________________
૨૦૪
ખુબ જીગ્ન
મહાવીરની આશા પ્રમાણે
હું કબુલ કરું છું કે મારા પર ગીતાની ભારે અસર છે. એ ગીતાને બાદ કરતાં મહાવીરથી વધારે કોઈની મારા ચિત્ત પર અસર નથી. એનું કારણ એ છે કે મહાવીરે જે આશા આપી છે, એ બાબાને પૂર્ણ માન્ય છે. આશા એ છે કે સત્યગ્રાહી બના. આજ જયાં ત્યાં જે ઊઠયે। તે સત્યાગ્રહી હેાય છે. અને બાબાને પણ વ્યકિતગત સત્યાગ્રહી તરીકે ગાંધીજીએ રજૂ કર્યા હતા. પરંતુ બાબા જાણતા હતા, એ કોણ છે, ‘સત્યાગ્રહી’ નહિ, ‘સત્યગ્રાહી’ છે. પ્રત્યેક માનવી પાસે સત્યના અંશ હાય છે. એટલા માટે માનવ - જન્મ સાર્થક થાય છે તે બધા ધર્મમાં, બધા પંથેામાં, બધા માનવેામાં સત્યના જે અંશ છે. એને ગ્રહણ કરવા જોઈએ. આપણે સત્યગ્રાહી બનવું જોઈએ. આ જે ઉપદેશ છે મહાવીરના, બાબા પર ગીતા પછી, એની અસર છે. ગીતા પછી કહ્યું મેં, પરંતુ જ્યારે હું જોઉં છું ત્યારે મને બંનેમાં ફરક જ નથી દેખાતા.
તા. ૧૬-૨-૩૫
શા માટે લગાડવા ? ભગવદ્ - કૃપા સમજીને એક બંદર બાબા બની ગયાં. હવે બીજા, મેાઢાંવાળા વાંદરા બની રહ્યા છે. ત્રીજા આંખવાળા નથી બની રહ્યા, એના બદલે હાથ કાપી રહ્યા છે. વાંદરાને પૂછવામાં આવે કે તારી આંખ કાઢી લેવામાં નુક્સાન છે કે હાથ કાપવામાં, તો એ કહેશે હાથ કાપવામાં. હાથના દ્વારા લેખન નહિ થાય, એને અર્થ હાથ બંધ, આંખ હજી કાયમ રાખી છે. શા માટે? એટલા માટે કે જે સાથી - સ્નેહી પંદર દિવસમાં એક વાર નિયમિત રીતે મને પત્ર લખે છે, અને કેટલાક અનિયમિત પેાતાની આવશ્યકતા પ્રમાણે લખે છે, એ પત્રના જવાબ તો હું આપતા નથી, પરંતુ પત્ર વાંચી જાઉં છું અને એના ઉપર થોડો વિચાર કરું છું. તે એમાં જે સૂક્ષ્મ વિચાર રજૂ કર્યાં હાય છે, જીવનની ગાંઠા ખોલ્યા વગરની હેાય છે; એના પર અભિધ્યાન શકિતની અસર થાય છે, અને એ ચીજ પહોંચી જાય છે. હવે જ્યારે બેલવાનું પણ બંધ થશે તે જેની પાસે રિસિવિંગ સેટ (ગ્રાહક યંત્ર) છે એની પાસે પણ એ પહોંચી જશે.એ આક્રમણકારી હશે, ધક્કો મારીને પહોંચી જશે, જેણે લખ્યું એની પાસે.
એક પગલું બસ થાય
હવે વર્ષભર માટે જે મૌન વિચાર્યું છે, એના વિશે, આ જે મૌન છે એમાં ન બાલવાનું તે છે જ, પરંતુ ન લખવાનું પણ છે. ન બાલવું, એટલું જ હોત, લખવાનું હોત તો સારી એવી સવલત રહેત. મનુષ્ય લખે છે તેા ‘પ્રિસાઈઝ’ થાય છે, ઠીક લખે છે. એટલે બાબા લખવાનું ચાલુ રાખત તે લોકોને સારું લાગત. પરં’તુ એ પણ બંધ છે. ‘હરિ રામ’ સિવાય બાબા બીજું કાંઈ લખશે નહિ. આમ શા માટે કર્યું? ૭ જૂન ૧૯૧૬ ના દિવસે બાબા ગાંધીજીની પાસે પહોંચ્યા. એ દિવસને બાબા કદી ભૂલતા નથી. ૭ જૂન ૧૯૬૬ના રોજ ૫૦ વર્ષ પૂરાં થઈ ગયા. ગાંધીજીના જે કાંઈ વિચાર હતા, જેવા બાબા સમજ્યા હતા, એ પર અમલ કરવાની કોશિશ બાબાએ કરી અને ૫૦ વર્ષ પૂરાં થઈ ગયા એ દિવસે જાહેર કર્યું કે બાબા સૂક્ષ્મમાં પ્રવેશ કરશે - સૂક્ષ્મમાં અભિધ્યાન કરશે. પરંતુ એ દિવસેામાં બાબા બિહારમાં ફરતા હતા. બિહાર ‘બિગ્રીન્સ વિય બી' અને ‘બી સ્ટેન્ડસ ફાર બાગસ' બાબા પણ ‘બિગીન્સ વિથ બી’ એ પણ ‘બાગસ’ છે. એટલે મેં તેા જાહેર કર્યું કે, સૂક્ષ્મમાં પ્રવેશ કર્યો, પર તુ કેટલાય સ્કૂલ કાર્યો કરવા પડયાં. એ બધાં કર્યા, પ્રવાહપતિત કર્મ સમજીને, પ્રવાહ - પતિાં કર્મ કુર્વન નાપ્નતિ કિલ્બિયમ્ . પ્રવાહ-પતિત જે કર્મ હાય છે, એ કરવાવાળાને દોષ નથી લાગતા. તા દોષ નહિ લાગ્યા હાય બાબાને. પછી બાબા આવ્યા બ્રહ્મવિદ્યા મંદિરમાં. ત્રણ - ચાર વર્ષથી ક્ષેત્ર-સંન્યાસ લઈને અહીં રહે છે. અહીં પણ કેટલીક સ્થૂળ વસ્તુઓમાં પડવું પડયું. સ્થૂળ ચર્ચા કરવી પડી. એ પણ પ્રવાહ પતિત સમજીને કરી. આઠ - સાડા આઠ વર્ષ વીતી ગયાં. ત્યારે બાબાએ વિચાર્યું, ઠીક છે આ કે દોષ ન લાગ્યા હાય, પરંતુ સૂક્ષ્મ અભિધ્યાનની જે શકિત છે, એ ત્યાં સુધી પ્રગટ નહિ થાય જ્યાં સુધી અધિક સૂક્ષ્મમાં પ્રવેશ નહિ થાય. તો પછી વિચાર્યું કે, હવે આગળ બાલનું બંધ કરવું જ પડશે. લખવું બંધ કરવું પડશે.
પરંતુ એક દસ વર્ષની છેાકરીએ એક સુંદર પ્રશ્ન પૂછ્યા છે– તેણે લખ્યું છે કે બાબા બાલશે નહિ. પરંતુ વાંચશે તે શું એમના ચિત્તમાં ખળભળાટ નહિ થાય? એટલા સુંદર વિચાર છે બાબાને બચાવવા માટે! વાંચતા રહેશે, તે અહીં, ચિત્તમાં વિકાર પેદા થશે, એટલા વાસ્તે વાંચવાનું શા માટે બંધ કરવું નહિ? પરંતુ જે પત્ર વગેરે હાય છે એમાં જે વાહિયાત મજકૂર હાય છે, એ બાબા વાંચતા નથી, બાબાના સાથી અંડર લાઈન કરી દે છે એટલું જ વાંચે છે. કાલે કોઈ જો પોલિટિકસ લખીને પુત્ર મેકલશે તે મારા સાથી એના પર ડરલાઈન નહિ કરે તે વાંચવાની જરૂરત નહિ રહે. આ જો એ છેકરીએ લખ્યું છે એને મર્મ બાબા સમજી ગયા છે. અને એની ઉચિત યોજના પણ કરી રાખી છે.
તો આ ચીજ આઠ - નવ વર્ષથી ચાલી આવે છે. હવે કોઈ પૂછશે કે, એક જ વર્ષનું મૌન શા માટે? આગળ કેમ નહિ? તે એના જવાબ એ છે કે આવા કઠિન આધ્યાત્મિક કાર્યમાં અનુભવના આધારે આગળ વધવાનું હેાય છે. મને એક પગલું બસ થાય. એક નાનું-શું પગલું છે. આ કેટલું નાનું? માત્ર એક વર્ષ. એટલા માટે આગળનું વિચાર્યું નથી. આગળ પણ ચાલુ રહી શકે છે. અનુભવના આધારે જે નક્કી થશે, તે થશે. અનુભવ માટે એક વર્ષની મર્યાદા રાખી છે.
છેલ્લી વાત
ઘણી જ ખુશીની વાત છે કે, આપ લોકો બધા વિચાર - પ્રચારનું કામ કરવાવાળા છે. જેલમાં પણ જઈને ગીતા સંભળાવવાવાળા છે. એ સારું છે. કારણ કે જેલમાં જે કેદી જાય છે, એ એક વખત પાપ - કર્મ કરી ચૂકયા છે, પરંતુ એને પશ્ચાતાપ પણ થાય છે, । ત્યાં પણ ગીતાના સંદેશ પહોંચી જાય, ઈસ્લામનો, બાઈબલન સંદેશ પહોંચી જાય તે ઘણા લાભ થશે. એટલા માટે બાબા આશા રાખે છે કે, વર્ષભરમાં બાબા મૌન રાખતા આપણા કુલ સમાજની ઉન્નતિ થશે.
બાપુકુટી (સેવાગ્રામ) માં ત્રણ વાંદરા રાખ્યાં છે, એકના કાન બંધ છે. એકની આંખો બંધ છે, એકનું માઢું બંધ છે, એમાંથી બે વાંદરા તા બાબા થઈ રહ્યા છે. એંટલે કે બાલવું બંધ કરશે . અને કાન તા ભગવાને બંધ કર્યા જ છે. બાબા બહેરા થયા ત્યારે બે - ત્રણ કર્ણમણી એમને મોકલવામાં આવ્યા. બાબાએ કર્ણમણી લગાડી જોયું તા કામ સંભળાતું હતું. ત્યારે દસ-બાર દિવસ લગાડી જોયા અને પછી છેાડી દીધાં. ભગવદ્ - કૃપાથી કાન ગયા તેા મણી માલિક શ્રી મુંબઇ જૈન યુવક સંઘ. મુદ્રક અને પ્રકાશક: શ્રી ચીમનલાલ જે. શાહ. પ્રકાશન સ્થળ: ૩૮૫, સરદાર વી. પી. રોડ, મુંઈ-૪ ટે. નં. ૩૫૦૨૯૬ શુદ્રણસ્થાન: ધી સ્ટેટસ પીપલ પ્રેસ, કોટ-મુંબઈ-૧
છેલ્લી એક વાત! હું માની લઉં છું અત્યારે તે આ મારું છેલ્લું વ્યાખ્યાન છે. આજ સુધી અનેક વ્યાખ્યાન થયા, અનેક ચર્ચાઓ થઈ, વ્યકિતગત વાતચીત થઈ, એમાં વિરોધી વિચારના ખંડન માટે કેટલીયે વાર વાણી દ્વારા પ્રહાર પણ કર્યાં હશે, સાથીએને, સ્નેહીઓને વાતચીતમાં વિનોદમાં પણ પ્રહાર કર્યાં હશે. એ માટે આજ બધાની હૃદયપૂર્વક ક્ષમા માગું છું. સૌને પ્રણામ જય જગત અચાર્ય વિનાબા ભાવે