Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 5

તા. ૧-૧-૭૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
ચૂંટણમાં પડવું સર્વોદય કાર્યકરો માટે ઠીક નથી
બેલો, કેટલી રજા લેશો? તો સંઘના અધ્યક્ષા, માજી અધ્યક્ષા વગેરે રજા લેવા વિશે બંધાયા વિના ઊઠયા અને જયંપ્રકાશજી પાસે પાછા ગયા.
બિહારમાં જયપ્રકાશજીએ એક જાહેર સભા સમક્ષ ઘોષણા કરી કે એક બાજુએ જનસંઘર્ષ અને છાત્ર સંઘર્ષ સમિતિનાં દળે ગોઠવાયેલાં છે અને બીજી બાજુએ નાણાંની કોથળીથી મજબૂત બનેલે પક્ષ કોંગ્રેસ) છે. * યુદ્ધ ફાટી નીકળે તે પહેલાં શંખ ફ 'કાય છે. આ તે જ એક શંખધ્વનિ માત્ર નથી, એનું મહત્ત્વ તેથી વધુ છે, એટલા માટે કે ગઈ તા. ૧૧-૧૨-૭૩ના રોજ પવનાર (વધુ) માં વિનોબાજીએ તેમની પાસે સમાધાન માટે મળવા આવેલા સર્વ સેવા સંઘના પ્રતિનિધિમંડળને જે કહ્યું હતું તેને જવાબ જયપ્રકાશજીની આ ઘોષણા દ્વારા અપાઈ જત જણાય છે. ગાઝીપુર (ઉ.પ્ર.) ની બેઠકમાં સર્વ સેવા સંઘની કારેબારી આગામી ચૂંટણીમાં પડવા વિશે એકમત થઈ શકી નહોતી અને જે કોઈ નિર્ણય કરવો તે સર્વાનુમતિથી જ કરવો એવું સર્વ સેવા સંઘનું બંધારણ ફરમાવે છે, તેથી ગાઝીપુરમાં નિર્ણય ન થઈ શકશે. ગયા જુલાઈમાં બિહાર આંદોલનમાં ભાગ લેવા અંગે આવી જ મડાગાંઠ પડી ત્યારે વિનેબાજીએ તેમાંથી તેડી લાવી આપીને સર્વ સેવા સંઘને “મહાવીરના આ વર્ષમા” તૂટી પડતે બચાવ્યો હતો. તે પ્રમાણે જ કઈ તાડ વિનોબાજી કાઢી આપશે, એવી આશાથી સંઘના પ્રમુખ શ્રી સિદ્ધરાજ ઢટ્ટા અને પ્રબંધ સમિતિના સર્વશ્રી બંગ, જગન્નાથન, મનમોહન ચૌધરી, આર. કે. પાટિલ, નરેન્દ્ર દૂબે, નિર્મળા દેશપાંડે વગેરે તા. ૧૧મીએ વિનોબાજીને તેમના પરંધામ
કામમાં જઈને મળ્યાં હતાં. - વિનોબાજી સાથેની ત્રણ દિવસની ચર્ચાને અંતે અધ્યક્ષ શ્રી. ઢઢ્ઢાએ અખબારી નિવેદન આપ્યું હતું. પરંતુ એ નિવેદનમાં વિનોબાજીએ જે ફેંસલે આપ્યો હતો તે જાહેર કરવામાં આવ્યો નહોતો. વિનોબાજીએ જાતે જે અખબારી નિવેદનને મુસદ્દો શબ્દેશબ્દ ચકાસી- સુધારીને મંજૂર કર્યો હતો અને “તમે આ તો અખબારને આપશે જ ને?” એમ વારંવાર એમના સ્વભાવ વિરુદ્ધ ઢઠ્ઠાજીને આગ્રહ- પૂર્વક પૂછયું હતું, તે નિવેદન આજ સુધી પ્રકટ કરાયું નથી. તે નિવેદનને અક્ષરશ: તરજૂમો “વિનોબાજીની સલાહ” એવા મથાળા નીચે આ લેખની સાથે જ અહીં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે.
વિનોબાજી પાસે માર્ગદર્શન મેળવવા માટે ખાસ વધુ ગયેલા પ્રતિનિધિમંડળને વિનોબાજીએ આ સલાહ આપી અને છેવટે પૂછયું કે ચૂંટણી અંગે કામ કરવા માટે કેટલી છુટ્ટી લેશે?
ત્યારે સિદ્ધરાજજીએ તેને જવાબ આપવાનું એમ કહીને ટાળ્યું કે જે. પી., દાદા (ધર્માધિકારી), નારાયણ ( દેસાઈ), વગેરે મિત્રો સાથે સલાહ કરીશું, પછી કહીશું.
તે પણ વિનોબાજીએ કહ્યું, “પણ અહીં જેટલાં એકઠાં થયાં છે તેમના પિતાને શે મત છે? ધારે કે ઈલેકશનનું કરવું છે, તો દેઢ વર્ષનો સમય છે. તે ૧ વર્ષની રજા તે તમે લેશે જ એવો મારે ખ્યાલ છે. વા વર્ષની છુટ્ટી લેશે કે ૩-૪ મહિનાની?”
સિદ્ધરાજજી: “ઓછીવત્તી થઈ શકે.” મનમેહન: “ચૂંટણીમાં અમે પડીશું કે નહિ તે હજી નક્કી નથી.
તે હજી નક્કી નથી. ચૂંટણી કયારે થશે? થશે કે નહિ? એ પણ નક્કી નથી. દરમિયાન ડિકટેટરશિપ પણ સ્થપાઈ જાય ! અને સંભવ છે કે ચૂંટણી ન થાય.” - વિનબા: “મેં તે તમારે અંદાજ પૂછયે હતે. (રજ લેવા વિશે). બંધાઈ જવાની વાત નથી.”
એમ વિનાબાજી પાસે ચૂંટણીમાં પડવા અંગે સલાહ મગાઈ. તેમણે સલાહ આપી કે એક અંગત કામ તરીકે ચૂંટણીનું કામ કરે છે, સર્વ સેવા સંઘ વતીથી નહિ, એમાં પડવું હોય તો પડે.
જયપ્રકાશજીએ ચૂંટણીયુદ્ધ અંગે ફૂકેલો શંખ વિનોબાજીની સલાહ પછી પાંચ દિવસે ફૂકાય છે. સર્વ સેવા સંઘની કારોબારી ચૂંટણીમાં પડવાના નિર્ણય અંગે સર્વસંમતિ કરી શકી નથી. વિનેબાજીને અનુસરનારાં નિર્મળા દેશપાંડે, ચારુચંદ્ર ભંડારી, આર. કે. પાટિલ, ડૅ. પટનાયક, સુન્દરલાલ બહુગુણા, નરેન્દ્ર દૂબે વગેરે ઈલેકશનમાં સર્વ સેવા સંઘમાં રહીને પડવાની વાતને કદી સંમતિ નહિ આપે. કારણ કે વિનોબાજીએ તા. ૧૨ મેએ આ પ્રતિનિધિમંડળને અસંદિગ્ધ શબ્દોમાં કહી દીધું છે કે, “પહેલાં તમને જુલાઈમાં કહેલું કે પ્રયોગ કરો, જેમને એમાં જવું હોય તે જાય. પણ આજે જે હાલત છે, ઈલેકશનમાં પડવાની વાત છે તેમાં બાબા કદી સંમતિ આપશે નહિ. ત્યાં પરસ્પર વિરોધી પહા થઈ ગયા છે. તમે કહેશો કે ડેમોક્રસી અમારી સાથે છે, એ કહેશે કે ડેમોકસી અમારી સાથે છે. બન્ને ડેમેકસીને નામે બેલશે. એક પક્ષ કહેશે કે પેલો ડેમેકેસીને તાડે છે. બીજો પક્ષ કહેશે કે પહેલે પક્ષ ડેમોક્રસીને તાડે છે. તો મારે જે વિચાર છે તે તમારી સામે સ્પષ્ટ કરી દીધે કે ઈલેકશનનો તમારે જે વિચાર છે તેમ બાબા (વિનોબા) બિલકુલ સંમત નથી.”
સિદ્ધરાજજીએ પૂછયું: “અમે જે લખીને આપ્યું તે ધ્યાનમાં લઈને જ આપે અભિપ્રાય આપ્યો હશે ને?”
વિનોબા: “જી હા, ડેમોક્રસીના દાવા કરનારા સામસામાં ખડા છે. ત્યાં એક પો બે પાર્ટીઓ છે - કોંગ્રેસ અને સી.પી.આઈ., અને બીજે પ બાકી બધી એવી પાર્ટીઓ છે, જે વિસર્જન કરવા એકઠી થઈ છે.”
આ તબક્કે નરેન્દ્ર પૂછયું કે “આપ ઈલેકશનમાં પડીએ તે પસંદ કરતા નથી, તે જે તે કામમાં જવા માગતા હોય તેઓ શું કરે? સંઘની નીતિ શું હોય?” વિનબા: “મારો ખ્યાલ છે કે તેમણે સંધ છોડવો જોઈએ.”
ત્યારે કોઈકે મમરો મૂકો: “અથવા જે બીજા લોકો છે તે સંઘ છોડી દે.”
વિનોબા કહે: “એમ પણ થઈ શકે.” બાબાએ પોતાનો ફેંસલો આપ્યું, “તમે ભલે ગમે તેટલો વહેલે - મેડો તમારે નિર્ણય કરો. તમારી મરજીની વાત છે. જો સર્વ સેવા સંઘના લોકો ઈલેકશનમાં પડતા હશે તે બાબા (વિનોબા) સર્વ સેવાસંધ સાઈને પોતાનો સંબંધ છોડી દેશે.” આ વાત વિનોબાજીએ ફરીથી પણ ચેખા શબ્દોમાં કહીને ઘૂંટી આપી. સંધ માટે આ એક બોમ્બશેલ જ થઈ પડે.
સંઘ જો ચૂંટણીલક્ષી આંદોલનમાં સાથ ન આપે તો જયપ્રકાશજીએ તે દિવસે ગાઝીપુરમાં સર્વ સેવા સંઘ છોડવાનો પોતાનો નિર્ણય જણાવ્યો હતો.
સંધ જો ચૂંટણીલક્ષી કામમાં પડે તે વિનેબાજીએ સંઘ સાથેને સંબંધ પતે છેડી દેશે એમ કહ્યું.
ગાંધીજીના મૃત્યુ પછી એમની બનાવેલી સંસ્થાઓ અને અન્ય ગાંધીસેવકોને સર્વ સેવા સંઘમાં વિનોબાજીએ એકઠા કરવા માંડયા. ૧૯૫૪ માં હિન્દુસ્તાની તાલીમી સંધ પણ છેવટે તેમાં ભળ્યો અને સર્વ સેવા સંધ સંપૂર્ણ બને. તે જ વર્ષે જયપ્રકાશજીએ વિનોબાજીની રાહબરીમાં ચાલતા ભૂદાન યા માટે જીવનદાન આપ્યું. આજે ૨૦ વર્ષ પછી સર્વ સેવા સંઘ સામે વિકટ પ્રશ્ન ખડો છે. ચૂંટણીમાં