Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 45

તા. ૧-૩-૩૫
વિગેરે કરી શકે છે. યશવંતરાવ ચવ્હાણની લાગવગ મહારાષ્ટ્રમાં પણ કાંઈક ઓછી થઈ અથવા કરી એવું જણાય. મુંબઈ પ્રદેશ સમિતિના પ્રમુખ રજની પટેલ અગ્રસ્થાને આવ્યા, તેઓ ઈન્દિરા ગાંધીના પ્રતિનિધિ લેખાય. સામ્યવાદી હતા. એસ કે. પાટિલ મુંબઈ શહેરના આગેવાન હતા. રજની પટેલ મહારાષ્ટ્રના આગેવાન થયા હાય તેમ લાગે. એક સમય એવા હતા કે બી. પી. સી. સી. રદ કરવી અને એમ. પી. સી. સી, મુંબઈ સહિત મહારાષ્ટ્રનું સુકાન સંભાળે એવી વાત હતી. હવે જુદી દિશાના પ્રવાહ જણાય છે.
જયપ્રકાશના આંદોલન વિષે કોંગ્રેસમાં તીવ્ર મતભેદ છે. ઉદ્દામવાદી પક્ષા તેને પૂરા સામના કરવા ઈચ્છે છે. બીજો વર્ગ જયપ્રકાશ સાથે વાટાઘાટ ઈચ્છે છે. રજની પટેલ પહેલા પક્ષમાં લેખાય. એમ કહેવાય છેકેનાઈક, જયપ્રકાશના એટલા વિરોધી ન હતા. મહારાષ્ટ્રના આ પરિવર્તનથી . જયપ્રકાશના આંદોલન પ્રત્યે ઈન્દિરા ગાંધીના વલણની દિશા સમજાય છે. તેને પૂરા સામના કરી લેવા ઈચ્છતા હાય તેમ લાગે છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન
મહારાષ્ટ્રમાં ચૂંટણીને બે વર્ષને સમય છે. તે દરમ્યાન રાજ્યની નીતિ અને કાર્યપદ્ધતિમાં સારા પ્રમાણમાં ફેરફાર થશે તેમ લાગે છે. ૬ઠ્ઠી માર્ચે સંસદ ઉપર મેરચા અને ઘેરાવ
ગુજરાતના પ્રવાસ દરમ્યાન જ્યપ્રકાશ નારાયણે જાહેર કર્યું હતું કે હવે પછી તેઓ બધા સમય બિહાર આંદોલનને જ આપશે. બિહારમાં જ રહેશે અને પ્રવાસ નહિ કરે. ઘેાડા દિવસ પછી, દિલ્હી, વિરોધ પક્ષોની બેઠક માટે ગયા અને ત્યાં બીજા રાજ્ગ્યા ઉત્તરપ્રદેશ, હરિયાણા, મધ્ય પ્રદેશ, વગેરે–માં આંદોલન શરૂ કરવાના નિર્ણય કર્યો. ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય મંત્રી શ્રી બહુગુણાને નોટિસ આપી છે કે થાડા સમયમાં ઉત્તર પ્રદેશના પ્રશ્ન માટે સંધર્ષસમિતિ સાથે વાટાઘાટ શરૂ નહિ કરે તે। ત્યાં આંદોલન શરૂ કરશે. ૬ઠ્ઠી માર્ચે પાર્લામેંટ ઉપર બહુ માટે મેરા લઈ જવાનો નિર્ણય કર્યો છે. આ બાબત પહેલા તેમણે જાહેર કરી હતી પણ એમ લાગતું હતું કે ગુજરાતના પ્રવાસ પછી, તેઓ આ કાર્યમાં સક્રિય ભાગ નહિ લે. પણ તેમની આગેવાની વિના વિરોધ પક્ષો આવા કોઈ કાર્યક્રમ સફળતાથી પાર ઉતારી શકે તેમ નથી. આ મારચામાં લાખ માણસા જોડાય તેમાટે ૨૩મી ફેબ્રુ.આરીથી ૩જી માર્ચ સુધી ૯ દિવસના પ્રવાસ જ્યપ્રકાશે યોજ્યા છે. દિલ્હી આસપાસના બધા પ્રદેશો, ઉત્તર પ્રદેશ, હરિયાણા, પંજાબ, રાસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ, સર્વ સ્થળે તેઓ ફરી વળશે. દિવસમાં ૩-૪ જાહેર સભાઓને સ્થળે સ્થળે સંબાધશે અને મેરચામાં જોડાવા લોકોને સમજાવશે. એમ જાહેર કર્યું છે કે દસ લાખ માણસે મેરચામાં જોડાશે.આટલી મોટી સંખ્યામાં માણસે જોડાય ત્યારે તેમાં શાન્તિનો ભંગ થવાના ભય અને જોખમ રહ્યાં છે. સરકારે કાયદા અને વ્યવસ્થા જાળવવા પૂરી તૈયારી કરવી પડે. દુર્ભાગ્યે કોઈ અનિચ્છનીય બનાવા બને તે સરકારે પોલીસ અને સશસ્ત્ર દળોના ઉપયોગ કર્યો અથવા બળજબરી વાપરી એવા આરાપ થાય. આ મેરચાના ઉદ્દેશ શું? સરકારને એક આવેદનપત્ર રજૂ થશે. તેમાં કેટલીક માગણીઓ થશે. હાલમાં વર્ષોથી તાકીદની પરિસ્થિતિ-ઈમર્જન્સી ચાલુછે તે રદ કરવી એવી એક માગણી થશે એમ જાહેર થયું છે. તાકીદની પરિસ્થિતિ હાય ત્યારે કેટલાક મૂળભૂત અધિકારો સરકાર સ્થગિત કરી શકે છે અને મિસા તથા બીજા અટકાયતી કાયદાઓના ઉપયોગ કરી શકે છે.
જ્યપ્રકાશે વખતે વખત ભારપૂર્વક જાહેર કર્યું છે કે વિરોધ પક્ષોની આગેવાની પેાતે લેવા ઈચ્છતા નથી. કોઈ રાજ્કીય પક્ષમાં પોતે નથી અને તેમના જનતા પક્ષ છે એમ કહે છે. ખરી રીતે બધા વિરોધ પક્ષોને ગમે તેમ ભેગા કરી, તેની આગેવાની તેઓ લઈ રહ્યા છે. બિહારના દાલનમાં હવે વધારે શું કરવું તે સ્પષ્ટ જણાતું નથી. તે આંદેલનને ચાલુ રાખવા અથવા બળ આપવા
૨૦૭
અન્ય રાજ્યોમાં જઈને કેન્દ્ર સામે આંદોલન શરૂ કરવાં એવા વ્યૂહ લાગે છે. વિરોધ પક્ષોમાં જનસંઘથી માંડી માકર્સવાદી સામ્યવાદી સુધીના દળે છે. આ બધા પક્ષો જ્યપ્રકાશના લાભ ઉઠાવે છે કે જ્યપ્રકાશ તેમના લાભ લે છે તેની ચર્ચા નિરર્થક છે. જ્યપ્રકાશનું એક સ્પષ્ટ ધ્યેય છે. સમૂળી ક્રાન્તિ—ટોટલ રેવાલ્યુશન-કરવી. સમૂળી ક્રાન્તિ એટલે શું તે અસ્પષ્ટ છે અને અસ્પષ્ટ રહે તેમાં જ તેનું આકર્ષણ છે. જ્યપ્રકાશ સામે એક ફરિયાદ કરવામાં આવી છે કે તેમને કોઈ નિશ્ચિત કાર્યક્રમ નથી. તેમ કરે તે બધા વિરોધપક્ષોને સાથે રાખી ન શકે. મહારાષ્ટ્રના પ્રવાસ દરમ્યાન જાહેર કર્યું હતું કે તેમણે હવે ચોક્કસ સામાજિક-આર્થિક કાર્યક્રમ તૈયાર કર્યો છે અને ટૂંક સમયમાં જાહેર કરશે. હજી સુધી કાંઈ જાહેર થયા નથી. જયપ્રકાશના જાહેર નિવેદનમાં એકવાક્યતા, કે સુસંગતતા હેાતા નથી, પણ તેમનું નૈતિક ધારણ એટલું ઊંચું મનાય છે કે આવી અસંગતતાઓ ઢંકાઈ જાય.
આંદોલન જગાવવામાં અને ફેલાવવામાં તેમની પ્રતિમ કુશળતા છે. નાદુરસ્ત તબિયત છતાં અથાગ પરિશ્રામ ઉઠાવી શકે છે. રાંસદ સમક્ષ મેારા અને ઘેરાવ નવે વ્યૂહ છે. આશા રાખીએ કે શાન્તિ જળવાશે.
કાશ્મીરનું સમાધાન
૨૨ વર્ષના વનવાસ પછી શેખ અબદુલ્લા કાશ્મીરમાં સત્તા ઉપર આવે છે. ૨૨ વર્ષ લાંબા ગાળા છે. દેશમાં ઘણાં પરિવર્તન થઈ ગયાં. શેખ અબદુલ્લાએ પણ ઘણું અનુભવ્યું. ૨૨ વર્ષ પછી ફરી તેમને સત્તા ઉપર લાવવા પડયા અને દેખીતી રીતે કાશ્મીરના લોકોએ આવકાર્યા એ હકીકત તેમની લેાકપ્રિયતા કે અનિવાર્યતા બતાવે છે. બે વર્ષની વાટાઘાટ પછી આ સમાધાન થયું છે. બન્ને પક્ષે ખૂબ બાંધછાડ કરી છે. શેખ અબદુલ્લાએ ભારત સાથેના કાશ્મીરના જોડાણને આખરી તરીકે સ્વીકાર્યું છે. પ્રજમત—પ્લેબીસાઈટલેવાની વાત પડતી મૂકી છે. ઈન્દિરા ગાંધીએ જાહેર કર્યું છે કે આ સમાધાનથી બંધારણીય પરિસ્થિતિમાં કોઈ મહત્ત્વના ફેર પડતો નથી. બંધારણમાં કેટલેક દરજ્જે કલમ ૩૭૦માં કાશ્મીરને વિશિષ્ટ સ્થાન આપ્યું છે તે કાયમ રહે છે. ૧૯૫૩માં શેખ અબદુલ્લાને દૂર કર્યા ત્યાર પછી જમ્મુ – કાશ્મીરને લાગુ પડતા જે કાયદાઓ કેન્દ્ર સરકારે કર્યા છે તેની પુનર્વિચારણા કરવાને કાશ્મીર ધારાસભાને અધિકાર છે અને તેની ભલામણે કેન્દ્ર સરકાર સહાનુભૂતિથી જોશે એમ જાહેર થયું છે. કાશ્મીરને વિશિષ્ટ દરજજો આપ્યા તેના પ્રત્યાઘાતા બીજા રાજ્યામાં પડવાના બહુ ભય નથી. તામીલનાડુના કરુણાનિધિએ તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે પણ શરૂઆતથી જ બંધારણમાં અમુક દરજ્જે કાશ્મીરને વિશિષ્ટ સ્થાન આપ્યું જ છે તે રહે છે, તેથી વિશેષ કાંઈ નથી થયું. એ પણ એક આશ્ચર્યજનક ઘટના છે કે કાશ્મીર ધારાસભામાં કોંગ્રેસની બહુમતિ છે. શેખ અબદુલ્લા હાલ કોંગ્રેસના સભ્ય નથી, છતાં કોંગ્રેસ ધારાસભા પો સર્વાનુમતે તેમને નેતા નીમ્યા. શેખ અબદુલ્લાએ બિનપક્ષીય પ્રધાનમંડળ ચાર જ સભ્યોનું રહ્યું. આ સમાધાનને એકંદરે જનસંઘ સિવાય દેશમાં અને બધા પક્ષોના આવકાર મળ્યા છે. જયપ્રકાશ નારાયણના પણ આશીર્વાદ મળ્યા છે. ઉંમર સાથે શેખ અબદુલ્લામાં પણ પીઢ અને ધીરગંભીર વલણ વધ્યું હશે. બન્ને પક્ષો વાસ્તવિકતાને સ્વીકાર થયા છે. પાકિસ્તાન સાથેના સંબંધો ફરી વણસતા છે ત્યારે આ સમાધાન આવકારપાત્ર છે. અમેરિકાએ પાકિસ્તાનને આ જ ટાંણે શસ્રો આપવાના નિર્ણય કર્યો તે અકસ્માત નથી. પાકિસ્તાનને સર્બુદ્ધિ સુઝે તે કાશ્મીરનું કાયમી સમાધાન મુશ્કેલ નથી. અમેરિકાની ચઢવણી હશે તે આપણે સાવચેતી રાખવી પડશે. શેખ અબદુલ્લા ઉપર વિશ્વાસ મૂકયા છે તે યાગ્ય કર્યું છે. એમ આશા રાખીએ. ૨૬-૨-૭૫
ચીમનલાલ ચકુભાઈ