Page Text
________________
બુદ્ધ અનન
તા. ૧-૪-૭૫
એ સમજાવે છે: તમે ખાઈ રહ્યા છે! એ હકીકત તરફ સંપૂર્ણ લક્ષ્ય આપેા. એક વખત ખાવામાં લક્ષ્ય આપવાનું શરૂ કરશે! કે તરત જ તમે અજાયબીભરી શેાધ કરવા માંડશેા. શરૂશરૂમાં તે સંપૂર્ણ ધ્યાન આપવું જ ખૂબ મુશ્કેલીભર્યું લાગશે. તમારું મન કર્યાનું કાં ભટકતું હશે. બળજબરી ન કરો. શાંતિથી જુએ કે તમે ભટકવા ગયા હતા. ફરી ધ્યાનથી ખાવ. ધીમે ધીમે ધ્યાનની ક્ષણે વધતી જશે.
એ વખતે બીજી વાત યાદ રાખો: તમે જે રીતે ખાવ છે. એ રીતના માત્ર અભ્યાસ કરવામાં સંતોષ માના, ખોટું જણાય તો એને સુધારશે। નહીં. દા. ત. તમે બરાબર ચાવીને ખાતા નથી એ જાણ્યું એટલે તરત જ એમાં ફેરફાર ન કરશે. એવા ઉતાવળા પરિવર્તનથી એની પાછળનું માનસ તમને પૂરેપૂરું સમજાશે નહીં અને સુધારા ક્ષણજીવી નીવડશે. તમારા ચિત્તને ભટકતું જુએ. પૂરું ચાવ્યા વિના અને ઉતાવળે કોળિયો ગળી જતા જુઓ. તમારા લાભ અને અધીરાઈ જુએ. ધીરે ધીરે ખોરાક કેવા લાગે છે તે જુઓ; એ સખત છે કે નરમ, ગરમ છે કે ઠંડા, કડવા, ગળ્યા કે ખાટા, (ભાવે છે કે નથી ભાવતા એવી આકારણી કર્યા વિના) એના અનુભવ વર્ણવા – તમારી જાત આગળ જ,
ધ્યાન કેળવાતું જાય તેમ તેમ કોળિયાના એક કણ પણ પૂરેપૂરા ચવાયા વિના ગળે ન ઊતરી જાય એટલું શીખી લે—એટલી હદ સુધી કે અજાણતાં ગળે ઊતરી ગયેલા કણ ગળામાંથી પાછા ! આટલું થાય એટલે તમે ખાવામાં નિષ્ણાત થઈ ગયા. ખાવાની ક્રિયાનું પૂરેપૂરું જ્ઞાન થતાં તમારા ખારાકમાં ફેરફાર થશે. સાચી રુચિ કેળવાશે અને ગમે તેવા ખારાક ગળે ઉતારી જતા અટકશેા,
આથી જે પરિવર્તન આવશે તે માત્ર શારીરિક નહીં હોય : તમારો માનસિક ખારાક – વાચન, વિચાર અને માન્યતાઓ- પણ ચાવીને, એની યોગ્યતાની પૂરેપૂરી ખાતરી કરીને જ ગળે ઉતારતા થા.
જગતને જાણવું હોય અને પચાવવું હોય તો તમારા દાંતનો પૂરેપૂરો ઉપયોગ કરો: તમારા આગળના દાંતના બન્ને છેડા મળે ત્યાં સુધી વસ્તુને કાપતા રહેા. જરાક દાંત બેસાડી મેાંમાં કોળિયા લઈ જવાની ટેવને હડસેલી દો. તમારા દાંતના બે છેડા વચ્ચે અંતર રાખશો તો તમારી બહારની દુનિયા અને તમારી અંદરની દુનિયા વચ્ચે પણ અંતર રહેશે – પરિચય નહીં થાય, સંબંધ નહીં બંધાય. દરેક વસ્તુ પર બરાબર દાંત બેસાડી જુઓ. તમારામાં રહેલી ક્રૂરતાને યાગ્ય માર્ગે વળવા દો. ભલામાં ભલા માણસમાં પણ ક્રૂરતા દબાઈને પડી હોય છે. આ એક જ યાગ્ય માર્ગે એ બહાર નહીં આવે તે। એ માણસ એને બીજાને નીતિમાન કરવાના અને દયાથી મારી નાખવાના કામમાં વાપરશે. ધ્યાનપૂર્વક પૂરેપૂરા દાંત બેસાડો. પદાર્થ પીંગળી જાય ત્યાં સુધી ચાવો. તમારી ક્રૂરતાને સાચી દિશા મળતાં તમારા કાલ્પનિક ભય ઘણા ઓછા થઈ જશે.
જે લોકો ધીરિયા અને લેાભિયા છે અને ભેળસેળિયા વિચારા ધરવે છે એમણે એક કાળિયા ખાઈને બીજો કોળિયા મોંમાં મૂકતાં પહેલાં ક્ષાણિક અંતર રાખતાં શીખવું જોઈએ. એટલું કરતાં એ અનુભવશે કે પોતાના રોજિંદા નાનાં-મોટાં કામ સહજતાથી કરવાની શકિત એનામાં છે, પોતાનું પેટ જ નહીં પણ ચિત્ત પણ ભેળસેળિયા વિચારા અને માન્યતાઓને ફેંકી દઈને વ્યવસ્થિત થનું જાય છે.
બીજી વાત. આપણી દષ્ટિ જેવી ખારાક તરફ હાય છેએવી જ જગત તરફ હોય છે. આપણને લાગે છેકે અમુક ખોરાક કર્યાં તે ખૂબ સ્વાદિષ્ટ હોય છે કે ખૂબ કડવા હોય છે અથવા તે સાવ સ્વાદરહિત હાય છે. બહારની દુનિયાના અનુભવને પણ આપણે એ ચેાકઠામાં બેસાડીએ છીએ : આપણને અમુક અનુભવ, વ્યકિત
કે પરિસ્થિતિ કયાં તે સારી, ખરાબ કે અર્થહીન લાગે છે. આવી દષ્ટિવાળા લોકોમાં વિવેચનાત્મક શકિત તા વિકસે છે, પણ ઊંડાણને ભાગ.
૨૩૫
એ બધા ખારાક નથી ખાતા, રુચિ ખાય છે. એમણે સૂગ હોય તેવા ખારાકથી બચવાને બદલે એવા ખારાક લેવા જોઈએ ભલે એથી ઊબકા આવે કે ઊલટી થાય. એ સૂગના અનુભવથી એમની જભ વધુ સતેજ થશે અને ખારાક પ્રત્યેની બેસ્વાદ વૃત્તિ દૂર થઈ જશે - સાથેસાથે જીવન પ્રત્યેની પણ.
જેવી તમારી જીભ છે એવી તમારી જિંદગી છે. સૂગ નુભવી શકતી જીભ, સ્વાદ પારખવાની શકિત ગુમાવી દીધેલી જીભ કરતાં લાખ દરજ્જે સારી છે. જીવનને મૂંગે મેઢે વિરોધ કર્યા વિના સહી લેતા માણસ કરતાં બીજા માણસ કે પરિસ્થિતિથી અકળાઈ ઊઠતા માણસ વધુ જીવંત છે.
શરીર અને મન સરખા નિયમે અનુસરે છે. શરીરની ટેવામાં કરેલું પરિવર્તન મનની ટેવામાં પણ પરિવર્તન લાવશે. તમારી ભૂખને મારી નાખે એવી ખોટી ટેવોથી મુકત થાવ તે તમારું મન પણ મુકત થઈ જશે. તમારી સાચી ભૂખ પૂરેપૂરી જાગવા દે” શરીરની અને મનની પણ. એથી તમે સંવેદનશીલ બનશો અને તમારું જીવન અર્થપૂર્ણ.
૮-૪-૭૫
વસંત
વ્યાખ્યાનમાળા છે
•
દર વર્ષની માફક આ વર્ષે પણ એપ્રિલ માસની તા, ૭, ૮, ૯ અને ૧૦-એમ ચાર દિવસ માટે તાતા ઓડિટોરિયમમાં વસંત વ્યાખ્યાનમાળા યોજવામાં આવી છે. ચારે વ્યાખ્યાન અંગ્રેજીમાં રાખવામાં આવ્યાં છે. વકતાઓ નીચે પ્રમાણે છે.
તારીખ ૭–૪-૭૫
પ્રતાપ કરવત
૯-૪-૭૫
દિવસ વકતા સેામવાર ડૉ. ટી. આર. બ્રહ્માનંદ
ડિરેકટર, ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઇકોનોમિકસ, યુનિવર્સિટી એફ બોમ્બે
મગળવાર પ્રેા. એ. એન. એઝા
પ્રોફેસર એફ ઇકોનોમિકસ, સેંટ ઝેવિયર્સ કોલેજ
બુધવાર ૐ. પી. ખી. મેઢારા
૧૦-૪-૭૫
જોઈન્ટ મેનેજિંગ ડિરેકટર, આઈ. સી. આઈ. સી. આઈ. ડૉ. ખી. એસ. મિનહાસ આયોજન પંચના ભૂતપૂર્વ સભ્ય “કોમર્સ”ના તંત્રી શ્રી વાડીલાલ ડગલી વ્યાખ્યાનમાળાનું પ્રમુખસ્થાન સંભાળશે.
ગુરુવાર
વ્યાખ્યાનમાળાના વિષય : Prices & Planning સમય : સાંજના ૬-૧૫
ચીમનલાલ જે. શાહ કે. પી. શાહ મત્રીઓ, મુંબઇ જૈન યુવક સંઘ
| SR No. | 525960 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chimanlal Chakubhai Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 86 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 8 MB |