડાડીને સુરંગ કયાં ચાંપાઈ છે તેનું સર્વેક્ષણ કરવું પડયું. આખા રાજ્યમાં ૬૨,૫૦ ટાવર છે. તેમાં કેટલાક ટાવર તપાસે?' આવી ધમકી આપનારને પકડવા માટે રૂા. ૮ લાખનું ઈનામ કાઢવું, પડયું. આ માનવી કદાચ મગજને છટકેલ હોય કે સામાજિક દષ્ટિએ નાસીપાસ હોય. આ પ્રસંગ બતાવી આપે છે કે વીજળીની ગમે તેટલી ટેકનોલોજી વિકસાવો પણ એક માનવને સમાજ સાથેનો સંબંધ તંદુરસ્ત રહે તેવી ટેકનોલોજી વિકસાવો તે વીજળીની તમામ ટેકનોલોજી નકામી થઈ શકે છે.
* મોટરકારને રસ્તામાં પેટ્રોલ પૂરું પાડવા અમેરિકામાં કેર ઠેર પેટ્રોલ પંપ હોય છે. અહીં એ જાણવું રસપ્રદ થશે કે આપણે જેને પેટ્રોલ સ્ટેશન કહીએ છીએ તેને અમેરિકામાં ગેસ સ્ટેશન કહે : છે. આવા એક પેટ્રોલ પંપમાં મોટરકારોને બળતણની સગવડ આપતા એક વેપારીએ પોતાની કમરે પિસ્તોલ રાખવી પડતી. કારણ કે ઘણી વખત લૂંટારા આખા દિવસનો વકરો તૂટી જતા. એક દિવસ પિસ્તાલ લઈને એક સોળ જ વર્ષની વ્યકિત લૂંટ ચલાવવા આવી. વેપારીને ચૌદ વર્ષનો પુત્ર તે વ્યકિત સાથે બાખડયો. પુત્રને બચાવવા વેપારીએ પિસ્તોલમાંથી ગોળી છોડી, પણ તેની ગોળી લૂંટનારને વાગવાને બદલે તેના પુત્રને વાગી. લૂંટ ચલાવનાર વ્યકિત એક સોળ વર્ષની સ્વરૂપવાન યુવતી હતી! છૂટાછેડા લીધેલાં માબાપની તે પુત્રી હતી. પેટ્રોલિયમની ટેક્નોલોજી વિકસાવી પણ લગ્નજીવનમાં સુમેળ સાધવાની ટેકનોલોજી વિકસી નથી એટલે એક સોળ જ વર્ષની છોકરી હથિયારધારી લૂંટારણ બની ગઈ.
આવા ઘણા દાખલા આપી શકાય. વિજ્ઞાનીઓ જ પેદા શોધ કરીને પછી તે શોધ વિધ્વંસક હોય તે તેના ઉપર નિયમન રાખી શકતા નથી અને તે શોધ જ્યારે શાસકોના હાથમાં ચાલી જાય ત્યારે લાખો લોકોના વિનાશ માટે વપરાય છે.
માનવીની વર્તણૂક અને તેના માનસને લગતી ટેકનોલોજી વિકસાવવી જોઈએ તે એક જોરદાર પ્રસ્તાવ અમેરિકાના વિખ્યાત માનસશાસ્ત્રી ર્ડો. બી. એફ. સ્કિન મૂકયો છે. તાજેતરમાં જ તેમનું પુસ્તક “
બિન્ડ ફ્રિડમ એન્ડ ડિગ્નિટી” પ્રગટ થયું છે તેમાં તેમણે “બિહેવિયર ટેક્નોલોજી”ની નવી વાત કરી છે. ડે. સ્કિનરે કબૂતરોની વર્તણૂક અંગે ઘણા પ્રયોગો કર્યા છે. બાળકને એક યંત્ર દ્વારા ઉછેરવાની પ્રક્રિયા શોધી છે. તેમને અમેરિકાનો “રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન પુરસ્કાર” પણ મળે છે. ડે. સ્કિનરે કહ્યું છે કે
વર્તણુકની ટેક્નોલોજીની નવી વાત
આપણું જીવન સતત સંઘર્ષથી ભરેલું છે. જે સમસ્યાઓ આવે તેને ઉકેલવાના આપણે કોઇ રસ્તા પકડીએ છીએ. આપણે અમુક પ્રકારનું બળ હાંસલ કરીએ છીએ. એ બળ પૈસે હોઈ શકે. પણ માત્ર પૈસાથી સલામત થવાનું નથી. આપણે હવે વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. અહીં અંગત સમસ્યાઓની વાત કરતા નથી. સમષ્ટિની સમસ્યાઓની વાત છે.
વસતિવધારાને ડામવા આપણે સંતતિનિયમન અને નિરોધનો આશરો લઈએ છીએ. વિશ્વમાં દુષ્કાળ આવતો અટકાવવા નવાં બિયારણ કે પ્રોટીનવાળાં નવાં ખાઘો શોધીએ છીએ. (પેટ્રોલિયમમાંથી પ્રોટીન મેળવાય છે.) રોગને ડામવા માટે નવી ઔષધિઓ અને નવી ચિકિત્સાઓ શોધીએ છીએ. રહેણાક અને પ્રવાસ માટે પણ અવનવાં સાધને શોધીએ છીએ. વાતાવરણને દૂષિત થતું અટકાવવા કચરાના નિકાલ કરવાની નવી પદ્ધતિ ઘડીએ છીએ.