Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 67

તા. ૧-૪-૭૫
માટે શાપરૂપ બની છે. અમેરિકાએ બીજાના ભાગે પોતાના લાભ શોધ્યા છે, પણ સફળતા મળી નથી. દરેક પ્રજાને પોતાનું ભાવિ નક્કી કરવાના અધિકાર છે. વિદેશી સત્તાઓએ પોતાના સ્વાર્થ ખાતર બીજી પ્રજાઓનું બલિદાન લેવું મહાપાતક છે. આપા દેશે અમેરિકાની આ નીતિના સદા વિધ કર્યા છે, જેને લીધે અમે રિકા સાથેના આપણા સંબંધો તંગ રહ્યા છે. ઈન્ડો-ચાઈનાની પ્રજા અમેરિકા અને તે સાથે ચીન અને રશિયાની નાગચૂડમાંથી વહેલી મુકિત મેળવે અને પેાતાનું ભાવિ, બહારની કોઈ દખલગીરી વિના, પોતે નક્કી કરી શકે એ જ તેમના હિતમાં છે.'
પ્રબુદ્ધ જીવન
સર્વ સેવા સંઘનું મૌન
વિનેબાજીના મૌને સર્વ સેવા સંઘને પણ મૌન લેવડાવ્યું. આ મૌન એક વર્ષનું રહેશે કે કાયમનું તે જોવાનું રહે છે. સર્વ સેવા સંઘના સભ્યો વચ્ચેના મતભેદોનું નિરાકરણ ન જ થયું. વિનોબાજીએ વ્રતભંગ કરી જ્યપ્રકાશ સાથે વાત કરી, પણ બન્ને પેાતાના વિચારોમાં મક્કમ રહ્યા એમ લાગે છે. બન્ને પક્ષના સભ્યોએ સંધમાંથી રાજીનામાં આપ્યાં. કારોબ્ઝરી વિસર્જિત થઈ અને સર્વ સેવા સંઘનું બધું કાર્ય સ્થગિત થયું. ખૂબ આકરી અને કડવાશભરી ટીકાઓ થઈ, પરસ્પર આક્ષેપો થયા, જે સર્વ સેવા સંઘમાં કોઈ દિવસ ન બને. સૈદ્ધાન્તિક મતભેદો હતા. થીગડાં મારવાના કોઈ અર્થ ન હતા. સર્વ સેવા સંઘના મેટા ભાગના આગેવાન સભ્યા શ્રી જયપ્રકાશ સાથે છે. વિનોબાજી અને તેમની સાથે રહેલ થેડા સભ્યો ઉપર આરોપ થયા કે તેઓ ઈન્દિરા ગાંધીને બચાવ કરે છે. આ વિવાદમાં બન્ને પક્ષે ભારપૂર્વક દલીલા ઈ શકે તેમ છે, પણ વિવાદથી કાંઈ સાર નથી. દેશ મેટી કટાકટીમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે ત્યારે આવા ઉગ્ર મતભેદોથી આશ્ચર્ય થવુંન જોઈએ. વિનાબાજીનું વલણ કે જયપ્રકાશનું, દેશના હિતમાં છે તેની હવે પછી રાનુભવે પરીક્ષા થશે. સર્વોદયના આગેવાન કાર્યકર્તાઓ યપ્રકાશ સાથે છે, તે સેવાભાવી સનિષ્ઠ વ્યકિતઓ છે. જય પ્રકાશના આંદોલનને તેમના સાથ મેટું બળ છે. સર્વ સેવા સંઘનાં નિર્ભયા સર્વાનુમતે થવા જોઈએ. અને સંઘ ચૂંટણીમાં સક્રિય રીતે ભાગ ન લે તે મુદ્દાઓ મતભેદના પ્રતીક છે. મતભેદ ઊંડા અને પાયાના છે. જયપ્રકાશના આંદાને કોંગ્રેસમાં પણ કટોકટી સર્જી છે. આ કટોકટી હજી ઘેરી બનવાની છે. લેંકોનાં મન ભાવિની અનિશ્ચિતતાથી ઊંચાં છે.
જેકલીન - કેનેડી - ઓનેસીસ
પ્રમુખ કેનેડીના અવસાન પછી તેમનાં પત્ની જેકલીને પુનર્લગ્ન કર્યું ત્યારે મોટું આશ્ચર્ય થયું હતું. Jackie, how could you ? એવા સવાલ થયા હતા. જેકી ફરી વિધવા થઈ. એણે પુનર્લગ્ન કેમ કર્યું? ભોગવવામાં શું બાકી રહ્યું હતું? ત્રણ બાળકોની માતા હતી. આનેસીસ તેના કરતાં ઉંમરમાં ઠીક મૅટા હતા. તે પણ બે બાળકોના પિતા હતા. જેકીને કેનેડી કુટુમ્બમાં વૈભવ કે સંપત્તિના તટા ન હતા. પ્રતિષ્ઠાના શિખરે હતી. પ્રમુખ કેનેડીની વિધવા તરીકે અતિ સન્માનનીય વ્યકિત હતી અને રહેત. છતાં શા માટે આવું કર્યું? એનેસીસ માટે તે। જેકી મેટ્ ઈનામ હતી. પ્રમુખ કેનેડીની પત્નીને પોતાની બનાવી. જેકીએ શું મેળવ્યું? એનેસીસ અબજોપતિ હતા. વધારે ભાગવિલાસ મેળવવા ? અતૃપ્ત કામવાસના સંતોષવા કદાચ એમ પણ હાય કે પ્રમુખ કેનેડીની વિધવા તરીકે પ્રસિદ્ધિ મળે અને પ્રજા સમક્ષ સદા જાગૃત રહેવું પડે તે સહન કરવાની શકિત ન હતી ? સંભવ છે કે સામાન્ય નારી હતી અને આ પ્રતિષ્ઠા અને ગૌરવને પાત્ર રહેવાની લાયકાત કે શકિત ન હતી. તેથી પોતાની જાતને ડુબાડી દીધી. વ્યકિતએ જે સ્થાન આકસ્મિક રીતે પણ પ્રાપ્ત કર્યું હોય તેને પાત્ર થવા પ્રયત્ન કરા પડે છે. એટલે પુરુષાર્થ ન હોય તો, ટૂંકું કર્મ ટૂંકું રહેવાને સરજેલું - આ
ધરતીમાં.
૨૬-૩-’૭૫
શ્રીમનલાલ ચકુભાઈ
............
વિદેશ
શિક્ષણ સહાય [ o ]
૨૨૯
યુનિવર્સિટી ઓફ મહિસુર મહિન્નુર : તા. ૧૨ માર્ચ, ૧૯૭૫
પ્રિય શ્રીમાન ચીમનલાલજી,
‘પ્રબુદ્ધ જીવન ’ના તા. ૧૫ ફેબ્રુ આરી, ૧૯૭૫ના અંકમાં આપે ‘વિદેશ શિક્ષણ સહાય’ વિશે લખેલી વિચારપૂર્ણ અને વિચારપ્રેરક નોંધ માટે ધન્યવાદ. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષ થયાં હુંપણ એ રીતે જ વિચારી રહ્યો છુ અને આપે હું કરી શક્યા હોત એના કરતાં વધારે સારી રીતે મારા વિચાર વ્યકત કર્યા છે એથી મનેં ખૂબ આનંદ થયો. સગવડભર્યું જીવન મળે એનું માણસને આકર્ષણ રહે જ, પણ આપણે આપણાં મા-બાપ, આપણી આસપાસનો સમાજ, આપણા સાંસ્કૃતિક વારસે અને રાષ્ટ્રના કેટલ, ઋણી છીએ એ પણ આપણે ભૂલી શકીએ નહિ
આભાર અને શુભેચ્છાઓ સાથે –
ડૉ. એ. એન. ઉપાધ્યે
[ ૨ ]
‘પ્રબુદ્ધ જીવન ’માં શ્રી ચીમનભાઈ ચકુભાઈ શાહે ‘ વિદેશ શિક્ષણ સહાય, વિશે લખતાં એવા પ્રશ્ન કર્યો છે કે આપણા દેશની આર્થિક સહાય લઇને પરદેશ જતા આપણા વિદ્યાર્થીઓ, પરદેશમાં જ સ્થિર થાય છે અને સ્વદેશને તેમના જ્ઞાનલાભ મળતા નથી, તે યે તેમને ગુમાવાન જ હોય તે સહાય શા માટે? —પ્રશ્ન ઘણા જ મહત્ત્વને છે, તે નિ:શંક વાત છે. તેણે કરેલ દરેક મુદ્દાની છણાવટ વિશદ છે. આજે ઘણી સંસ્થાએ વિદ્યાર્થીને પ્રદેશ મોકલવા આર્થિક સહાય કરે છે જ. ભણ્યા બાદ વિદ્યાર્થી પોતે સ્વીકારેલ આર્થિક સહાયનું વળતર આર્થિક રીતે તુરંત વાળી દે છે. આ તે પરસ્પરની સમજણથી જાણે કે આર્થિક લેવડદેવડ થઈ. આ સહાય જો શુભ હેતુસર થઈ હોય તે! આમાં કર્યો શુભ હેતુ પાર પડયા? સામાન્યત : કોઈ ગંસ્થા વિદ્યાર્થીને સહાય કરે તે તેના હેતુ સામાજિક કલ્યાણ હેય અને હોવા જોઈએ. પરંતુ આ હેતુ સિદ્ધ થતા નથી. કારણ વિદ્યાર્થી સ્વદેશના પૈસે પ્રાપ્ત કરેલ જ્ઞાનનો લાભ. પરદેશને આપે છે.
આર્થિક સહાય આપતી સંસ્થાએ સમા આ વિચારણીય પ્રશ્ન છે જ, તે રીતે સમાજ સામે પણ આ પ્રશ્ન છે. મારી દષ્ટિએ સંસ્થાઓએ નીચેની શરતેા માન્ય રહે તેજ સહાય આપવી જોઈએ; (૧) વિદ્યાર્થીએ સ્વદેશમાં જ સ્થિર થવું ફરજિયાત કરવું જોઈએ. (૨) વિદ્યાર્થી દેશમાં સ્થિર થાય પછી સહાયની રકમ ધીમે ધીમે ભરપાઈ કરે. (૩) વદેમાં સ્થિર થવા માટે આવાં વિદ્યાર્થીને સહાય કરવી. (૪) કોઈ પણ સંજોગામાં પરદેશથી મેલેલ વળતર નહીં જ સ્વીકારાય, તે માટે પ્રથમથી સ્પષ્ટતા રાખવી.
શ્રી ચીમનભાઈએ પાતાના લેખમાં પ્રદેશમાં સ્થિર થનારની, સ્વદેશમાં ન રહેવાની દલીલાને જે સરસ ચિતાર આપ્યા છે તે ખરેખર યોગ્ય છે. તે લેાકા માત્ર વધુ આવકના મેહે જ મેહાઈ તા દેખાય છે, જે એક ભ્રાંતિ સમ લાગે છે. ભારતીય સંસ્કાર પામેલ વ્યકિત ત્યાંના વાતાવરણ સાથે સંપૂર્ણત: એતપ્રેત થઈ ન શકે, એટલે ઘણીવાર અતો ભ્રષ્ટ તતો ભ્રષ્ટ જેવી પરિસ્થિતિ સજાય છે. મે” ઘણા ભારતીયને આવી લાચાર મનોદશાયુકત ત્રિશંકુ અવસ્થામાં
જોયા છે.
જેવી રીતે સંસ્થાઓ આર્થિક સહાય આપે છે તેવી રીતે સરકાર પણ આપે છે. ત્યાં પણ આ તના નૅશનલ વેસ્ટ' નજરે પડે છે. આ માટે દરેકે જાગૃત બનવું જરૂરી છે.
t
શ્રી ચીમનભાઈને બીજો પ્રશ્ન છે, “વિદેશ વસવાટથી શો લાભ ?’ પોતાના પૈસે ગયેલ માટે આપ્રશ્ન અંગત કહી શકાય, પરંતુ સહાય મેળવીને જનાર માટે આ સામાજિક પ્રશ્ન બને છે. લાભ-અલાભની વિચારણા, ત્યાંના ઝાકઝમાળમાં ઝાંખી પીને ભૂંસાઈ જતી હાય છે તેમ મને લાગે છે.
આ માટે સંસ્થાઓ તથા સરકારે કડક બન્યા વગર ચાલશે નહિ. દેશના પૈસે દેશમાં જ રહે તે માટેના પ્રયત્નો પણ કરવા જોઈએ. આજે તો સમાજનાં નાણાંના આવે વ્યય એ દેશદ્રોહ કહેવાય જ તે તે નિ:શંક વાત છે.
રજનબેન જાની, હેડ મિસ્ટ્રેસ, શેઠ જી. ટી, ગર્લ્સ હાઈસ્કૂલ, રાજકોટ