________________
૨૩૦
બુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૪-૭૫
–
શસ્ત્ર- રોગથી પીડા માં રાષ્ટ્રો
-
માત્ર સવા લાખની વસતિ ધરાવતા અબુધાબીને રોજની ૪૦ મેચ-ટુ વિમાને અને રશિયાનાં એન્ટીએરક્રાફટ મિઝાઈલની ઘરાકી લાખ સ્ટલિંગ પૌન્ડની તેલની આવક છે. તેમાંથી ત્રણ મહિના પહેલાં આરબ દેશોમાં ઈજિપ્ત, સીરિયા, કુવૈત અને અબુ ધાબીમાં ખૂબ અબુધાબી રોજના ૨૦ લાખ પન્ડ શસ્ત્રસામગ્રી ખરીદવામાં ખર્ચતું જામી છે. ઈજિપ્તે તે બ્રિટન પાસેથી હાંક- સ્ટ્રાઈકર નામનાં હવાઈ હતું. અબુ ધાબીના વિદેશપ્રધાન શેખ સિદ્દીને બ્રિટિશ પત્રકાર હુમલો કરનારાં વિમાનની આખી ફેકટરી ખરીદવાનું નક્કી કર્યું છે ! શ્રી માઈકલ બિન્યોને પૂછયું, “તમારા પાડોશમાં કોઈ શત્રુ નથી કે અમેરિકન હથિયારે આરબ અને ઈઝરાયલ બન્ને પાસે જાય, તમારા ઉપર કોઈ વિદેશી દળ હુમલો કરે તેવી શકયતા નથી છતાં તેવી જ રીતે ભારત અને પાકિસ્તાન બન્ને પાસે અમેરિકાનાં હથિતમે ટેન્કો, આર્મર્ડ કાર (રણગાડી), રેકેટ કેરિયર અને સંરક્ષણ યારો આવે. ગ્રીસ અને તુર્કી લડે તો બન્ને અમેરિકન હથિયાર વડે માટેનાં રાડાર પત્ર વગેરે શું કામ ખરીદો છે?” તેના જવાબમાં જ લડે. હથિયાર આપતી વખતે અમેરિકા સરસ બહાનું કાઢે: શેખ સિદ્દીએ કહ્યું, “આખા વિશ્વને આ શઅ-ગ લાગુ પડે છે, તો “બળની સમતુલા જાળવવા અમે શસ્ત્રો આપીએ છીએ.” અમે કેમ બાકાત રહી શકીએ ?”
રાજકીય દષ્ટિએ સમતુલા જળવાય છે કે નહિ તે ભગવાને આ શસ્ત્ર-રંગને કારણે વિશ્વમાં શસ્ત્રોનું ઉત્પાદન કરનારા જાણે, પણ શસ્ત્રોના વેચાણ દ્વારા અમેરિકન, ફ્રેન્ચ અને બ્રિટિશ કંપ“ધાતક પૅકરો”ને મેજ થઈ ગઈ છે. અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાંસ નીઓ જે નફો કરે છે અને હૂંડિયામણ ખેંચી લાવે છે, તેને કારણે અને રશિયાને ગરીબ દેશોને લાગુ પડેલા શસ-રોગમાંથી જબરી અમેરિકાનું લેવડદેવડનું પીણું (બેલેન્સ ઓફ પેમેન્ટ) તે જરૂર સમકમાણી થઈ રહી છે.
તોલ થાય છે. અમેરિકા આ ઘાતક શસ્ત્રોના વેપારમાં મોખરે છે. ૧૯૪૮ની લેવડદેવડનું પાસું સમતેલ થવા ઉપરાંત બ્રિટન જે ખંધિવાળા . સાલથી અત્યાર સુધી અમેરિકાએ ૮૬ અબજ ડોલરનાં શસ્ત્રો વેચ્યાં છે. દેશ તેને પિતાને લશ્કરી ખ ઉવેખવા માટે શસ્ત્રોનું ઉત્પાદન કરીને અમેરિકાની મોટી દસ કંપનીઓ અત્યંત આ િક ો વેચે છે. વેચે છે. સ્વીડન કહે છે કે તે પોતાની તટસ્થતા જાળવી રાખવા માટે ગઈ સાલ વોશિંગ્ટનમાં શસ્ત્રોની નિકાસનું નિયંત્રણ કરતી કચેરીમાં શસ્ત્રોનું ઉત્પાદન કરે છે. ફ્રાંસ અને ઈટાલી લશ્કરી ખર્ચને પહોંચી શસ્ત્રો નિકાસ કરવા માટે પરવાના માગતી ૧૪,૦૦૦ ખાનગી વળવા માટે શસ્ત્રો વેચે છે! અરજીઓ આવી હતી. ૧૩૬ દેશોમાં, આ અરજીઓ મંજૂર મોટા ભાગના પશ્ચિમના દેશનાં શસ્ત્રો ખાનગી ક્ષેત્રે બને છે થવાથી ૮.૩ અબજ ડોલર, એટલે કે રૂ. ૬,૨૨૫ કરોડના (ભારતનું અને વેચાય છે, છતાં આ તમામ દેશની સરકારો શસ્ત્રોના સેદા અડધું બજેટ) શસ્ત્ર નિકાસ થયાં હતાં ! એટલે કે વિશ્વમાં સફળ થાય તે માટે ખાસ તકેદારી રાખે છે. અમેરિકનું લશ્કરી તંત્ર જે શસ્ત્રો વેચાયાં તેના ૪૬ ટકા અમેરિકાએ જ તૈયાં હતાં. (પેન્ટાગોન) અને ત્યાંનું કેમ ડિપાર્ટમેન્ટ કંઈ ગરીબ દેશને ૨-મે
કયા દેશને હથિયાર વેચવાં તેને માટે બહુ વિવેક રખાતા રિકાની ખાનગી પેઢી પાસેથી હથિયારો ખરીદવામાં નાણાંની તકલીફ નથી. જોર્જ બર્નાર્ડ શોએ એક પુસ્તકમાં શોના વેપારીને દેખાતી હોય તે લેનની સગવડ કરી આપે છે. ટેકનિકલ સલાહકારો મેતના સેદાગર તરીકે ખપાવ્યા છે. આ મેતના સોદાગર મૂડીવાદી જોઈતા હોય તે પેન્ટાગોન પૂરા પાડે છે. દા. ત. ઈરાને ૬૦૦ કરોડ કે સામ્યવાદી દેશને એકસરખી રીતે સ્ત્રો પૂરાં પાડે છે. ડોલરને ખર્ચે અમેરિકન પેઢીઓ પાસેથી એફ -૧૪ ફાઈટર વિમાને પ્રોટેસ્ટન્ટ હોય કે કેથોલિક હોય, મુસ્લિમ હોય કે હિન્દુ હોય, ખરીદ્યાં તેમાં ઈરાનને ૨૦૦૦ જેટલા ટેકનિક્સ સલાહકારોની જરૂર ૯ગૂંટાર હોય કે ધર્મની લડાઈ લડતા હોય, પણ કોઈ પણ દેશનો પડશે. તેમાંથી ૮૦૦ સલાહકાર પેન્ટાગોન તરફથી પૂરી પડાશ! આમ નેના શસ્ત્રોના પૂરા ભાવ આપે તે તેને મેતના સોદાગરો અઘતનમાં શસ્ત્રોની સાથે સાથે રાજકીય અને લશ્કરી વળગણ તે ગળે વળઅદ્યતન શસ્ત્ર પૂરાં પાડે છે.
ગાડવામાં જ આવે છે. મોટરકારનાં નવાં મોડેલ કાઢીને ધનપતિઓની મોટરની શસ્ત્રોના આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારમાં રશિયાને કમ બીજો આવે છે. અમેવિવિધતાની ભૂખને ભડકાવ્યા કરાય છે તેમ અઘતન શસ્ત્ર પેદા રિકાએ છેલ્લાં ૨૫ વર્ષમાં ૮૬ અબજ ડોલરના શસ્ત્રો દુનિયાની કરીને ગરીબ દેશોના લશ્કરી સરંજામને અઘતન બનાવવાની ડોકમાં ભરાવ્યાં છે, તે રશિયાએ ૩૯ અબજ ડોલરનાં શસ્ત્રો તેના પ્રક્રિયાને શસ્ત્રોના સેદાગરેએ અનંતકાળ ચાલે તેવી બનાવી મૂકી છે. કેમેરે દેશે અને એશિયને મિત્રોને આપ્યાં છે. સુપરસેનિક વિમા૧૯૫૨માં વિશ્વનાં તમામ રાષ્ટ્રોની અણ સિવાયનાં શસ્ત્રોની ખરીદી નના વેચાણમાં તે રશિયાએ અમેરિકાને ૧ પાઈ દીધું છે. અમે. વાર્ષિક ૩૦ કરોડ ડોલરની હતી તે વધીને હવે ૧૮ અબજ રિકાનાં ૩૨૫ સુપરસેનિક વિમાનના વેચાણ સામે રશિયાએ ૪૦% ડોલરની થઈ છે. ૧૯૭૩ના વરસમાં વિશ્વનાં રાણેએ માત્ર વિમાને આપ્યાં હતાં. રશિયન શસ્ત્રોની નિકાસ સરકાર હસ્તક જ શસ્ત્રો ઉપર જ રૂા. ૧,૯૨,૦૦૦ કરોડ ખર્યા હતા. થોડાં વર્ષો થાય છે. મેસ્કોનું “ચીફ એન્જિનિયરિંગ ડાયરેકટોરેટ” શો-નું વેચાણ, પહેલાં તે બ્રિટન અને અમેરિકા જનાં શસ્ત્રો પણ વેચતાં હતાં. સેદા અને શિપમેન્ટનું કામ સંભાળે છે. રશિયા બીજા દેશો કરતાં ફ્રાંસ તે હજી૫ જનાં શસ્ત્રોને નવાં બનાવીને તેમાં નફાખેરી સરળ શરતેથી ઉધારીએ શસ્ત્રો વેચે છે. વળી ભાવમાં પણ ફાયદો કરે છે, પણ ગરીબ દેય હવે નવાં શસ્ત્રોને આગ્રહ રાખતા કરી આપે છે. દા. ત. પ૨ નામના લેટિન અમેરિકન દેશને મિગથયા છે.
૨૧ પ્રકારનાં વિમાને અમેરિકાનાં સમકા એફ- ૫ વિમાને કરતાં ઈજિપ્ત અને સીરિયામાં રશિયાના મિગ-૨૩ વિમાને આવ્યાં ત્રીજા ભાગના ભાવે રશિયાએ આપ્યાં હતાં. રશિયાની એક ટ્રિકથી છે તે જોતાં અમેરિકાને લાગે છે કે તે વેપારમાં થેડું પાછળ ઘણા દેશે મૂંઝાય છે. ઘણી વખત રાજકીય દબાણ લાવવા પછીથી પડયું છે. વરસે કરારના દેશને પૂરાં ન પાડયાં હોય તેવાં વિમાનને સ્પેરપાર્ટ તે આપનું નથી અગર તે ઘણી જ મેઘા ભાવે શસ્ત્રો આમ રશિયા તરસ્થી આરબોને મળે છે.
વેચે છે! બીજી બાજુ, અમેરિકા દૂરથી નિયંત્રિત કરી શકાય તેવાં ટેન્ક- ફ્રાંસ અને બ્રિટનને ક્રમ રશિયા પછી આવે છે. સરસાઈ વિધી શસ્ત્રો ઈઝરાયલ, દક્ષિણ વિયેટનામ, લેબેનેન અને જોર્ડનને મેળવવા ફ્રાંસ અને બ્રિટન વચ્ચે સ્પર્ધા ચાલે છે. બન્ને દેશે શસ્ત્રોના પૂરાં પાડે છે. ક્રાસન જન્માઈરેજ વિમાને અમેરિકાનાં એફ - ફોટા સહિતના કેટેગ પ્રકાશિત કરે છે. શઓ ખરીદનારા દેશના