Prabuddha Jivan 1975 Year 36 Ank 17 to 24

SR No.: 525960
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1975
Total Pages: 86
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 37

તા. ૧૬-૨-૩૫
વધુ એક પ્રાસ શરૂ કર્યું. તપ-આરાધના આદર્યા. ગુરુના શબ્દોમાં વિશ્વાસ તે। હતા જ અને પછી હ્રદયની અંદર આનંદ પ્રગટયો. એનું આખું શરીર આનંદમય બની ગયું. એથી એને થયું કે આનંદ એ જ બ્રહ્મ છે. પિતા પાસે જઈ એણે વાત કરી. વરુણે કહ્યું કે બેટા તારી વાત તદ્દન સાચી છે આનંદ એ બ્રહ્મ છે.
આપણે જે આનંદ ભાગવીએ છીએ તે ભૌતિક આનંદ છે. જારે ભૃગુને મળે આનંદ આત્મિક છે. અને આવા આનંદી ઈશ્વરના સાક્ષાત્કાર થાય છે.
આ ઉપનિષદોમાં આપણાં સંસારને સંબંધીને મુકવામાં આવ્યું છે કે જેથી આપણને લાભ થાય. આત્માને જોવા જોઈએ અને પછી સ્વાત્મજ્ઞાન લાધે છે. આનું શાન બજારમાં કયાંય મળતું નથી, એ માટે તેા પ્રયાસ, યત્ન કરવા જોઈએ.
જતા વિદ્યાર્થીઓને, આવતી કાલના દેશના,સમાજના ઘડવૈયા હોવાને નાતે, બીજી વાત કહેવી છે તે આ છે.
એક વખત પ્રજાપતિ પાસે દેવ, મનુષ્યો અને અસૂરો સૃષ્ટિ સાઈ એ પહેલાં ગયા હતા. તેઓ ત્યાં અભ્યાસ કરતા હતા. આત્મસાધના પહેલા ચિત્તશુદ્ધિ ખૂબ આવશ્યક છે. નહીં તે અભ્યાસ થઈ શકતા નથી.
ત્રણેયે પ્રજાપતિને ઉપદેશ આપવા વિનવ્યા. પ્રજાપતિને કહે કે હવે મે જઈ રહ્યા છીએ કંઈક ભાથું આપો. પહેલાં દેવે આત્મા, પ્રજાપતિ કહે: હું તમને એક અક્ષર કહું છું – ‘દ’ એ ખુશ થયા અને ચાલ્યા ગયા. પ્રજાપતિએ એમને પાછા બાલાવ્યા અને પૂછ્યું કે શું સમજ્યા છે.? આથી દેવાએ કહ્યું દ. દામ્પત ્ ઇન્દ્રિયોનું દમન” કરો એવું અમે સમજ્યા છીએ.
પછી મનુષ્ય આપ્યો. પ્રજાપતિએ એમને ય એ જ ‘દ’ના સંદેશ ફરી આપ્યો. માણસ માટે પુષ્કળ સંપત્તિ હાય તેથી તેને ઉપયોગ કરવા . એમાં ર્થ રહ્યો છે: ‘દ’ત્ત આપીએ તે વધે છે માટે દાન કરવાને આમાં આદેશ હતા.
છેવટે અસૂર આવ્યા, એમને ય પ્રજાપતિએ એ જ ઉપદેશ ‘દ’ના કહ્યો. તામસી વૃતિના અસૂરોને પ્રજાપતિએ કહ્યુ ‘દ’ અને એ સમજ્યા ‘ યવમ્' કે તમે દયા કરો.
જગતમાં દયા એ પરમેશ્વરને ઓળખવાનું એક ઉત્તમ સાન છે. -નર્મદાશંકર શાસ્ત્રો
આંતરશુદ્ધિ
શ્રી મુંબઇ જૈન યુવક સંઘના આકાયૅ તા. ૨-૨-૭૫ રવિવારના રાજ સવારના ભાગમાં ભારતીય વિદ્યાભવનમાં મુનિશ્રી પદ્મસાગરજી મહારાજનું ‘આંતરશુદ્રિ’ એ વિષય ઉપર જાહેર વ્યાખ્યાન રાખવામાં આવ્યું હતું.
શરૂઆતમાં સંઘના પ્રમુખ શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે મુનિીને સીંઘ વર્તી આવકાર આપ્યો હતેા. ત્યાર બાદ ડૉ. રમણલાલ શાહે મુનિશ્રીના પરિચય આપતાં કહ્યું હતું કે, “પ. પૂ. પદ્મસાગરજી ગણિવર્ય ગૃહસ્થપણામાં બંગાળમાં અમિગંજના વતની હતા. તેમણે યોગનિષ્ઠ આચાર્ય સ્વર્ગસ્થ બુદ્ધિસાગરસૂરિના પ્રશિષ્ય પ. પૂ. કૈલાસસાગરસૂરિ પાસે સાણંદમાં ૧૮ વર્ષની વયે દીક્ષાં લીધી હતી. શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિ વિજાપુર (મહેસાણા) ના પાટીદાર હતા. શ્રી કૈલાસસાગરસૂરિ પંજાબના છે અને શ્રી પદ્મસાગર ગણિવર્ય બંગાળના છે. આમ જૈન સાધુપરંપરામાં એક જ સંપ્રદાયના સાધુઓમાં પણ શાતિ, કોમ, પ્રદેશ વગેરેના કેવા સમન્વય થાય છે તે જોઈ શકાય છે. પ. પૂ. પદ્મસાગરજી મહારાજે ૨૧ વર્ષના દીક્ષાપર્યાયમાં ગુજરાત, રાજસ્થાન અને મહારાષ્ટ્રમાં જુદે જુદે ચાતુર્માણ કર્યા છે અને હવે તેઓની ભાવના બેંગલોર - મદ્રાસ તરફ વિહાર કરવાની છે. તેઓ પ્રખર વકતા છે અને તેમની વ્યાખ્યાનશૈલી રસિક અને ચાટદાર છે.”
૧૯૯
પ્રભુ જીવન
છે - અંત:કરણની પવિત્રતા અને શુદ્ધિ. આંતર જગતને એક વખત શુદ્ધ કરવામાં આવે તો ગત અનુકૂળ બની જાય.
ભગવાન મહાવીરે જગતના પ્રતિકૂળ સંજોગેાના પ્રેમપૂર્વક સ્વીકાર કર્યો. તેમણે કયારેય કોઈ વસ્તુના પ્રતિકાર નથી કર્યો. કારણ, પ્રતિમ કારથી જ સંધર્ષ થાય છે. પ્રતિકૂળ સંજોગાને સ્વીકાર એટલે જ કર્મની નિર્જરા.
ત્યાર બાદ મુનિશ્રીએ પ્રવચન શરૂ કરતાં જણાવ્યું કે, ભગવાન મહાવીરના પ્રવચનાની એ વિશેષતા રી છે કે, “જે મે' પ્રાપ્ત કર્યું છે તે જગતના બધા જ પ્રાણીઓ પ્રાપ્ત કરે.” આત્માથી પરમાત્મા સુધીનો પરિચય વળી ભગવાન મહાવીરે કરાવ્યા,
કોઈ એમ પૂછે કે જગતના શ્રેષ્ઠ ધર્મ કયા? તો એના જ્વાબ
આજે સંઘર્ષ અને માનસિક ક્લેશ ખૂબ જ વધી ગયા છે. માટે સ્વર્ગ પવિત્ર બનીએ તે જ પવિત્રતા પ્રાપ્ત થાય.
આપણી અશાનતાને લીધે સાધનને આપણે સાધ્ય માની બેઠા છીએ, આને કારણે અનંત ભૂતકાળ ચાલ્યો ગયો છતાં કાંઈજ પ્રાપ્તિ થઈ નથી.
જ્યાં સુધી “અહ”ની ભૂમિકા પર સાધના થાય ત્યાં સુધી શુદ્ધિ થવાની નથી.
જાગૃતિમાં જ જીવનની પૂર્ણતા છે, જ્યાં પ્રમાદ આવ્યો ત્યાં જીવનનું મૃત્યું સમજવું. પ્રમાદથી જીવનમાં અશુદ્ધિઓ આવે અને પ્રમાદના ત્યાગથી જાગૃતિ આવે.
Čી સમસ્યા શરૂ થાય ત્યાંથી સમાધાન પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ, પ્રયત્ન અંદરથી શરૂ થાય તે જ સફળતા મળે.
એક માજીની સાય એરડામાં પડી ગઈ અને તે બહાર રસ્તા ઉપરની બૌના પ્રકાશમાં શોધવા લાગ્યાં. માજીને એક યુવકે પૂછ કે, “માજી શું શેાધા છે?” માજીએ કહ્યું કે, “ઓરડામાં સેાય પડી ગઈ છે તે હું શેાધુ છું.” યુવકે કહ્યું કે, “ઓરડામાં પડી ગયેલી સાય બહાર કેવી રીતે મળે?” - આવી જ રીતે આપણે બહારનાં પ્રકાશમાં બધું શોધીએ છીએ. પરંતુ મનની શાંતિ, ચિત્તની શુદ્ધિ અંદરથી જ પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ. - તેના માટે બહારના પ્રયત્ન કેવી રીતે સફળ થાય?
આપણી હની ભૂમિકાી સાધનાનો અનંતકાળ નકામા ગયા, ‘અહ” ની ભૂમિકામાં જ આજ સુધી સાધના ચાલુ. આજની એ ફેશન છે કે, અનૌતિથી ઉત્પન્ન કરવું અને ધર્મને નામે ખર્ચવું, પ્રામાણિકતાથી ઉપાર્જન કરવું અને નમ્રતાથી ખર્ચવું એ જ યાગ્ય છે. સ્વયંની શુદ્ધિનાં સાધના ભગવાને બતાવ્યાં છે, આપણે સ્વયંનો શુદ્ધિના નિર્ણય કરી લેવા જોઈએ!
આજના જગતમાં જેમ બધે જ ભેળસેળ ચાલી રહી છે તેમ સાધનામાં પણ ભેળસેળ છે. આપણા આજના સાધક અડધા સાધક અને અડધા સંસારી હોય છે. આપણે ભગવાનની પ્રાર્થના કરતી વખતે આખા જગતની યાચના કરીએ છીએ. પરંતુ યાચના તા મેશ માટે બાધક છે. સમર્પણ ભાવને બદલે યાચના કરીને આપણે આપણી દરિદ્રના - પામરતા બતાવીએ છીએ.
આપણે શાન્તિનાથની પ્રાર્થના કરતાં શાંતિ માગીએ છીએ અને વ્યાપારધંધામાં દગા કરીએ છીએ.
અનેક ભકતા પૂછે છે; “મહારાજ, પૂજા, સામાયિક, નવકારમંત્રનો જાપ કરવા છતાં આનંદ નથી આવતા, મન ભટકે છે, ત્ર્યગ્ર બને છે.”
તેમને હું કહું છું કે, તમે કોઈ કયારેય એવી ફરિયાદ કેમ નથી કરતાં કે, “દુકાને ચલણી નોટ ગણું છું ત્યારે મન ભટકે છે," ત્યાં તમારી એકાગ્રતા છે માટે એની ફરિયાદ નથી. તે એ જ રીતે આત્માના રાગ પ્રત્યે એકાગ્રતા આવે તેા સ્ખલના ન થાય.
આજની સાધના પરિવર્તન માગે છે, તેને વિચારથી શરૂ કરી આચારમાં ઉતારવાની જરૂર છે. અહીં આપણે ‘અહ” ને તાડવા જોઈએ, કારણકે તે જીવનની બધી સાધનાઓને નિષ્ફળ બનાવે છે. સત્યના સ્વીકાર કરવા એને સમ્યગ્દર્શન કહ્યું છે. સત્યને જીવનમાં સમજવું તેને સમ્યગ્ જ્ઞાન અને તેની જીવનમાં પ્રતિષ્ઠા કરવી તે સમ્યગ ચારિત્ર્ય,